tag:blogger.com,1999:blog-36263848900674275982024-02-07T04:14:48.359+00:00 الانترنيت في خدمة التعليم والثقافة administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.comBlogger70125tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-18787229207090356012015-01-06T19:04:00.000+00:002015-01-06T19:04:02.253+00:00Smoking cause and effect Essay<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
</w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" LatentStyleCount="156">
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tableau Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-ansi-language:#0400;
mso-fareast-language:#0400;
mso-bidi-language:#0400;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<h1 align="center" style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: center;">
<span style="font-size: 14.0pt;">Smoking cause and effect Essay</span></h1>
<h1 style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span lang="EN-GB" style="font-size: 12.0pt; font-weight: normal; mso-ansi-language: EN-GB;">One of the most common
problems today that are killing people, all over the world, is smoking. Many
people start this horrible habit because of stress, personal issues and high
blood pressure. Some people began showing off or some people wanted to enjoy it
. One cigarette can result in smoking others, which can lead to major
addiction. When someone smokes a cigarette they are not only hurting
themselves, but others around them. Smoking does many horrible things to the
human body that most people are not aware of. Almost everyone knows that
smoking causes cancer, and heart disease; that it can shorten your life by 10
years or more; and that the habit can cost a smoker thousands of dirham’s a
year. So, why people are still smoking? The answer is obviously, addiction.
Smoking is a hard habit to break because tobacco contains nicotine, which is
highly addictive. There are several effects and causes of smoking; </span></h1>
<h1 style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span lang="EN-GB" style="font-size: 12.0pt; font-weight: normal; mso-ansi-language: EN-GB;"><br />
First of all, teenagers smoke because they want to be fit,. Teens see their
friends smoke and they think it makes them look cool or independent plus them.
Feel no tension plus worries. The first cause of smoking which is Nicotine is
an addictive and harmful substance contained in cigarettes. It reduces tension
and it is also believed that it can have a calming effect on people who are
anxious and worried. Although, people smoke when they are depressed, lonely or
bored and it helps them to reduce the stress. Second main cause of smoking is
“psychological” (MENTAL) which seems to be a very important factor for people
to get the habit. In many cases, smoking is started at a young age due to high
blood pressure, tobacco. Many people who start smoking have a family member or
close friend who smokes. Smoking is like a slow death. There are various
examples of smoking. Smoking leads to lung cancer, heart disease, strokes,
asthma and wide variety of other diseases. Smokers experience more coughs and
colds as compared to non- smokers. Besides affecting oneself, it also has a
negative impact on others around smokers which is also known as second hand
smoking. Also any pregnant women who are exposed to cigarettes smoke will have
an increased risk of having abnormal baby. Did you ever wonder what's in the
cigarette that millions of people love to smoke every day? Well, there are over
4000 toxic substances in a cigarette. Some of these are: Arsenic (found in rat
poisons), Acetic acid (found in hair dye developer), Ammonia (found in
household cleaners), Benzene (found in rubber cement), Butane (found in lighter
fluid), Carbon Monoxide (found in car fumes), Hydrazine and Methanol (both
found in rocket fuel), Tar (found in roads).<br />
Smoking is a habit which individuals find difficult to quit. Many people make
preparations for months in their effort to get rid of the habit, Many teenagers
smoke because of depression and stress, but they should know by now that
smoking kills you from the inside the are many ways to solve problems like
those but one of them is NOT smoking. It's just madness and it will give you
cancer. People like teenagers don’t think. SMOKING is BAD for YOU!!!!!!<br />
Always try to avoid what your friends say about smoking, just say Alhamdulillah
by what Allah has given to you, So Alhamdulillah for everything, and please
stop smoking.</span></h1>
<h1 style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span lang="EN-GB" style="font-size: 12.0pt; font-weight: normal; mso-ansi-language: EN-GB;">-----------------</span></h1>
<h2 style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;">According to the American Cancer Society, around 90 percent of adult
smokers began smoking before the age of 19. Because nicotine is highly
addictive, this is a serious problem. For many young people, trying that first
cigarette will be the start of a life long habit that may have an extremely
negative effect on their overall health. <a href="https://now.ehow.com/health?utm_source=eHow&utm_medium=intext&utm_term=Substance+Abuse&utm_content=intext-dh01&utm_campaign=none&article_title=Youth+Smoking+Causes+%26amp%3B+Effects">Have
a question? Get an answer from a doctor now!</a><br />
<br />
</span><span lang="EN-US" style="font-family: Symbol; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Arial;">·</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Peer Pressure</span></h2>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-list: l1 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="EN-GB" style="font-family: Symbol; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-GB; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span dir="LTR"><span lang="EN-GB" style="font-size: 11.0pt; mso-ansi-language: EN-GB;">Many young people start smoking because of peer
pressure. They will try their first cigarette or continue smoking cigarettes in
order to fit in with friends, to become popular or because they are afraid to
say no.</span></span></div>
<h2 style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;">Advertisements</span></h2>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="EN-GB" style="font-family: Symbol; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-GB; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span dir="LTR"><span lang="EN-GB" style="font-size: 11.0pt; mso-ansi-language: EN-GB;">Advertisements and images that promote or
glamorize cigarettes often influence young people to smoke. Celebrities who
smoke in movies or on television send the message to young people that smoking
is "cool."</span></span></div>
<h2 style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;">Health Problems</span></h2>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-list: l3 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="EN-GB" style="font-family: Symbol; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-GB; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span dir="LTR"><span lang="EN-GB" style="font-size: 11.0pt; mso-ansi-language: EN-GB;">Young people can develop a variety of health
problems early on from smoking, like bad breath, tooth decay and gum disease.
They can also develop more severe problems later in life, including respiratory
problems, cancer, heart disease and vision and hearing problems.</span></span></div>
<h2 style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;">Second-Hand Smoke</span></h2>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-list: l4 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="EN-GB" style="font-family: Symbol; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-GB; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span dir="LTR"><span lang="EN-GB" style="font-size: 11.0pt; mso-ansi-language: EN-GB;">Young people who do not smoke themselves can
still suffer from the negative effects of second-hand smoke. Those who are
exposed to the second-hand smoke of family members or friends may still develop
respiratory problems, cancer or heart disease.</span></span></div>
<h2 style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;">Negative Behavior</span></h2>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-list: l2 level1 lfo5; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="EN-GB" style="font-family: Symbol; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-GB; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span dir="LTR"><span lang="EN-GB" style="font-size: 11.0pt; mso-ansi-language: EN-GB;">According to the American Cancer Society,
research shows that teenagers who smoke cigarettes are more likely to abuse
alcohol, use illegal drugs or engage in other high-risk activities than those
who do not smoke.</span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-24641748358594039832015-01-06T19:01:00.003+00:002015-01-06T19:01:50.719+00:00تعريف الصحة<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
</w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" LatentStyleCount="156">
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tableau Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-ansi-language:#0400;
mso-fareast-language:#0400;
mso-bidi-language:#0400;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: center; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"><br /></span></b><b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 10.0pt;"></span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 10.0pt;"> </span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">عرفت منظمة الصحة العالمية في عام 1948 "الصحة" بانها:
"حالة من العافية الكاملة البدنية والنفسية والعقلية والاجتماعية"،
" ولسيت حال انتفاء المرض او العجز". ومازال هذا المفهوم معتمدا حتى
اليوم.</span><span dir="LTR" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">ولقد تم انتقاد هذا التعريف وذلك لسببين: الاول ينتقد بان التعريف غير
واقعي ومثالي جدا من جهة، ويعطي دلالة على ان الصحة ثابتة وغير متغيرة من جهة
اخرى. فمن منا يشعر دائما انه بحالة من المعافاة الكاملة؟ وما هو الشيء المتقلب
اكثر من الحياة والصحة؟</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">الصحة هي ابعد بكثير
من ان تكون الوقاية من الموت المبكر او انتفاء المرض او العجز. الصحة حالة
ديناميكية كاملة من الرفاه الجسدي؟، النفسي، الروحي والاجتماعي. (نت بيم 1997،
بيري آند جيسر 1985)</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">ان تطور وتعدد الصحة من الممكن ان تاخذنا الى نظرة اكثر شمولية بحيث يعطيان
الصحة ابعاد عدة يمكن تبويبها كما يلي:</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">- </span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">الصحة البدنية:</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;"> نعني القدرة على
قيام اجسامنا بوظائفها الفيزيولوجية والميكانيكية. وهذا البعد هو الاكثر وضوحا
وشهرة.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">- </span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">الصحة العقلية:</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;"> تعني القدرة على ان
نفكر بوضوح وتناسق. القدرة على التعلم والقدرة على اتخاذ قرارات صائبة.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">- </span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">الصحة النفسية:</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;"> وتعني الراحة النفسية
الشخصية للفرد. مثلا ان لا نكون مكتئبين . كما تعني ايضا القدرة على نتعرف على
مشاعرنا كالخوف والفرح والحزن وان نعبر عنها بالطريقة المناسبة وعندما نريد. وان
نسيطر على الضغوط والقلق ونتعامل معها بايجابية.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">-
</span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">الصحة
الروحية:</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;"> تتضمن الايمان بغرض اعلى او متعالي للوجود. الايمان بان هناك قوة عليا
تجمعنا. يربط معظمنا الصحة الروحية بالمعتقدات والممارسات الدينية وبعضنا قد
يربطها بالمذاهب والمباديء السلوكية والطرق التي توصل الى راحة النفس والبال.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">-
</span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">الصحةالاجتماعية:</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;"> تتضمن القدرة على
القيام بادوارنا الاجتماعية واقامة واستمرارية علاقات اجتماعية مع الاخرين تكون
راضين عنها.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">- </span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">الصحة المجتمعية:</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;"> تعني الصحة على
مستوى كل من يحيط بالفرد. وذلك لان صحة الفرد بابعادها المذكورة أعلاه تتأثر بصحة
المجتمع المحيط به. فمثلا كيف نكون نسوة اصحاء في حال نعيش في مجتمع لا يقدر قيمة
المرأة ولا يسمح لها مثلا بالمشاركة في اتخاذ القرارات وكيف نكون اصحاء في منطقة
تعاني نفصا في الخدمات الاساسية الصحية والحياتية.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">ترتبط وتتاثر هذه الابعاد ببعضها البعض. واي مؤثر على واحد منها يؤدي الى
تاثرها جميعا.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">ان مفهوم الصحة يرتبط بالوضع الاجتماعي والثقافي والاقتصادي للاشخاص لاذين
يعيشون وضع اقتصادي سيء. </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">كما تختلف معايير ان نكون "أصحاء" بين شخص وآخر، فنحن مثلا نحدد
اذا ما كنا بصحة جيدة حسب معاييرنا وتوقعاتنا الشخصية: فمثلا قد يعتبر مريض القلب
بانه قد اصبح بصحة جيدة عندما يصعد الدرج دون ان يعاني من شعور ضيق التنفس،
وقد يعتبر غير المدخن بان السعال الصباحي علامة مرضية بينما لا يعتبرها كذلك الشخص
المدخن.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">باختصار. إنَ تقييم الأشخاص لأنفسهم على أنهم بصحة جيدة أو لا
وبالتالي لجوءهم إلى الخدمات الصحية الوقائية أو العلاجية ، يعتمد على خبراتهم، ومعاييرهم،
ومعلوماتهم، وقيمهم، وأدوارهم في الحياة ومتطلباتها.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">المعافاة حالة إيجابية دائماً والمرض حالة سلبية دائماً. كيف يمكن أن
يتعايشا معا؟ يمكن أن يتعايشا في حال فكرنا بمفهوم "تحقيق القدرات".</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">فلنأخذ مثلاً: شخصان مبتورا الأيدي من جراَءِ حادث، قد يتم التعريف بهما
على انهما مريضان. ولكن الأول هو شخص تابع تحصيله العلمي وتخصص في الفنون واشترك
مجدداً في مباريات الرسم وهو يعلّم الرسم في إحدى الجامعات ولديه الكثير من
العلاقات الإجتماعية.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">أم الثاني فهو شخص غاضب لما حدث له، مكتئب ويعزل نفسه عن بقية الناس
ونادراً ما يغادر غرفته وتسليته الوحيدة هي مشاهدة التلفاز. ألا يختلف الإثنان في
ابعادهما الصحية والجسدية والعقلية والاجتماعية؟ الأول استطاع أن يحقق أكثر من
الثاني من امكانياته على الصعيد الاجتماعي والعقلي والجسدي. لذلك أحدهما أقرب
للمعافاة من الآخر بالرغم من أنهما من ذوي الحاجات الخاصة.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">ما هي العوامل المؤثرة على الصحة؟</span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">هنالك عدة عوامل تؤثو على أن نكون أصحاء أو مرضى، ويمكن تصنيفها كما يلي:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">*
</span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">عوامل
وراثية:</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;"> تتاثر الى حد ما كلّ وظائفنا الفيزيولوجية بالوراثة والتي تسيطر ايضا على
هذه الوظائف، إضافة إلى العدد الغير قلل من الامراض التي يمكن توارثها من أهلنا
وعائلاتنا.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">* </span></b><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">عوامل بيئية محيطة
بنا ومنها:</span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">- </span><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">البيئة المادية كالهواء والماء
والسكن والمأكل وما إلى ذلك.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">- </span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">البيئة الاجتماعية</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">: والتي تشمل الوضع
الاقتصادي (المدخول المادي ، المستوى التعليمي، الوضع المهني) والثقافي والاجتماعي
للفرد ووسائل الدعم المتوفرة له على هذه الأصعدة.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">- </span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">السياسات الصحية والعامة</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">*
</span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">السلوك
الشخصي</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;"> على الصعيد الصحي بنظرته الشمولية؛ هل ندخن؟ هل نأكل الكثير من المواد
الدهنية؟ هل نعرف كيف نسيطر بإيجابية على الغضب وضغوط الحياة اليومية؟ هل نتّكل
على الآخرين لاتخاذ قراراتنا؟</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">* </span><b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">الرعاية الصحية،</span></b><span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;"> هل هي متوفرة وهل
من الممكن الحصول عليها؟ هل هي مناسبة لحاجاتنا؟ هل هي فعالة؟</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">تعتبر هذه العوامل متداخلة ولا يمكن الفصل بينها، وفي أغلب الأحيان نجد أن
المشكلة الصحية هي نتيجة لتداخل عدة لعوامل مع بعضها البعض:</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-AE" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-language: AR-AE;">مثلاً: إنّ أسباب الموت المبكر من جَّراء الإصابة بسرطان الرئة قد تكون:
التدخين (سلوك شخصي) تلوث الهواء بالمواد المسببة للسرطانات (عامل بيئي)، عدم توفر
خدمات فعّالة للكشف المبكر عن هذه الحالات وتحويلها للمعالجة (رعاية صحية)...</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-13715424191686570862015-01-06T18:56:00.000+00:002015-01-06T18:56:32.065+00:00التعايش بين الاديان<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
</w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" LatentStyleCount="156">
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tableau Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-ansi-language:#0400;
mso-fareast-language:#0400;
mso-bidi-language:#0400;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: center; unicode-bidi: embed;">
<b><i><u><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;">التعايش
بين الاديان</span></u></i></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA">مقدمة</span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA">التعايش هو نوع من التعاون الذي يبنى بالثقة والاحترام
ويهدف إلى ايجاد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ارضيه يتفق عليها الاطراف المختلفة وتتم باقتناع الداخلي والرضا
وبالاختيار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الكامل
فما هوه تعريف التعايش بين الاديان ؟</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list -16.85pt; text-align: right; text-indent: 1.15pt; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-list: Ignore;">I-<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span></b><span dir="RTL"><b><span lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: EN-US;">تعريف التعايش بين الاديان</span></b></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA">التعايش بين الأديان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">الحوار بين الأديان يقتصر على التعريف بمبادئ كل ديانة
والدفاع عنها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ومكافحة
الفوارق الاجتماعية وصيانة كرامة وحقوق الأطراف شوالتحاور بين الأدبان يعني أبجاد
النقاط المشتركة بينهم وأبراز منظومة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">القيم الأنسانيةالمشتركة كالتسامح والمحبة وضمان حقوق الأنسان وسلامته</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span dir="LTR">II</span></b><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: EN-US;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>-</span><span lang="AR-SA"> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: EN-US;">مظاهر
تعايش الاديان</span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA">ان التعايش في الإسلام ينطلق من قاعدة عقائدية، وهو ذو
جذور إيمانية،ولذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">فإن مفهوم التعايش من منظور الإسلام ليس هو من جملة المفاهيم الوضعية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الحديثة التي صيغت منها قواعد القانون
الدولي. إن المسلم يعتقد أن الهدي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الإلهي جاء عبر سلسلة طويلة من الرسالات والنبوات آخر حلقاتها
اليهوديةُ،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">فالمسيحية،
فالإسلام، فمن الطبيعي إذن أن تكون هذه الأديان الثلاثة أقرب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">إلى بعضها بعضاً منها إلى سائر الأديان، ويسمى القرآن
المسيحيين واليهود</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> (</span><span lang="AR-SA">أهل
الكتاب)،لأنَّ اللَّه سبحانه وتعالى أنزل التوراة على موسى والإنجيل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">على عيسى عليهما السلام، قبل أن يتلقى
محمد عليه الصلاة والسلام، الرسالة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">في اكتمالها مصدِّقةً لما بين يديها، ومصوِّبةً ومصحِّحةً ومفصِّلةً
أمور</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الشريعة والقانون
بجانب العبادات والأخلاق، فنزل القرآن الكريم وهو الوحيد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">الباقي على أصله الذي نزل به في لغته الأصلية كلمةً بكلمة
وحرفاً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بحرف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA">ومن أبرز مظاهر التعايش الذي ساد الحضارة الإسلامية عبر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">العصور، أن الإسلام يعتبر اليهود
والنصارى أهلَ ديانةٍ سماويةٍ حتى وإن لم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">يكن هذا الاعتبار متبادلاً. وعلى الرّغم من أن عدم
الإيمان بنبوة محمد عليه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الصلاة والسلام، هو عندنا أمرٌ عظيمٌ وشأن خطير، بل هو أمرٌ فارقٌ، فإن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الإسلام قد استوعب هذا الخلاف، لا
بالتهوين من أمره، أو المهادنة العقيدية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">له، ولكنه بما رسمه في باب المعاملات من تعاليم تسمح
بالتواصل والتراحم رغم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">خلاف المعتقد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA">والتسامح في المنظور الإسلامي هو ثمرة التصوّر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الإسلامي للإنسان الذي يقوم على أساس
معيارين اثنين، أولهما تحديد غاية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الوجود الإنساني، التي يتخذ الإنسان الأسباب لتحقيقها، ومن ثم الالتزام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بالأسباب التي تتواءم مع هذه الغاية ولا
تصادمها، وثانيهما هو مدُّ الوعي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بالوجود الإنساني إلى ما وراء الحياة الدنيا القصيرة الفانية، إلى
الحياة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الخالدة
الباقية. لقد خلق اللَّه الإنسان لأهداف أخرى غير التي خلق الحيوان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">من أجلها، ولم يكن خلقه مجرد إضافة حيوان
جديد إلى قائمة الحيوان، إنما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">كان إيجاد جنس آخر من الخلق، خلقه اللَّه بقدرته، ليعبد اللَّه على
وعي،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ويعمر الأرض بمقتضى
المنهج الرباني، ومن أجل هذه الغاية وهب له ما وهب من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">المزايا، وأنزل الكتب لهدايته على أيدي الرسل الكرام
صلوات اللَّه وسلامه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">عليهم، وكان من أهداف إرسال الرسل وإنزال الكتب أن يقوم الناس
بالقسط(27</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>).<br />
</span><span lang="AR-SA">ومن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ضروب القسط أن يسود التعايش بين الأمم والشعوب، بالمعنى الراقي للتعايش</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الذي يقوم على أساس العدل في المعاملة،
والمساواة في العلاقة. وبهذا المعنى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">فهم المسلمون القسط في قوله تعالى { لقد أرسلنا رسلنا بالبينات وأنزلنا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">معهم الكتاب والميزان ليقوم الناس بالقسط
}(28). وقد طبق المسلمون القسط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">على المستوى اللائق بالإنسان، سواء في معاملة من لا يؤمن بالإسلام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">وبمبادئه، أو في نظافة المجتمع من
الفاحشة، أو في الخدمات الإنسانية التي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">تقدم للناس، أو في التعاون على البر والتقوى. ويشهد التاريخ أن معاملة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">المسلمين لغير المسلمين في البلاد
المفتوحة كانت مثالاً رائعاً من التسامح</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">لا مثيل له في التاريخ، ويتضح مدى نبله بالمقارنة مع وضع
الأقليات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الإسلامية
التي تقع تحت سيطرة اليهود والنصارى والمشركين عامة(29</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>).</span><span lang="AR-SA"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span dir="LTR">III</span></b><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: EN-US;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>-
اساليب الحوار بين الاديان</span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA">حوار بين الأديان هو مجموعة من اللقاءات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">التحاورية والتواصلية بين ممثلي مختلف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الديانات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">السماوية للعمل على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">سيادة الأمن والسلام في العالم.لذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">لا يقتصر حوار الديانات على التعريف بمبادئ كل ديانة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والدفاع عنها، بل أصبح يشمل قضايا السلام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">العالمي ونبذ الحروب والعنف ومكافحة
الفوارق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الاجتماعية
وصيانة كرامة وحقوق الإنسان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والمحافظة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">على البيئة....و</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">يقوم حوار الأديان على مجموعة من الشروط،نذكر منها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الإيمان القوي بمبادئ الدين وأهدافه مع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">العلم الواسع بقضاياه وبالحرية
والاستقلال في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">التفكير
بعيداً عن كل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الضغوط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">السياسية والمذهبية للوصول إلى الحق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والاعتراف به</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA">ويرتكز</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">مبادئ كالدعوة إلى الله</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بالحكمة والموعظة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الحسنة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بنبذ العنف والتعصب والكراهية، اعتماداً على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">العقل والبرهنة والإقناع بحثا عن نقط التلاقي والتعايش</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .<br />
</span><span lang="AR-SA">الحوار بين الديانات هو اللقاءات بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">أهل الديانات السماوية من أجل العمل على
نشرالأمن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والسلم
في العالم والبحث عن أساليب نبذ العنف والحرب ومكافحة الفقر وحماية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">البيئة وصيانة كرامة الإنسان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .<br />
</span><span lang="AR-SA">تتعدد أساليب الحوار بين الديانات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span><span lang="AR-SA">والتي تتخذ ثلاثة أشكال هي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">الحوارات الفردية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">التي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">تتم بين العلماء المتخصصين في ديانات مختلفة لتدارس القضايا العقائدية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والإنسانية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA">وحوارات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الجماعية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">تتم عن طريق المؤتمرات والندوات تحت إشراف حكومات أو جمعيات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ترعى حوار الأديان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA">وحوارات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بالمراسلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">عن طريق تبادل الرسائل بين العلماء المتخصصين في ديانات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">مختلفة.وقد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">جرت مجموعة من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الحوارات الجماعية لتقريب وجهات النظر بين الديانات السماوية،كاللقاء
الإسلامي المسيحي في الأردن سنة 1982، ومؤتمر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">الحوار بين الأديان سنة 1986 بتشيكوسلوفاكيا،والمؤتمر
الإسلامي اليهودي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الأول ببلجيكا سنة 2005</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span dir="LTR">VI</span></b><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: EN-US;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>-
شروط ومبادئ </span></b><b><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;"><a href="http://www.u-iraq.org/vb/forumdisplay.php?f=85"><span lang="AR-SA" style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">الحوار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span></a></span></b><b><span lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: EN-US;">بين</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-ansi-language: EN-US;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;"><a href="http://www.u-iraq.org/vb/forumdisplay.php?f=85"><span dir="RTL" lang="AR-SA" style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">الأديان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA" style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span></a></span></b><span dir="LTR"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial;">يقول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: Arial;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial;">تعالى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> : ( </span><b><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Traditional Arabic";">قُلْ</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="color: black; mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Traditional Arabic";">يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="color: black; mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Traditional Arabic";">وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ
شَيْئًا</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="color: black; mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Traditional Arabic";">وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا
بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="color: black; mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: "Traditional Arabic";">تَوَلَّوْا
فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="color: black; mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="color: black; font-family: Arial;">) </span><b><span dir="LTR" style="color: black; mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";">(</span></b><b><span dir="LTR" style="color: red; mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";">1</span></b><b><span dir="LTR" style="color: black; mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";">) </span></b><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: Arial;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial;">يلاحظ أنها
دعوة صريحة للحوار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: Arial;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial;">بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-family: Arial;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: Arial;">مختلف الديانات السماوية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-family: Arial;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> . </span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA">يتعيّن علينا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بادىء الأمر، أن نؤكد تأكيداً جازماً، أن التعايش الذي نفهمه، ونؤمن
به،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والذي نرحب
بالتعاون من أجل إقراره، لا يعنى بأية حال من الأحوال، تمييع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">المواقف، وخلط الأوراق، ومزج العقائد وتذويبها وصبّها في
قالب واحد، حتى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">وإن زعموا أنه قالبٌ إنسانيٌّ في الصميم. ذلك أن أصحاب العقائد السليمة
لا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">يقبلون هذا الخلط
المريب الغامض، ويرفضون ـ رفضاً بصيراً واعياً ـ أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">يفرطوا في خصوصياتهم ومقوّماتهم وقيمهم، خشية أن يوصموا
بالتعصب، أو حتى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">يظفروا بصفة التحرّر من العقد المركبة. إن التعايش الذي يُسلب المسلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">هويتَه، ويجعل توازنَه يختلُّ، وكيانَه
يهتزّ، هو ليس بتعايش، وإنما هو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">غشّ، واحتيال، وتضليل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">أما إذا كان التعايش، هو أن يحتفظ كلُّ طرف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بدينه كاملاً غير منقوص، ويتشبث بمكوّنات
هويته وافرةً غير مثلوبة، كان هو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">عين القصد، وجوهر التعامل الذي نسعى إلى إقامته مع غير المسلمين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">إن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">التعايش بين المسلمين وبين غيرهم من أهل الأديان، ينبغي أن ينطلق من
الثقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والاحترام
المتبادلين، ومن الرغبة في التعاون لخير الإنسانية، في المجالات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ذات الاهتمام المشترك، وفيما يمسّ حياة
الإنسان من قريب، وليس فيما لا نفع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">فيه، ولا طائل تحته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">ولعلَّ الإطار الذي رسمه الشيخ محمد الغزالي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">يرحمه اللَّه للتعايش، يمثّل في رأينا،
الصيغة المثلى لتحديد صورة هذا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">التعايش بين المسلم وبين غير المسلم، فقد وضع، ثلاثة مبادىء للتعايش</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والحوار، هي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> : <br />
</span><span lang="AR-SA">أولاً : الاتفاق على استبعاد كل كلمة تخدش عظمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">اللَّّه وجلاله، فأنا وأنت متفقان على أن
الله قد أحاط بكل شيء علماً، وأنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">لا يُعجزه شيءٌ في السماوات ولا في الأرض، وأن رحمته وسعت كلَّ شيء،
وأنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ليس متصفاً
بالنقائص والعيوب التي تشيع بين البشر ...الخ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">ثانياً : الاتفاق على أن اللَّه يختار رسله من أهل الصدق
والأمانة والكياسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">ثالثاً : ما وجدناه متوافقاً في تراثنا نرُدُّ إليه ما
اختُلِفَ فيه، وبذلك يمكن وضع قاعدةٍ مشتركةٍ بين الأديان (42</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>). <br />
</span><span lang="AR-SA">من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">هذه القاعدة يمكن أن ننطلق، على سبيل المثال لا الحصر، في اتجاه تعميق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">البحث العلمي في إطار جهود مشتركة للوصول
إلى نتائج تدعم أسس التعايش الذي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">هو في البدء والختام، التعاونُ بين المؤمنين في الأرض على ما فيه
الخيرُ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والصلاح
للإنسانية جمعاء. والبحثُ العلميُّ النزيهُ عن اتصال الأديان وآثار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ذلك الاتصال، خطوةٌ صالحةٌ، في سبيل
السلام العالمي، والأخوة الإنسانية،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">التي سَمَتْ إليها الروح الدينية العالية، وحلمت بها الفلسفة منذ شروق
شمس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الحياة الفكرية، ثم
لا تزال تتطلّع إليها العناصر الكريمة في الحياة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">العاملة، وهو بحثُ يوسّع أفق المتدينين، ويدفعهم من
التديّن إلى أطهر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">معانيه، على حين هو في الوقت نفسه، واجبٌ علميٌّ لخدمة الحقيقة، يتولاه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الباحثون في تاريخ الأديان، ومقارنتها(43</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>). <br />
</span><span lang="AR-SA">والاشتراك في جهود</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">علمية ثقافية في هذا المجال، يعود بالفائدة على المؤمنين
جميعاً، لأن هذه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الجهود تصبُّ في اتجاه تعميق التفاهم بين أهل الأديان، وإشاعة القيم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الإنسانية في أوساطهم، وإقامة جسور
للتقارب الإنساني الذي يعلو على التقارب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">الفكري والثقافي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">والتعاون بين الأديان في المحافظة على سلامة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">البيئة، وفي محاربة الأمراض الخطيرة، وفي
القضاء على التفرقة العنصرية، وفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">رفع الظلم عن الشعوب والطوائف والفئات التي تتعرض للاضطهاد، هو مجالٌ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">واسعٌ للتعايش بين المؤمنين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">كذلك ينبغي أن يشمل التعايش بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">الأديان العملَ المشترك لمحاربة الإلحاد، والانحلال
الخلقي، وتفكك الأسرة،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">وانحراف الأطفال، ومقاومة كل الآفات والأوبئة التي تتهدّد سلامة كيان
الفرد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والجماعة، وتضر
بالحياة الإنسانية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">ويجب أن يتسع مفهومُ التعايش</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">بين الأديان للقضاء على أسباب التوتر واضطراب حبل الأمن
والسلام وعدم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الاستقرار
في أنحاء عديدة من العالم، مثل فلسطين، والبوسنة والهرسك، وإقليم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">كوسوفو، وكشمير، والفليبين، وفي مناطق
كثيرة في أفريقيا وآسيا، فيكون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">العمل في هذا النطاق تعايشاً نافعاً ومُجدياً وذا تأثيرٍ في حياة الناس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">وواقعهم المعيش. وبذلك يصير التعايش بين
الأديان وسيلةً فعالة لدعم جهود</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">المجتمع من أجل السلام وإقامة العلاقات السليمة بين الشعوب والأمم في
ظلّ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">سيادة القانون
الدولي، واحترام حقوق الإنسان، وإقرار الحريات الأساس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">المنصوص عليها في المواثيق والعهود والأوفاق الدولية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">وينبغي أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">يتجه التعايش بين الأديان نحو إنصاف المظلومين والمقهورين في الأرض
جميعاً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">من
دون استثناء، وإلزام كل من يمارس الظلم والقهر والإرهاب على مستوى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الدولة أو على مستوى الأفراد والجماعات،
باحترام أحكام القانون الدولي،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والانصياع إلى تعاليم الأديان السماوية. ولا يجوز أن يُخرج التعايش بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الأديان من نطاق اهتماماته، محاربةَ
الظلم والعدوان والاستيلاء على أراضي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الغير بالقوّة، تحت أية دعوى من الدعاوي، أو مهادنة الجهة التي ترتكب
هذه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الجرائم بحجة عدم
الخوض في المسائل السياسية، فمن أهداف التعايش بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">الأديان، العملُ على إقرار مبادئ الحق والعدل واحترام
كرامة الإنسان من حيث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">هو إنسان وكفى. فهذه المبادئ والتعاليم هي القاسم المشترك بين جميع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الأديان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">ويجب أن يكون التعايش بين الأديان دعماً للجهود الخيّرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">التي يبذلها المجتمع الدولي من أجل
التعايش الحضاري والثقافي بين الأمم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والشعوب، وأن يكون قوّة دفع لهذه الجهود نحو تطويرها، وإغنائها،
وتعميمها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA">وحتى يكون التعايش
بين الأديان في خدمة السلام العادل، يجب أن تتحرّر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">الأطراف المشاركة فيه، من كل القيود والضغوط والارتباطات
التي تتعارض</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ومبادئ
هذا التعايش وأهدافه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">إن هناك تأثيراً واضحاً لليهودية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">الصهيونية على بعض الأطراف المسيحية، تتجلى مظاهرهُ في
مواقف عديدة تصبُّ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">جميعُها في الاتجاه المناهض للحقائق التاريخية. وعلى سبيل المثال، ظهرت
في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بريطانيا أولاً، ثم
في الولايات المتحدة الأمريكية حركات دينية مسيحية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">إنجيلية، أهمها وأقـــواها هي ما يُعرف بالحــركــة
التدبيرية ـ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> DISPENSATIONALISM </span><span lang="AR-SA">ـ
وهذه الحركة تؤمن بأن في الكتاب المقدس، وخاصة في سفر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">حزقيال، وسفر الرؤيا، وسفر يوحنا، نبوءات واضحة حول
الوصايا التي يحدّد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">اللَّه فيها كيفية تدبير شؤون الكون ونهايته : عودة اليهود إلى فلسطين،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">قيام إسرائيل، وقوع محرقة
"هَرْمَجَدُّون" النووية، انتشار الخراب والدمار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">ومقتل الملايين، وظهور المسيح المُخَلِّص، مبادرة من بقى
من اليهود إلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الإيمان
بالمسيح، انتشار السلام في مملكة المسيح مدة ألف عام. وهي حركة تضم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">أكثر من أربعين مليون أمريكي، وكان من
بين أعضائها الرئيس الأمريكي الأسبق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">رونالد ريغان، وتسيطر هذه الحركة على قطاع واسع من المنابر الإعلامية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الأمريكية، وبصور ة خاصة المتلفزة،
ويشارك قادتُها كبارَ المسؤولين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الأمريكيين في البيت الأبيض، والبنتاغون، ووزارة الخارجية، في صناعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">قراراتهم السياسية والعسكرية من الصراع
العربي ـ الصهيوني. وأتباع هذه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الحركة يؤمنون بأن اليهود هم شعب اللَّه المختار، وبحقّ اليهود في
التجمّع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">في
أرض فلسطين. وهذه الحركة هي الأساس الراسخ للصهيونية المسيحية(44</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>). <br />
</span><span lang="AR-SA">وعلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الرغم من أن هناك كنائس مسيحية كاثوليكية في الدرجة الأولى، وحتى كنائس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">إنجيلية، مثل الكنيسة المشيخية (بالإضافة
إلى الكنائس الشرقية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الأرثوذكسية)، تنبذ هذه الأفكار وتعتبرها دخيلةً على المسيحية
ومُقوِّضة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">لأركانها
الإيمانية(45)، فإن قوّة هيمنة هذه الحركة في الولايات المتحدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الأمريكية، تجعلها نافذة وقادرة على
الانتقال والتوسّع والامتداد، وإن كان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">في أشكال مختلفة. وقد رأينا في الفترة الأخيرة كيف أن الفاتيكان قد
اتخذ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">قرارات تاريخية
بإزاء اليهود تدخل في صميم العقيدة المسيحية المتوارثة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">جيلاً بعد جيل، وهي قرارات تخدم في المقام الأول
السياسيةَ الصهيونية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">أجل هذا كلّه، ينبغي الحذر من أن يقع التعايش بين الأديان تحت تأثير
مثل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">هذه الحركات
والأفكار التي تبرأ منها المسيحية، والتي تخدم أهدافاً سياسية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">خطيرة تتعارض مع الأهداف الإنسانية
النبيلة، لأن أي طرف مسيحي يشارك ويندمج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">في التعايش بين الأديان، يقع تحت تأثير مثل هذه الحركات
ــ التي يحقّ لنا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">أن نصفها بأنها هدَّامةٌ للتعايش من حيث هو ــ من شأنه أن يعرّض كلَّ
جهد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">يبذل في هذا المجال
للخطر، بأن يفقده جدواه ويفرغه من قيمته ويسلبه أهميته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">إن التعايش بين الأديان، الذي هو في الوقت نفسه تعايُشٌ
بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الثقافات
والحضارات، إن لم يكن الهدف منه خدمة الأهداف السامية التي يسعى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">إليها الإنسان، ضاع المعنى الإيجابي منه،
وصار إلى الدعاية واللجاجة، أقرب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">منه إلى الصدق والتأثير في حياة الإنسان المعاصر. ومن أجل ذلك، يتوجب
علينا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">نحن المسلمين، أن
ندقّق في الأغراض والمرامي التي تنطوي عليها الدعوات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">التي تصدر عن بعض الأطراف إلى الحوار مع الأديان
والثقافات والحضارات،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والتي تدعونا إلى التعايش مع أهل هذه الأديان والمنظومات العقائدية،
حتى لا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">نكون
ضحية للغشّ الثقافي والديني، الذي هو أشدّ خطراً وأقوى أثراً وأسوأ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">عاقبةً، من الغشّ التجاري والصناعي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">إننا، ومن واقع تقديرنا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">للمخاطر التي تتهدّد البشرية في هذه المرحلة من التاريخ،
نؤمن بأن التعايش</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">مع الأديان بصفة خاصة، ضرورةٌ من الضرورات الملحة التي يفرضها الحفاظُ
على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">سلامة الكيان
الإنساني، ويُمليها الحرصُ المشترك على البقاء الحرّ الكريم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">فوق هذا الكوكب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">ولا يخامرنا شك في أن التعايش بين الأديان، سيكون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">أشدّ إلحاحاً في المستقبل القريب، لما
يبدو لنا من مؤشّرات في الأفق تؤكّد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">جميعُها على أن القرن الحادي والعشرين، سيعرف أزمات شديدة الوطء على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">المستوى السياسي والاقتصادي، وعلى الصعيد
الحضاري والثقافي معاً. وفي مثل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">هذا المناخ، تتضاعف أهميةُ رسالة الأديان السماوية، وتَتَعَاظَمُ
مسؤولية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">المؤمنين
في الدّفع بالتعايش بين الأديان نحو الاتجاه الصحيح، عملاً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">بالتوجيه الربَّاني في قوله تعالى { قل يا أهل الكتاب
تعالوا إلى كلمة سواء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بيننا وبينكم، ألا نعبد إلاَّ اللَّه، ولا نشرك به شيئاً، ولا يتخذ
بعضنا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">بعضاً أرباباً من
دون اللَّه، فإن تولوا فقولوا اشهدوا بأنَّا مسلمون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> }(46). <br />
</span><span lang="AR-SA">ويمكن لنا أن نستنبط من هذه الآية الكريمة القاعدة
الشرعية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">التي
تحدّد موقف الإسلام من التعايش بين الأديان. إن (كلمة سواء) التي أمر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">اللَّه سبحانه وتعالى نبيّه محمداً صلى
اللَّه عليه وسلم، بأن يدعو أهل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الكتاب إليها، يأتي بيانُها المفصَّلُ في ثلاثة أمور رئيسَة، هي إن
كانت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">تدور حول التوحيد
والإقرار بالربوبية والألوهية للَّه عزَّ وجل، فإن الحسّ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">المؤمن يستمدّ منها معاني وإشارات ذات علاقة بواقع الناس
في معاشهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">وحياتهم،
وهي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> : <br />
</span><span lang="AR-SA">أولاً : ألاَّ نعبد إلاَّ اللَّه؛</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <br />
</span><span lang="AR-SA">ثانياً : ولا نشرك به شيئاً؛</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <br />
</span><span lang="AR-SA">ثالثاً : ولا يتخذ بعضنا بعضاً أرباباً من دون اللَّه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. <br />
</span><span lang="AR-SA">فهذه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الآية هي القاعدة الذهبية للتعايش بين الأديان، لأنها تدعو إلى إفراد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">اللَّه بالعبودية، وإلى عدم الإشراك به،
وإلى رفض الطغيان والجبروت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والكبرياء وفرض الهيمنة، وذلك بأن يتخذ الناس بعضهم بعضاً أرباباً من
دون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">اللَّه، يستوحون
منهم التعاليم والمبادئ، أو يخشونهم، أو يخضعون لما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">يملكونه من قوّة باطشة، مما يؤدي إلى خلل في الكيان
الإنساني، وإلى الفوضى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">في العالم. فليكن التعايش بين الأديان إذن، من أجل اللَّه وحده لا شريك
له،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">ومن أجل الحياة
الإنسانية الحرّة الكريمة، في ظلّ الإيمان والخير والفضيلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">وما فيه مصلحةُ الإنسان في كلّ الأحوال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
<br />
</span><b><span lang="AR-SA">خاتمة:</span></b><b><span dir="LTR"></span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><b><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></b><strong><span lang="AR-SA" style="font-weight: normal;">يعتبر حوار الأديان مظهرا من مظاهر تقدم</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-weight: normal;">المجتمعات وضماناً للأمن والسلام بالعالم</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></strong><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span> إن التعايش بين الأديان كان سهلا في الماضي، ولا شك أن ثورة
المعلومات الحديثة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">والتي تمثلت في استخدام الملايين لشبكة الإنترنت، جعلت العالم أشبه
بالقرية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">الصغيرة،
وسهَّلت التواصل والتعارف بين البشر من شتى الجنسيات والأديان، واختصرت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA">السنين بثوانٍ معدودة، والاستزادة
بالمعلومة، بضغطة زر واحدة. ولعل كل هذا يزيد من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA">سهولة التفاهم والتعايش السلمي بين الاتجاهات المختلفة
والمتعارضة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span></div>
administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-20315776132334231912015-01-06T18:28:00.000+00:002015-01-06T18:28:59.187+00:00الفلسفة الحديثة<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
</w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" LatentStyleCount="156">
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tableau Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-ansi-language:#0400;
mso-fareast-language:#0400;
mso-bidi-language:#0400;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: center; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="font-size: 16.0pt;"><br /></span></b><b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt;"></span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">حقبة الفلسفة الحديثة التي تبدأ
من عصر النهضة الأوروبية في القرن الخامس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عشر وتنتهي
بوفاة هيجل سنة 1831. وعند هذا التاريخ تبدأ حقبة الفلسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المعاصرة
والمستمرة حتى الآن. وتضم الفلسفة الحديثة أعلاماً مثل فرنسيس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بيكون (1561-1626) ورينيه ديكارت (1596-1750) وسبينوزا
(1632-1677</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>) </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ولايبنتز (1646-1716) وجون لوك (1632-1704)
وديفيد هيوم (1711 – 1776</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>)</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وأخيراً إمانويل كانط
(1724-1804) الذي يُنظر إليه على أنه آخر الفلاسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المحدثين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والحقيقة أن هذا التقسيم لتاريخ
الفلسفة يتبع التقسيم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التاريخى للعصور إلى العصر
اليوناني والروماني والعصر الوسيط، والعصر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحديث،
والتاريخ المعاصر، و هو في نفس الوقت تقسيم ثقافي سياسي وليس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تقسيماً
تاريخياً وحسبوتاريخ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفة الحديثة هو نفسه تاريخ
ثقافة عصر النهضة الأوروبية وعصر التنوير من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">القرن الخامس
عشر وحتى نهاية القرن الثامن عشر، وهو كذلك تاريخ ظهور الدول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">القومية
الحديثة ذات النظام الملكي. ومعنى هذا أن كل عصر من عصور تاريخ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفة يرتبط بثقافة معينة ونظام سياسي معين، مما يدل
على أن الفلسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مرتبطة بعصرها ولا تعيش في برج
عاجي كما يعتقد البعض، بل هي تعبير عن عصرها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وانعكاس
لثقافته ونظمه السياسية والاجتماعية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">اختلف المؤرخون حول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفيلسوف الذي يبدأ عنده تاريخ الفلسفة الحديثة، فالبعض،
وهم الأكثرية،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ينظرون إلى ديكارت على أنه أول فيلسوف محدث،
لأنه أول من وضع للتفكير</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفي منهجاً يقوده ويوجهه في
بحثه والمتمثل في كتابه «مقال عن المنهج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>» </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ولأنه بادئ
التيار العقلي في الفلسفة الحديثة والذي سوف يكون أحد أهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تياراتها،
ولأنه صاحب أول نسق فلسفي متكامل حديث، يضم نظرية في المعرفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وميتافيزيقا
وأخلاق، ولأنه وضع الذاتية كمبدأ أول للفلسفة وللنسق الفلسفي،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إذ بدأ ديكارت بعد الشك المنهجي بإثبات وجود الذات ومنها
استنبط حقيقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">العالم ويقين العلوم وأثبت وجود الله وخلود
النفس. ويذهب البعض الآخر إلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أن الفيلسوف الإنجليزي فرنسيس
بيكون هو الذي افتتح تاريخ الفلسفة الحديثة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>( 1)</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>،
لأنه كان صاحب منهج تجريبي يستند على الاستقراء من الوقائع وكان بذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بداية للتيار التجريبي في الفكر الحديث والذي استمر من
بعده لدى هوبز ولوك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وهيوم، ولأنه واضع قانون جديد
في التفكير أحله محل المنطق الأرسطي والمتمثل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">في كتابه
الأساسي «الأورجانون الجديد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>»
Novum Organum </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والذي ظهرت فيه
نظرية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بيكون في الأوهام الأربعة، حيث جسد سعي الفكر
الحديث في التحرر من الآراء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المسبقة الموروثة والأفكار
الشائعة، وكان يقصد بها الفلسفة الأرسطية، إذ قد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">استطاع تحرير
الفكر الحديث من سلطة فلسفة العصور الوسطى والفلسفة الأرسطية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ومكنه من البدء
بداية جديدة تماماً غير معتمدة على أي مذهب فلسفي سابق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">موروث، مما مكن
الفلسفة الحديثة من امتلاك استقلال وشخصية متميزة وخصائص</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">جديدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أولاً - عوامل النشأة</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span></b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">نشأ الفكر الفلسفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحديث في ظل ظروف تاريخية خاصة هي التي عملت على
ولادته. فإذا كانت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفة تعبيراً فكرياً عن
عصرها وابنة هذا العصر، فإن المناخ العام هو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الذي يساعد على
إنضاجها. وكانت هناك عوامل عديدة أسهمت في ظهور الفكر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفي
الحديث، أهمها عامل تاريخي، تمثل في استرداد الأسبان للأندلس في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أواخر القرن الخامس عشر، مستولين بذلك على ذخائر التراث
العربي التي وجودها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">هناك. بالإضافة إلى ظهور حركة
الكشوف الجغرافية، حيث اكتشف ماجلان طريق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">رأس الرجاء
الصالح الذي يدور حول إفريقيا، مما مكن لأوروبا طريقاً آخر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">للهند وشرق
آسيا غير الطريق الذي يمر عبر المشرق العربي والإسلامي، وحيث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">اكتشف كولومبوس
قارة أمريكا سنة 1492، وفتح بذلك آفاق جديدة للتجارة مع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">العالم الجديد
والاستيطان به. والحقيقة أن نفس هذه الفترة كانت فترة توسع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الأتراك
العثمانيون في أوروبا الشرقية، إذ قد نجحوا في فتح القسطنطينية سنة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> 1453</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>، وكان هذا عاملاً أساسياً على إسراع أوروبا في الكشوف الجغرافية
وفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التوسع في العالم الجديد، كي تعوض ما فقدته
للعثمانيين في الشرق. كل هذا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">خلق جواً جديداً لأوروبا، تعرفت
فيه على العالم وتاجرت وتوسعت واتسعت بذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">آفاقها الفكرية
والأدبية والفنية، إذ لم يكن من الممكن لأوروبا التي كانت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">محبوسة في
قارتها الصغيرة أن تنتج فكراً وآداباً إنسانية وعالمية، وقد وفرت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لها الكشوف الجغرافية وحركة التجارة العالمية وحركة
استيطان العالم الجديد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مجالاً للإبداع الإنساني
العالمي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وتمثل ثاني عوامل نشأة الفكر
الفلسفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحديث في ظهور الروح العلمية الحديثة
وازدهار العلوم التجريبية(2</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
). </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وتمثل ذلك في الثورة العلمية
التي أحدثها العالم البولندي نيقولاوس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كوبرنيقوس (1473-1543) باكتشافه
للنظام الشمسي</span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وبعد كوبرنيقوس جاء العالم
الألماني يوهانس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كبلر (1571-1630) الذي أحدث
ثورة أخرى في علم الفلك والرياضيات، إذ أضاف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إلى نظرية
كوبرنيقوس تعديلاً هاماً يذهب إلى أن دوران الكواكب حول الشمس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يأخذ شكل الدائرة الكاملة بل
الشكل البيضاوي، كما اكتشف أن حركة الكوكب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تتسارع في
مداره عندما يقترب من الشمس وتتباطأ عندما يبتعد عنها، وكان هذا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مما ساعد اسحق نيوتن بعد ذلك على اكتشاف القوانين العامة
للجاذبية. وكذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">اكتشف كبلر العلاقة الوثيقة بين
علم الفلك والرياضيات، حيث أدرك أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الرياضيات هي أداة البحث في
الفلك والفيزياء عامة. كما أحدث العالم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الإيطالي جاليليو (1564-1642)
ثورة علمية أخرى عندما اكتشف العلاقة بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكتلة والسرعة
وبين الساكن والمتحرك في الأجسام في حالة الاصطدام، وظاهرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تسارع وتباطؤ
السرعة، ووضع نظرياته في صورة رياضية دقيقة مما مكن العالم من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">اكتشاف الطابع الرياضي للقوانين الفيزيائية. </span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وثالث عوامل نشأة الفكر الفلسفي
الحديث هو ظهور عصر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">النهضة الأوروبية ابتداء من
القرن الخامس عشر، وقد كانت نهضة شاملة، فكرية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وأدبية علمية.
ظهرت بدايات عصر النهضة عندما فتح الأتراك القسطنطينية سنة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> 1453 </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">واسترد
الأسبان آخر جزء من الأندلس وهو غرناطة في تسعينات القرن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الخامس عشر،
وانتقل بذلك التراث اليوناني والروماني إلى غرب أوروبا، فظهرت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">حركة واسعة لإحياء الآداب اليونانية واللاتينية.</span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وتمثل رابع عوامل نشأة الفكر
الفلسفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحديث في حركة الإصلاح الديني بقيادة مارتن
لوثر (1483-1546) وجون كالفن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">هدفت هذه الحركة تجديد الدين
المسيحي بالتخلص من سيطرة الكنيسة الكاثوليكية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والعودة إلى
جوهر المسيحية الصافي في منابعها الأولى دون أية تأويلات أو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عقائد نظرية
جامدة يفرضها رجال الدين، وظهرت بذلك الحركات البروتستانتية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والبيوريتانية
التي تركز على الجوانب الأخلاقية من رسالة المسيحية، وتؤكد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">على قيم الزهد
والعمل، وعلى الضمير الإنساني اليقظ، وعلى استقلال الإنسان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بحيث يكون
موجهه الأول هو الكتاب المقدس نفسه دون وساطة من كهنوت أو مؤسسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">دينية. وأعطت حركة الإصلاح الديني الحرية لكل إنسان في
أن يفهم الكتاب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المقدس وحده دون استعانة بأحد،
واثقة بذلك من قدرة العقل الإنساني والضمير</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحي على الفهم
وعلى تبني الرسالة والعمل بها. ولذلك عمل لوثر على ترجمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكتاب المقدس
الذي كان مكتوباً باللاتينية وحكراً في يد رجال الدين وعلماء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكنيسة
والمثقفين، إلى الألمانية وهي أول لغة أوروبية حديثة يترجم إليها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكتاب المقدس، وتوالت الترجمات بعد ذلك إلى كل اللغات
الأوروبية، مما وضع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكتاب المقدس أمام الجمهور
الأوروبي في كل قومياته، وكان هذا عاملاً على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إتاحته للنظر
والفهم المختلف والتفسيرات المتعددة. أكدت حركة الإصلاح</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الديني على
أهمية الإنسان وضميره الفردي ومسئوليته الشخصية، وكانت عاملاً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">على نضوج النزعة الإنسانية الفردية والاستقلال الفكري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والملاحظ في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تعدادنا لعوامل نشأة الفكر الحديث ورود شخصيات عديدة من
إيطاليا مثل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">جاليليو وجيوردا وبرونو، بالإضافة إلى رواد
عصر النهضة الإيطاليين أمثال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ليوناردو دافنشي ومايكل أنجلو
وتوماس كامبا نيلا. فقد بدأت النهضة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الأوروبية في إيطاليا والتي
كانت لها جذوراً لدى دانتي في ملحمته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
«</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكوميديا الإلهية»، وبدأت
النهضة الفكرية مع برونو، وبدأت النهضة الفنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مع دافنشي
ومايكل أنجلو، وكذلك النهضة العلمية مع جاليليو. ومن هنا نستطيع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">القول إن بدايات الفكر الفلسفي الحديث كانت فى إيطاليا
بالتحديد. فبالإضافة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إلى هؤلاء، نجد أن ميكافيللي هو
أول واضع لعلم السياسة الحديث الذي لم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تشغله المثاليات السياسية بل
وضع نظرية واقعية انطلاقاً من التجارب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التاريخية السابقة والخبرة
العملية في كتابه «الأمير»، كذلك فقد نقد المفكر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الإيطالي
بومبناتزي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
Pomponazzi </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الأدلة التقليدية
التي قدمتها الفلسفات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">السابقة في خلود النفس، وكان
بذلك سابقاً على هيوم صاحب نفس الموقف من أدلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">خلود النفس،
وكامبانيلا الذي انطلق في فلسفته من نقطة بداية أولى وهي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إثبات وجود
الذات المفكرة وكان بذلك سابقاً على ديكارت ونظريته في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكوجيتو،
ونيقولا الكوزي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
Nicola De Cusa (1401-1464) </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الذي
دافع عن الرؤية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الجديدة للكون والتي أتى بها
كوبرنيقوس، وعن العقل الذي هو أعدل الأشياء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">قسمة بين
الناس، وأوضح قدرة العقل على الوصول إلى الألوهية بفكره وحده وفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">نفس الوقت اعترف بقدرة العقل المحدودة بالقياس إلى
لا تناهي العلم الإلهي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وكان بذلك سابقاً على ديكارت
وعلى كانط في نفس الوقت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ولنا أن نتساءل عن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">السر الذي يكمن في ظهور بوادر الفكر الحديث في إيطاليا
واستباق المفكرين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الإيطاليين للمشكلات والقضايا
الفلسفية التي شغلت فلاسفة العصر الحديث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والإجابة عن
هذا التساؤل تتمثل في أن إيطاليا في عصر النهضة كانت هي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الإقليم الأقرب
اتصالاً بالشرق العربي، ففيها تم انتقال التراثين اليوناني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والعربي
الإسلامي إلى أوروبا، وفيها أيضاً تمت ترجمة الأعمال الأدبية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكلاسيكية
والأعمال الفلسفية العربية إلى اللغة اللاتينية. كما أن إيطاليا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">آنذاك قد شهدت جمهوريات مزدهرة من الناحية التجارية بسبب
مراكز التجارة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">البحرية المزدهرة مع شرق المتوسط مثل جنوة
والبندقية وفلورنسا. إذ ظهرت في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">هذه المدن بدايات الاقتصاد
النقدي والبنوك ذات النشاط الدولي، وتراكمت فيها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الثروة وظهرت
فيها الطبقة البروجوازية المشتغلة بأعمال المال والصناعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والتجارة.
وبالتالي فإن حركة النهضة الأدبية والفنية والفكرية هناك استندت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">على أساس اقتصادي مزدهر، على الرغم من عدم توحد إيطاليا
في دولة واحدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وانقسامها إلى العديد من الدويلات أو
الجمهوريات التي نشأت حول المدن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التجارية. وبعد أن انتقل مركز
الثقل الاقتصادي من المدن الإيطالية إلى غرب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أوروبا وخاصة
فرنسا وإنجلترا في القرن السابع عشر، انتقل معه مركز الثقل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفكري
والثقافي، وبذلك وجدنا الحركة الفلسفية تزدهر في هذين البلدين،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بالإضافة إلى هولندا وألمانيا في القرن الثامن عشر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ثانياً - الخصائص العامة</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تميزت الفلسفة الحديثة
بمجموعة من الخصائص</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">العامة، وهي عامة لأنها تطبع
أغلب التيارات والمذاهب الفلسفية على الرغم من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">اختلافها في
المنهج والتوجهات. وما يجعلنا نختار الخصائص التالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">باعتبارها تميز
الفلسفة الحديثة بالذات أنها هي ما يفرق بينها وبين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفات
الأخرى، القديمة والوسيطة والمعاصرة. وليس معنى هذا أن هذه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الخصائص لم
توجد إلا في تيارات الفلسفة الحديثة، بل على العكس، إذ ظهرت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فلسفات أخرى
غيرها ذات توجهات عقلانية وإنسانية وفردية ونسقية، بل يعني ذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أن هذه الخصائص لم تجتمع معاً إلا في عصر فلسفي واحد هو
عصر الفلسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحديثة. وما كان إرهاصاً للعقلانية أو
الفردية أو النسقية في الفلسفات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">السابقة عليها، تمتع بنضج وتطور
مكتمل في الفلسفة الحديثة بالذات. ومن جهة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أخرى فإن هذه
الخصائص سوف تنتهي عن أن تميز الفلسفة في الفترة المعاصرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ففي مقابل
العقلانية سوف تظهر في الفلسفة المعاصرة اتجاهات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لا عقلانية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تعتمد على أسس أخرى غير العقل، مثل الحدس والطاقة
الروحية عند برجسون،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والمنفعة عند بنتام وجون
ستيوارت مل، والوسلية عن الاتجاه البراجماتي،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">واللغة عند
فلاسفة التحليل وعلى رأسهم رسل وفتجنشتين وآير، والاتجاه المادي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الاقتصادي عند الماركسية. وفي مقابل الفردية سوف تظهر
مذاهب جماعية في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفة المعاصرة عند برديائيف
وأونامونو وأورتيجا أي جاسيه، ومذاهب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">اشتراكية لدى التوجهات
الماركسية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
1 <b>- </b></span><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">العقلانيـــة</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span></b><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ويجب أن نميز في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">البداية بين العقلانية باعتبارها خاصية عامة للفلسفات
الحديثة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
Rationality </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عن التيار العقلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> Rationalism. </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أغلب فلاسفة العصر الحديث عقلانيون، أي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يتمسكون بقدرة العقل على إدراك الواقع ويذهبون إلى أن كل
سلوك إنساني صادر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عن التفكير وعن استخدام الملكات
الذهنية العليا، لكنهم ليسوا كلهم عقليون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التيار العقلي
هو التيار الذي يضم ديكارت والمدرسة الديكارتية، وسبينوزا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ولايبنتز
ومالبرانش، وهو يتصف بكونه يعطي الأولوية للعقل في المعرفة وينظر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إليه على أنه المصدر الأساسي لكل معرفة وكل علم، وذلك في
مقابل المذهب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التجريبي الذي يتصف بإعطاء الأولوية للخبرة
التجريبية كمصدر أساسي للمعرفة،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وما العقل في هذا المذهب سوى
ملكة تنشأ عن الانعكاس على عمليات الإدراك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحسي. وليس
معنى هذا أن التجريبيين ليسوا عقلانيين، بل على العكس، إذ هم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عقلانيون
تماماً، لكن تصورهم عن العقل يختلف عن تصور المذهب العقلي؛ إنهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يعترفون بدور العقل في المعرفة، لكنهم ينظرون إليه على
أنه ملحق بالحس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والخبرة التجريبية. والعقل
عندهم نتاج التفكير في الخبرة التجريبية وليس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مستقلاً عنها
أبداً، إذ يدخل في هذه الخبرة وهو غير محمل بأي أفكار مسبقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فطرية، أي صفحة
بيضاء كما يذهب لوك وهيوم. أما العقل لدى المذهب العقلي فهو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كل شئ، يدخل في
التجربة ليضفي عليها النظام والترتيب بفضل ما لديه من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أفكار فطرية،
مثلما يذهب ديكارت ولايبنتز</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ظهرت العقلانية باعتبارها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">خاصية للفلسفة الحديثة في مقابل اعتماد فلسفة العصور
الوسطى على سلطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التراث الديني والنظام
الكهنوتي. فقد واجه الفكر الأوروبي منذ بدايته في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عصر النهضة
إشكالية العقل والنقل، وهي نفس الإشكالية التي شغلت الفكر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الإسلامي. وكان
أمام الفكر ا لأوروبي عدداً من الخيارات، فإما أن يتمسك بما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">انتقل إليه من
تراث ديني كما هو وبالتالي يلغي العقل تماماً، أو أن يحاول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التوفيق بينهما
مثلما حدث في بداية عصر النهضة وخاصة في إيطاليا، أو أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يجعل العقل
قادراً على إثبات صدق التراث الديني بإثبات قدرته على التوصل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إلى نفس
الحقائق الدينية بالاعتماد على البرهان العقلي وحده لا على أي سلطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">موروثة، أو أن يجعل العقل وحده المعيار الوحيد للحكم على
سلوك الإنسان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ومعرفته. ولم يتجه الفكر الأوروبي إلى
التضحية بالعقل في سبيل النقل، بل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ظهرت فيه باقي المحاولات
السابقة. إذا ظهرت محاولات لإثبات العقائد الدينية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عن طريق العقل
وحده عند ديكارت وباسكال وبالبرانش، كما ظهرت محاولات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">للحصول على
الاستقلال التام للعقل بعيداً عن أي سلطة تراثية موروثة عند</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">سبينوزا
وفولتير وروسو والماديين الفرنسيين أصحاب الموسوعة في أواخر القرن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الثامن عشر، وظهرت محاولة للتوفيق بين العقل والعقائد
الإيمانية لدى كانط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">في كتابيه «نقد العقل العملي»
و«الدين في حدود العقل و حده</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>».<br />
2 - </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ا<b>لإنســـانية</b></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span></b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ظهرت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">النزعة
الإنسانية في بداياتها الأولى في عصر النهضة، واتخذت أشكالاً فنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وأدبية قبل أن تتحول إلى مجال الفكر والفلسفة، وكان من
بين بواعث ظهورها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">حركة إحياء التراث اليوناني.
أمد هذا التراث عصر النهضة الأوربية برؤية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مختلفة
للإنسان، تُعطي الأولوية للخبرات الإنسانية الحية وتعلي من قيمته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وتنظر إليه على أنه سيد الطبيعة وأعلى الموجودات. كما
تهتم بتصوير الطابع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الدرامي للحياة الإنسانية وتتخذ
الرؤية الإنسانية باعتبارها مقياساً لكل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">شئ، بعد أن
كانت الرؤية اللاهوتية هي المسيطرة في العصور الوسطى. ففي الفن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ازدهر النحت على يد مايكل أنجلو الذي يهتم بتجسيد الجسم
الإنساني في حالة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحركة والاهتمام بتعبيرات
الوجه، وفي التصوير الزيتي اهتم ليوناردو دافنشي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">برسم وجوه من
الحياة اليومية وتصوير الإنسان وهو منشغل في أنشطته اليومية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المختلفة، وفي
الأدب ظهر شكسبير الذي اهتم بالدراما البشرية وبالصراع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والقيم التي
تتنازع في النفس الإنسانية، وظهر سرفانتيس الأديب الأسباني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مؤلف رواية
«دون كيشوت» التي صورت آمال وأحلام الإنسان عندما تصطدم بأرض</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الواقع وتتكسر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ثم انتقلت النزعة الإنسانية إلى
مجال الفكر والفلسفة،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وصار الإنسان مقياس صدق وحقيقة
المعرفة. واختلفت التيارات الفلسفية في ذلك،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فالمذاهب التي
تؤكد أولية العقل الإنساني جعلت من التفكير المجرد والوعي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الذاتي مقياساً
للحقيقة، والمذاهب التي تؤكد أولوية الحواس والإدراك الحسي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">جعلت الخبرة
التجريبية البشرية مقياساً للحقيقة. فعلى الرغم من اختلاف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">العقليين عن
التجريبين إلا أنهم جميعاً ينطلقون من أساس واحد، وهو إعطاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الأولوية
للرؤية الإنسانية، سواء كانت هذه الرؤية حساً أو عقلاً. ولذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ينظر إلى ديكارت على أنه أبو الفلسفة الحديثة، لأنه بدأ
مذهبه بعد الشك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بإثبات وجود الذات المفكرة
وانطلق منها إلى إثبات وجود الإله والعالم وخلود</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ا لنفس. كما
تعد فلسفة هيوم تطوراً في النزعة الإنسانية في الفلسفة، إذ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ركز على جانب
آخر في الطبيعة الإنسانية غير الفكر، وهو الجانب الانفعالي،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وركز على دور
الإحساس والإدراك الحسي في المعرفة، وأقام أول مذهب فلسفي على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أساس نظرية سيكولوجية في الانفعالات، وذهب إلى أن علم
النفس البشرية هو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفة الحقة وهو أساس علوم
الأخلاق والسياسة. وظهرت كذلك فلسفة كانط التي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أحدثت ثورة في
مجال نظرية المعرفة، وأصبح معيار صدق المعرفة هو اتفاقها مع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">قوانين العقل
الإنساني لا مع الظواهر التجريبية المتغيرة، وقدم صورة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">للمعرفة
باعتبارها صادرة عن إخضاع الخبرة التجريبية للقوانين العامة الكلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والضرورية للفهم البشري، بحيث أصبح الفهم البشري هو الذي
يضفي الانتظام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والموضوعية على عالم الخبرة التجريبية، وأن
هذه الخبرة لا توجه المعرفة بل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفهم البشري هو الذي يوجهها
وينظمها صانعًا منها معارف وعلوماً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
3 <b>- </b></span><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفرديـــة</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span></b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">نظر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفكر الفلسفي
الحديث إلى الإنسان على أنه مقياس الأشياء جميعاً، سواء كان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عقلاً أو
إحساساً أو انفعالاً، وبذلك فإن هذا المقياس فردي في الأساس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> Individualist </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فنقطة
الانطلاق التي بنى عليها ديكارت مذهبه هي الأنا أفكر،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وقد ظهر هذا
الأنا أو الكوجيتو على أنه فعل فردي. كما أن نظرية المعرفة عند</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لوك تتصف أيضاً بالفردية، ذلك لأنها كلها وصف للعمليات
الذهنية التي تدور</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">في ذهن الفرد ويؤسس بها
المعرفة. كما ظهرت النزعة الفردية واضحة في الفكر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">السياسي
للفلاسفة المحدثين، وازدهرت المذاهب الليبرالية وأهمها مذهب توماس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">هوبز، وجون لوك وديفيد هيوم، وهي تصف المجتمع على أنه
ليس إلا مجموعة من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الأفراد، وعلى أن ما يحرك هذا
المجتمع المصالح الفردية، ووصفت ظهور السلطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">السياسية بفكرة
العقد الاجتماعي الذي هو اتفاق بين أفراد على التخلي عن جزء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">من حقوقهم
الطبيعية لتنظيم سياسي يمثلهم. وظهرت كذلك فكرة الحق الطبيعي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الذي هو حق
الفرد في حفظ حياته وممتلكاته وتنمية قدراته واختيار حكامه،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وفكرة الحق
المدني الذي هو حق المواطن الفرد في أن تكون له حقوق مصانة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ومعترف بها من
قبل السلطة السياسية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وقد كان التأكيد على الفردية
كقيمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عليا جديداً على الفكر الأوروبي بعد عصر
الإقطاع الذي لم يكن يعرف أفراداً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مستقلين عن الأنساق الاقتصادية
والسياسية والدينية التي تشملهم. وبذلك ظهر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">حق الفرد في
تقرير مصيره وحريته في اختيار عقيدته وآراءه وشكل الحكم الذي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يلتزم به.
وتتضح الفردية باعتبارها خاصية للفكر الحديث من مقارنتها بما ساد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفكر المعاصر، إذ لم تعد قيم الفردية تمثل تلك الأهمية
التي كانت لها،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فقد ظهر المجتمع في الفكر
المعاصر باعتباره كياناً مستقلاً عن الأفراد،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يمتلك حقوقاً
تختلف عن الحقوق الفردية، ويمتلك هوية خاصة به تختلف عن هوية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الأفراد
المكونين له، وظهر ذلك على يد هيجل وماركس وكل المذاهب الفكرية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التي تنظر إلى المجتمع على أنه كيان عضوي مثل الجسد
الإنساني الذي يشمل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أعضاءً متكاملة الوظائف، حيث
يصبح الأفراد أعضاءً متكاملين في هذا الجسد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الاجتماعي
الواحد، وتمثل ذلك في علماء الاجتماع عند فرديناند تونيز وإميل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">دوركايم ومعظم المذاهب الاشتراكية المعاصرة. ومعنى هذا
أن عصر الفلسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحديثة كان عصر الفردية بدون
منازع، لأن مقولة المجتمع باعتباره كياناً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مستقلاً عن
الأفراد لم تكن قد ظهرت بعد، وعندما ظهرت في القرن التاسع عشر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لن تعود الفردية هي النزعة المسيطرة على الفكر الأوروبي،
إذ سوف تنافسها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">نزعات أخرى، عضوية وجماعية
واشتراكية. والملاحظ أن هذه النزعات سوف تضمحل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">في النصف
الثاني من القرن العشرين، الذي سوف يشهد عودة إلى ظهور النزعات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفردية مرة أخرى والمتمثلة في المذاهب الليبرالية
الجديدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
4 - </span><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">النســـقية</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span></b><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلاسفة
المحدثين مولعين بإقامة أفكارهم في صورة نسق فلسفي متكامل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والنسق
الفلسفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
System </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">هو مذهب عام يحتوي
توجهاً معيناً ويضم نظرية في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المعرفة وأخرى في الأخلاق
وثالثة في السياسة، كما يمكن أن يحتوي على مذهب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ميتافيزيقي أو
لا يحتوي حسب موقف الفيلسوف من الميتافيزيقا سواء بالقبول أو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الرفض. ويعبر
وضع الفلاسفة لأفكارهم في صورة نسق عن الطابع الموسوعي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">للقرنين السابع
عشر والثامن عشر، وعن إصرار هؤلاء الفلاسفة على الاحتفاظ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بدور أساسي
ومركزى للفلسفة وسط العلوم الطبيعية الجديدة الناشئة. فقد ظلوا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يتمسكون بالدور المشرع للفلسفة بالنسبة للعلوم الأخرى،
وبأن المعرفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الإنسانية واحدة ومتكاملة على الرغم من ظهور
التخصصات الدقيقة وزيادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">انفصال العلم التجريبي عن
الفلسفة. ودائماً ما كانت نظرية المعرفة تحتل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المكان الأول
في كل نسق فلسفي، تليها الميتافيزيقا، سواء بالقبول أو الرفض،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ثم الأخلاق وأخيراً السياسة. وقد ظهر هذا التقسيم للمذهب
الفلسفي لدى أغلب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلاسفة المحدثين. وكان هيجل
آخر الفلاسفة أصحاب الأنساق الفلسفية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكبرى، ولذلك ينظر إليه على
أنه آخر فيلسوف محدث ينتهي عنده تاريخ الفلسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الحديثة، لكننا
أثرنا اعتباره أول الفلاسفة المعاصرين لأن الصورة الجديدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التي وضع فيها
الفلسفة، والقضايا والإشكاليات التي طرحها، سوف تكون لها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أبلغ الأثر في
كل تيارات الفلسفة المعاصرة. بحيث أن الفيلسوف في الحقبة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المعاصرة لن
يستطيع التفلسف دون العودة إلى هيجل. وعندما نذهب إلى أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">النسقية كانت
خاصية مرتبطة بالفلسفات الحديثة فنحن نقصد بذلك أنها لم تعد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تميز الفلسفة
المعاصرة، التي هي فلسفة ضد النسق بصفة أساسية. فقد امتنع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلاسفة
المعاصرين عن وضع أفكارهم في صورة مذهب فلسفي، وآثروا الكتابة في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">موضوعات مختلفة متنوعة اتخذت شكل المقالات أو المؤلفات
الفكرية التي تضم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">موضوعات متنوعة، مثل مؤلفات
الوجوديين وفلاسفة مدرسة فرانكفورت، أو التركيز</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">على قضية واحدة
فقط مع الحرص على عدم صنع مذهب فلسفي منها، مثل أعمال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">برجسون وفلاسفة
البراجماتية والتحليل. كما أن تركيز الفلسفة المعاصرة سوف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يبتعد عن
الفلسفة باعتبارها مذهباً أو نسقاً عاماً ويتحول إلى النظر إليها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">على أنها منهج، ولذلك سوف تظهر مناهج فلسفية عديدة في
الفكر المعاصر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>: </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفينومينولوجيا، التحليل
المنطقي،الهرمنيوطيقا أو منهج التأويل، البنيوية،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التفكيكية،
ومعنى هذا أن الفلسفة باعتبارها مذهباً أو نسقاً كانت ظاهرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مرتبطة
بالفلسفة الحديثة على نحو أساسي، وسوف تكف الفلسفة عن أن تكون نسقاً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مذهبياً في الفكر المعاصر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وفي نهاية هذا المدخل بقى أن
نشير إلى خاصية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أخرى للفلسفة الحديثة، مرتبطة
بها وحدها ولن تستمر في حقبة الفلسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المعاصرة، وهي خاصية في غاية
العمومية لأنها مليئة بالاستثناءات. فقد تمثلت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">هذه الخاصية في
ارتباط التيارات الفلسفية بالقوميات. فالتيار العقلي كان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إلى حد كبير
تياراً فرنسياً، ضم ديكارت ومالبرانش وباسكال، والتيار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التجريبي كان
إنجليزياً بصورة حصرية: بيكون وهوبز ولوك وهيوم، والتيار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">النقدي كان
كانط الألماني هو ممثله الأساسي. ويبدو أن السبب في ذلك يرجع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إلى طبيعة كل
شعب من هذه الشعوب، فالشعب الإنجليزي شعب تجاري وعملي،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <br style="mso-special-character: line-break;" />
<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أهم أعلام الفلسفة الحديثة</span></b><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <br />
1- </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عصر النهضة و فرانسيس بيكون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يحدد بعض الباحثين عصر النهضة
على أساس انه حقبة من تاريخ أوروبا الغربية،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تمتد من سنة
1300 م إلى سنة 1600 م تقريباً، ومهما يكن تاريخ هذه الحقبة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فإنها تمثل حلقة
الاتصال بين العصر الوسيط والعصور الحديثة، وهو العصر الذي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أضحى بوابة
لدخول أوروبا في حياتها الحديثة ومغادرتها نهائياً لتسلط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكنيسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وكانت النهضة بوصفها حركة فكرية
إحيائية قد بدأت في ايطاليا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ثم امتدت منها إلى شتى أنحاء
أوروبا، ففي عصر النهضة بدأت حركة مزدوجة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تتمثل في
العودة إلى التراث اليوناني والتحرر من الفلسفة الكنسية المدرسية،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عَبْرَ إحياء ذلك التراث وتحقيقه وتفسيره تفسيراً يبتعد
به عن النزعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التأويلية لفلسفة العصر الوسيط. وفي الوقت
نفسه بدأت في الانفصال عن التراث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">اليوناني كما تبلور ذلك
تدريجياً في موقف مناهض لأرسطو. فتمت إعادة قراءة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التراث
اليوناني، وازدهار العلوم الطبيعية والرياضيات، والتبشير بفلسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> (</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فرنسيس بيكون) التي تدعو إلى الملاحظة والتجريب، ازدادت
الانتقادات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الموجهة لفلسفة أرسطو، فمثلا انتقد لورنزو
(1407 _ 1457 م) في ايطاليا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فلسفة أرسطو الفاسدة، كذلك
انتقد بتريز(1529 _ 1557 م) تناقضات أرسطو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مستخلصاً ضرورة
الإقلاع عن تدريس مصنفاته. أما كامبانيلا (1568 _ 1639 م</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>) </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فقد أبان عن
نزعة أفلاطونية وانتقد تصنيف أرسطو للكائنات. وفي فرنسا انتقد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">راموس (1515 _ 1572 م) فلسفة أرسطو في رسالته المقدمة
بعنوان "كل ما قاله</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أرسطو وهم" وانتقد منطقه
على وجه الخصوص لما فيه من تناقضات. وقد كان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فرانسيس بيكون
أهم أعلام الفلسفة في العصر الوسيط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ولد فرنسيس بيكون في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">سنة 1561م في إحدى ضواحي لندن وتوفي سنة 1626م، وهو
الرائد الأول في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفة الأوروبية للمنطق
الاستقرائي، وواضع الأسس المنطقية للمذهب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التجريبي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كانت الاكتشافات العلمية تجري
عن طريق الصدفة أو المحاولة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والخطأ، حتى جاء بيكون فوضع أسس
منهج البحث العلمي، الذي يقود الباحث إلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">اكتشاف
القوانين الطبيعية.لقد حاول بيكون التعويل على الطريقة الاستقرائية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ونبذ الطريقة القياسية الموروثة من أرسطو. فقد كان من
اكبر المناهضين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لأرسطو، حيثُ ابرز نقائض المنطق
الصوري، ودعا إلى ضرورة الاعتماد على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التجربة، لأنه يرى أن العلم
الصحيح هو القائم على التجربة والملاحظة. وكان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كتابه
"الاورغانون الجديد" او "العلامات الصادقة لتأويل الطبيعة"
الذي بدأ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يعمل فيه منذ سنة 1608م ثم عدَّل فيه 12 مرة،
ونشره نشرة نهائية سنة 1620م،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">من أهم الأعمال التي فتحت
الطريق لإصلاح العلوم باعتماد المنهج التجريبي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ومن طريف ما
يؤثر عنه أن آخر عبارة خطها قلمه وهو على سرير الموت هي: "لقد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">نجحت التجربة نجاحاً عظيما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="EN-US" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>".</span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;">2- </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ديكارت وبداية العقلانية الحديثة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يرى بعض الباحثين أن الكوجيتو
الديكارتي "أنا أفكر إذن أنا موجود" هو نقطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بداية الوعي
الأوروبي العقلاني الحديث. لقد استهدفت فلسفة ديكارت تحقيق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ثلاثة أمور</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
1 </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ـ إيجاد علم يقيني فيه من
اليقين بقدر ما في العلوم الرياضية، بدلاً من العلم الموروث من الفلسفة المدرسية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
2 </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ـ تطبيق هذا العلم اليقيني
تطبيقاً عملياً يمكّن الناس "من أن يصيروا بمثابة سادة ومالكين للطبيعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>".<br />
3 </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ـ تحديد العلاقة بين هذا
العلم وبين الموجود الأعلى أي الله، وذلك بإيجاد ميتافيزيقا تتكفل بحل المشاكل
القائمة بين الدين والعلم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وتتحقق الغاية الأولى بإيجاد
منهج علمي دقيق، وهذا ما عرضه ديكارت في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كتابه: (مقال
في المنهج) و(قواعد لهداية العقل). ويقوم هذا المنهج على أربع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">قواعد، أهمها هي القاعدة الأولى التي تعبر عن الشك الذي
سينعت بالشك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الديكارتي و (الكوجيتو الديكارتي)، وهو ما
عبر عنه ديكارت في التأمل الأول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">من تأملاته بقوله: "مضت
عدة سنوات منذ أن لاحظت أن كثيراً من الأشياء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الباطلة، كنت
اعتقد إبان شبابي أنها صحيحة، ولاحظت أن الشك يعتور كل ما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أقمته على أساس
هذه الأمور الباطلة، وانه لابد أن تأتي لحظة في حياتي اشعر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فيها بان كل
شيء يجب أن يقلب رأساً على عقب تماماً، وان ابدأ من أساس جديد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إذا شئت أن أقرر شيئاً راسخاً وباقياً". ويستمر
ديكارت في توكيد هذا الشك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فيقول: "إني افترض إذن أن
كل الأمور التي أشاهدها هي باطلة، وأقنع نفسي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بأنه لم يوجد
شيء مما تمثله لي ذاكرتي المليئة بالأكاذيب، وأتصور انه لا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يوجد عندي أي
حسّ، واعتقد أن الجسم والشكل والامتداد والحركة والمكان ليست</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إلا تخيلات من
صنع عقلي، فماذا عسى أن يعدّ حقيقياً؟ ربما انه لا شيء في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">العالم يقيني.
لكن من يدريني لعل هناك شيئاً مختلفاً عن تلك الأشياء التي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">حسبتها غير
يقينية، شيئاً لا يمكن ابداً الشك فيه؟ ألا يوجد اله أو قوة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أخرى تصنع في
عقلي هذه الأفكار؟ يجب عليّ أن استنتج وأتيقن أن هذه القضية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أنا كائن، أنا
موجود هي قضية صحيحة بالضرورة في كل مرة انطلق بها أو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أتصورها في
عقلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>".<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ولد رينيه ديكارت في فرنسا سنة
1596م وتوفي سنة 1650</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">م، و يعد رائد الفلسفة
العقلانية في العصر الحديث، كان في الوقت نفسه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">رياضياً
ممتازاً إذ ابتكر الهندسة التحليلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إن الحاجة إلى تطور علوم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">طبيعية عقلانية، كانت تصطدم بشكل حاد، مع السلطة
المعرفية للكنيسة. وهذا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التناقض بين سلطة العقل وسلطة
الكنيسة، في مجال العلوم الطبيعية، هو الذي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عبرت عنه تاريخيا
فلسفة ديكارت. إن الكوجيطو الديكارتي الشهير: «أنا أفكر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">إذن أنا
موجود»، ليست له من دلالة فلسفية، سوى الإدانة لمبدأ السلطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المعرفية
للكنيسة في مجال العلوم الطبيعية. فديكارت ذهب في عدائه لسلطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الكنيسة، إلى حد اعتبار أن الموجود... وأن الواقع، هو
فقط ما أتوصل إليه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">أنا، كنتيجة، عن طريق التفكير
العقلاني، المستقل عن كل سلطة معرفية خارجية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
3- </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فلسفة عصر الأنوار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التنوير تيار عقلي ظهر في
الفلسفة الأوروبية وبلغت الدعوة إليه ذروتها في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">القرن الثامن
عشر، أما نقطة بدايته فهي موضع خلاف بين مؤرخي الفلسفة، مثلما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">هو الموقف من تاريخ الأفكار الذي يميل الباحثون فيه على
الدوام إلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التفتيش عن بدايات ترتد إلى عصور تسبق تداول
تلك الأفكار وشيوعها في الوسط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الثقافي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ومهما يكن فالرأي الشائع
والمألوف أن القرن الثامن عشر هو عصر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التنوير، وهو عصر من صنع
الفلاسفة. وقد تأثر التنوير بمفكرين عظيمين هما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>: </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لوك (1632 _
1704 م) ونيوتن (1634 ـ 1727 م) اللذين عارضا ديكارت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بحث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لوك في أصل
الأفكار في كتابه "محاولة في الإدراك الإنساني" فردها إلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">معطيات التجربة الحسية، فالعقل في الأصل كلوح مصقول لم
ينقش فيه شيء، وان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التجربة هي التي تنقش فيه
المعاني والمبادئ جميعاً. أما نيوتن فقد كان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لمنهجه العلمي
ولمكتشفاته اثر في فلاسفة التنوير، وكان اكتشافه للجاذبية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مؤيداً للمذهب
الآلي وموطداً للثقة في المنهج الرياضي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وكان ديدرو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> (1713 </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ـ 1784م ) قد أعلن عن رفض الميتافيزيقيا التقليدية وألح
على تبني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عقلانية المنهج العلمي، وكانت روح التنوير
شديدة العداء للكنيسة، وللسلطة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">متمثلة بالدولة، وللخرافة
والجهل والفقر، وغالى التنويريون في دعوتهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">للعودة
بالإنسان إلى الطبيعة حتى كان بعضهم من دعاة البدائية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ويمكن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التعرف على
مجموعة سمات عامة لفلسفة التنوير في كل البلدان الأوروبية، مثل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">اعتبار أن للعقل سلطانً على كل شيء، وانه مقياس لصحة
العقائد، وأساس للعلم،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ووسيلة للقضاء على الخرافة
والجهل والخوف، واتجاه نحو العالم الحسي، فأصبح</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">العقل والطبيعة
أساسين للوحي القديم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
4- </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفة الألمانية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">تميزت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الفلسفة
الألمانية عن مثيلاتها في القارة الأوروبية منذ النصف الثاني من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">القرن الثامن عشر، بعد بروز إمانويل كانط(1724 _ 1804م)
الذي أصبح "أعظم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فلاسفة العصر الحديث" كما
يقول عبد الرحمن بدوي، فريدريك هيغل(1770 ـ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> 1831</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">م) الذي
تلونت بديالكتيكه أوسع الفلسفات السياسية في العصر الحديث في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فترة لاحقة،
وهي (المادية الديالكتيكية) التي صاغها كارل ماركس(1818 ـ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> 1883</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">م) مؤسس
الاشتراكية العلمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">لقد اتسمت الفلسفة الألمانية
وقتئذ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بسمات تميزها عن الفكر الفلسفي في عموم
أوروبا، فبينما طغت بين الفلاسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الانجليز النزعة التجريبية
الحسية، تميزت الفلسفة الألمانية بنزعتها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">العقلية
والروحية، وبالعودة إلى الأنا كنقطة ابتداء في البحث الفلسفي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ومنذ ذلك التاريخ اصطبغت
التجربة الفلسفية في ألمانيا بلون خاص نحا بها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">منحى آخر لا
يتطابق مع ما عليه تيار الفلسفة خارج ألمانيا، وصارت بعض</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مقولات
الفلاسفة الألمان ذات دور تأسيسي لغير واحد من الأنساق الفلسفية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الراهنة في فرنسا وبريطانيا بل وفي الغرب عامة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كانط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ولد كانط في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بروسيا الشرقية (ألمانيا الشرقية) وتلقى تعليمه بالمدرسة
الثانوية في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المدينة، ثم بجامعاتها التي أصبح محاضراً
فيها ثم أستاذاً ثم مديراً لها،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وكانت حياته العقلية هي كل
حياته، فلقد استمر يُدرِّس الفلسفة 42 سنة، وعاش</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> 80 </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">سنة قضاها
كلها في مدينة واحدة لم يبرحها، وكانت حياته منظمة، وكان أول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فيلسوف يقضى
حياته مدرساً للفلسفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ويعد الفيلسوف كانط قمة عصر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">التنوير بلا منازع، وهو ما تلخصه مقالته التي نشرها سنة
1784م بعنوان (جواب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">عن سؤال: ما هو التنوير؟) والتي
جاء فيها: التنوير هجرة الإنسان عن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">القصور، والقصور هو عجز الإنسان
عن الإفادة من عقله من غير معونة من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الآخرين. كما أن القصور سببه
الإنسان ذاته، هذا إذا لم يكن سببه نقصاً في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">العقل وإنما
نقصاً في التصميم والجرأة على استخدام العقل من غير معونة من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الآخرين. كن جريئاً
في استخدام عقلك، هذا هو شعار التنوير..انه يطيب لنا أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يكون الكتاب
بديلاً عن عقلي، والكاهن بديلاً عن وعيي، والطبيب مرشداً لما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ينبغي تناوله
من طعام. وليس ثمة مبرر للتفكير إذا كان في مقدوري شراؤه،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">فالآخر كفيل
بتوفير جهدي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>…<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كتب كانط عدة مؤلفات، من أشهرها:
"نقد العقل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الخالص أو النظري"
(1781م)، "نقد العقل العملي" (1788م)، "نقد الحكم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الجمالي" (1790م)، "الدين في حدود العقل
الخالص" (1793م)، "ميتافيزيقيا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الأخلاق"
(1797م) في جزأين، الأول هو: "المبادئ الميتافيزيقية للحق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>". </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">والثاني: "المبادئ الميتافيزيقية للفضيلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>".<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">هيغل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">ولد هيغل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">بشتوتغارت في
ألمانيا، وكان تلميذاً لشلّنغ مع انه كان يكبره بخمس سنوات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">يعد من أعظم
الفلاسفة تأثيراً في تاريخ الفلسفة الحديثة، إذ لا يمكن أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">نفهم:
الوجودية، والماركسية، والبراجماتية، والفلسفة التحليلية، والنزعة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">النقدية، من دون أن نفهم هيغل وتأثيره فيها جميعاً
بالسلب والإيجاب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br />
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">كتب عدة مؤلفات اتسم أسلوبه
فيها بالتعقيد والإبهام وكثرة استخدام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">المصطلحات، أولها:
"فينومنولوجيا الذهن" (1807م) وهو وصف للظواهر الذهنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">وآثارها في حياة الإنسان، (المنطق) في ثلاثة مجلدات
(1812 _ 1816م) وهو عرض</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">للمعاني الأساسية الميتافيزيقية
والمنطقية، ولذلك صار حجر الزاوية في بناء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">مذهبه، بينما
عالجت كتبه الأخرى أقسام المذهب، "موسوعة العلوم الفلسفية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>" (1817</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">م)، "دروس في فلسفة الدين"، "تاريخ
الفلسفة"، "فلسفة الجمال"، نُشرت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;">الثلاثة
الأخيرة بعد وفاته.</span><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="font-size: 14.0pt;">خاتمة :</span></b></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">غالبا ما يربط مؤرخو الفلسفة
بداية الفلسفة الحديثة بديكارت، وهكذا يلقبونه أب الفلسفة الحديثة</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></strong><b><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><br />
</span></b><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">تعتبر
الفلسفة الحديثة فترة تأسيس لعهد جديد، وإحداث قطيعة مع الماضي</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">من</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">خلال ظهور جهاز مفاهيمي جديد، وكذا تحول على المستوى
الإشكالي. هكذا</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">فقد</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">تم إعطاء الأسبقية في الفلسفة الحديثة لمبحث المعرفة على مبحث
الوجود</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">الذي</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">كانت له الأولوية في العصور السابقة</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></strong><b><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt;"><br />
</span></b><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">والإشكال
الرئيسي في الفلسفة</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">الحديثة هو إشكال معرفي، يتمثل في التساؤل</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">عن إمكانية وحدود المعرفة</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">العقلية. وقد تميزت
الفلسفة الحديثة بسيادة</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">نزعة الأنسنة</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> « humanisme » </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">التي أعادت الاعتبار
للعقل البشري وآمنت</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">بقدرته على فهم العالم والسيطرة</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
</span></strong><strong><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;">على الطبيعة</span></strong><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size: 11.0pt; font-weight: normal;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></strong><b><span lang="AR-SA" style="font-size: 11.0pt;"></span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-14971809330911314312014-02-16T19:08:00.000+00:002014-02-16T19:08:16.030+00:00La liberté<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>FR</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>AR-SA</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
<w:UseFELayout/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Hyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tableau Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div align="center" style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: center;">
<b><i><u><span style="font-family: "Sylfaen","serif"; font-size: 20.0pt;">La liberté</span></u></i></b></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-left: 18.0pt;">
<span class="MsoHyperlink">La <b>liberté</b>
est l'état d'une personne ou d'un peuple qui ne subit pas de contraintes, de
soumissions, de servitudes exercées par une autre personne, par un pouvoir <a href="http://www.toupie.org/Dictionnaire/Tyrannie.htm" title="Définition de tyrannie">tyrannique</a> ou par une puissance étrangère.
C'est aussi l'état d'une personne qui n'est ni prisonnière ni sous la
dépendance de quelqu'un. <br />
</span>La <b>liberté</b> est la faculté d'agir selon sa volonté sans être
entravé par le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Pouvoir_(sociologie)" title="Pouvoir (sociologie)">pouvoir</a> d'autrui. Elle est définie :</div>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l3 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt;">négativement :
absence de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Soumission" title="Soumission">soumission</a>, de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Servitude" title="Servitude">servitude</a>,
de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Contrainte" title="Contrainte">contrainte</a>.
L'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">être
humain</a> est indépendant. </li>
</ul>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l0 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt;">positivement :
autonomie et spontanéité du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Sujet_(philosophie)" title="Sujet (philosophie)">sujet</a> <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Raison" title="Raison">rationnel</a> ;
les comportements humains <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Volont%C3%A9" title="Volonté">volontaires</a>
se fondent sur la liberté et sont qualifiés de libres. </li>
</ul>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Cette notion est à la fois conçue
comme une <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Valeur_sociale" title="Valeur sociale">valeur</a> abstraite et normative de l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Action_(physique)" title="Action (physique)">action</a>
humaine et comme une <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9alit%C3%A9" title="Réalité">réalité</a> concrète et vécue. Ces deux perspectives se recoupent
de diverses manières et peuvent provoquer des erreurs de catégories. Il existe
ainsi de nombreuses confusions possibles à propos du terme de liberté. Il faut
donc prendre soin de distinguer les différents sens de ce mot.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
La liberté peut constituer un attribut de l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">être
humain</a>, de sa <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Volont%C3%A9" title="Volonté">volonté</a>, et être la condition de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Droit" title="Droit">droits</a> naturels ou
positifs, mais aussi de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Devoir" title="Devoir">devoirs</a> ; la réalisation effective de l'acte volontaire
peut néanmoins comporter une dimension vécue que l'on ne saurait réduire à ce
qui précède. Ces deux plans de l'existence humaine ne sont pas nécessairement
compatibles : par exemple, l'existence des libertés juridiques est
constatable, alors que la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9alit%C3%A9" title="Réalité">réalité</a>
(son existence dans nos actes) et l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Essence_(philosophie)" title="Essence (philosophie)">essence</a> (la conception que nous nous en
faisons) de la liberté posent problème.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Sommes-nous plus libres sans les
autres ? Comment penser la liberté par rapport aux libertés ? La
liberté pour tous est-elle une véritable liberté ? La réalisation de la
liberté, sa pratique politique, crée de nombreuses tensions.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
L'autonomie politique est incarnée
par la figure du <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Citoyen" title="Citoyen">citoyen</a>,
qui abandonne son indépendance naturelle pour se soumettre volontairement à des
lois qui sont, au moins idéalement, les mêmes pour tous (<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Thomas_Hobbes" title="Thomas Hobbes">Hobbes</a>,
<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques_Rousseau" title="Jean-Jacques Rousseau">Rousseau</a><sup><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Perte_de_libert%C3%A9#cite_note-1#cite_note-1" title=""><span class="citecrochet1"><span style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">[</span></span>2<span class="citecrochet1"><span style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">]</span></span></a></sup>).
C'est à cette condition que, selon cette théorie, les hommes peuvent être
libres ensemble. Mais les lois peuvent être ressenties comme une aliénation de
leur liberté par les individus.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<br /></div>
<h3 align="center" style="border: none; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; text-align: center;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="Le_paradigme_du_.C2.AB_bon_sauvage_.C2.B"></a><a href="https://www.blogger.com/null" name="Libert.C3.A9s_individuelles"></a><span class="mw-headline"><span style="font-size: 12.0pt;">Libertés individuelles</span></span><span style="font-size: 12.0pt;"></span></h3>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
On distingue au niveau de
l'individu plusieurs « types » de libertés :</div>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">La <b>liberté
naturelle</b> : l'homme a le droit naturel d'employer ses facultés
comme il l'entend ; </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">La <b>liberté
civile</b> : elle s'inscrit dans le cadre d'un homme citoyen étant
libre de ses actes, tant que ceux-ci ne nuisent pas à autrui et ne sont
contraires à aucune Loi. Cette liberté est très délicate d'application, en
particulier en ce qui concerne le droit de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Concurrence" title="Concurrence">concurrence</a>,
puisque toute création de commerce nuit <i>par principe</i> aux commerces
antérieurs existant dans le voisinage. On y associe souvent la maxime
suivante : <b>« La liberté des uns s'arrête là où commence celle
des autres »</b> ; </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">La <b>liberté
individuelle</b> : dans la même optique que la précédente, elle
reconnaît à l'homme le droit d'aller et venir librement sur le territoire
national, ce qui inclut la possibilité d'y entrer ou d'en sortir. Cette
liberté a été étendue en Europe grâce aux <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Accords_de_Schengen" title="Accords de Schengen">accords de Schengen</a>, permettant la libre
circulation des personnes dans l'espace de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Communaut%C3%A9_europ%C3%A9enne" title="Communauté européenne">Communauté Européenne</a> ; </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">La <b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Libert%C3%A9_de_religion" title="Liberté de religion">liberté de culte</a></b> ainsi que la liberté
de conscience : la liberté de culte permet à chaque individu de
pratiquer la religion de son choix, la liberté de conscience permet de ne
pas avoir de croyance religieuse. La déclaration des droits de l'homme et
du citoyen en fixe pour limite : l’absence de trouble à l'ordre
public. </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">La <b>liberté
d'opinion</b> consiste en la <b>liberté de pensée</b> associée à la <b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Libert%C3%A9_d%27expression" title="Liberté d'expression">liberté d'expression</a></b> : elle
permet à chacun de penser et d'exprimer ses pensées sans censure <i>préalable</i>,
mais non sans sanctions, si cette liberté porte préjudice à quelqu'un.
Elle va de pair avec la liberté de la presse, qui est celle d'un
propriétaire de journal de dire ce qu'il veut dans son journal. </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">La <b>liberté
économique</b> : elle permet à chacun de percevoir des revenus de son
<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Travail" title="Travail">travail</a>
et de pouvoir affecter ces derniers librement : liberté de travailler
et de consommer. Nul ne peut se voir refuser <i>par principe</i> un emploi
pour des considérations autres que de qualification professionnelle (par
exemple sexe, origine ethnique, âge ou religion). </li>
</ul>
<div class="MsoNormal" style="margin-left: 18.0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-left: 18.0pt;">
<br /></div>
<h3 align="center" style="border: none; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; text-align: center;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="Libert.C3.A9s_collectives"></a><span class="mw-headline"><span style="font-size: 12.0pt;">Libertés collectives</span></span><span style="font-size: 12.0pt;"></span></h3>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
La liberté n'est pas
qu'individuelle, elle existe aussi à un niveau global, plus collectif, avec par
exemple la liberté de la presse, qui permet une libre publication, sans subir
de censure.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span class="needref">Le <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Mouvement_ouvrier" title="Mouvement ouvrier">mouvement
ouvrier</a> au <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/XIXe_si%C3%A8cle" title="XIXe siècle"><span class="romain1"><span style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">XIX</span></span><sup>e</sup> siècle</a>
distingue <i>liberté formelle</i> et <i>liberté réelle</i>. La notion de <i>liberté
collective</i> repose en partie sur cette distinction.</span> </div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Les différentes libertés
collectives :</div>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l1 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">la <b><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Libert%C3%A9_de_la_presse" title="Liberté de la presse">liberté de la presse</a></b> : elle
permet à chacun de publier librement ses pensées ou ses opinions, sans
être sujet à la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Censure" title="Censure">censure</a> ou à tout autre mesure arbitraire ou
autoritaire ; </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l1 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">la <b>liberté
de réunion</b> : elle permet aux individus de se réunir librement
pour débattre de leurs opinions ; </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l1 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">la <b>liberté
syndicale</b> : elle permet aux salariés de former et d'adhérer ou
non à des <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Syndicat_professionnel" title="Syndicat professionnel">organisations syndicales</a> pour les
représenter et faire valoir leurs droits et revendications. </li>
</ul>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Paradoxalement, la notion de
liberté peut parfois à ce niveau, nuire à la liberté de l'individu. Comme dans
le cas de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Libert%C3%A9_de_la_presse" title="Liberté de la presse">liberté de la presse</a>, par exemple. Ainsi les
moyens techniques et financiers importants nécessaires aujourd'hui aux organes
d'information, en particulier <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Radiodiffusion" title="Radiodiffusion">radiophoniques</a>
ou <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Audiovisuel" title="Audiovisuel">audiovisuels</a>,
tendent à la formation de <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Cartel" title="Cartel">cartels</a> pratiquant l'<a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Autocensure" title="Autocensure">autocensure</a>,
réduisant par là même le pouvoir de contrôle et de critique de l'individu sur
ces vecteurs d'information... L'abolition de la <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Censure" title="Censure">censure</a> n'est
donc plus un gage de liberté, car si les publications ne sont plus soumises à
des décisions arbitraires, les vecteurs de l'information deviennent en revanche
de moins en moins accessibles à la grande masse des individus, réduisant de ce
fait leur capacité à exprimer leurs opinions, ainsi que la variété des points
de vue exposés. C'est pour cette raison que la presse est considérée comme le
quatrième pouvoir (à l'instar des pouvoirs exécutif, législatif et judiciaire).</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<br /></div>
<h3 align="center" style="border: none; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm; text-align: center;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="Libert.C3.A9_et_technologies_de_l.27info"></a><span class="mw-headline"><span style="font-size: 12.0pt;">Liberté et <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Technologies_de_l%27information_et_de_la_communication" title="Technologies de l'information et de la communication">technologies de
l'information et de la communication</a></span></span><span style="font-size: 12.0pt;"></span></h3>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
L'accès à l'Internet pose de
nombreuses questions éthiques concernant, entre autres, les libertés
individuelles, mais aussi collectives. Il n'est pas souhaitable, notamment pour
une entreprise qui souhaite protéger son <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Capital_intellectuel" title="Capital intellectuel">capital intellectuel</a>, de divulguer des
informations sur le réseau Internet mondial. Il est nécessaire d'établir des
règles, et différents niveaux d'accès et de confidentialité pour les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Partenaire" title="Partenaire">partenaires</a>
et les <a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Parties_prenantes" title="Parties prenantes">parties prenantes</a><sup><a href="http://fr.wikipedia.org/wiki/Perte_de_libert%C3%A9#cite_note-2#cite_note-2" title=""><span class="citecrochet1"><span style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">[</span></span>3<span class="citecrochet1"><span style="color: windowtext; text-decoration: none; text-underline: none;">]</span></span></a></sup>.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-35318229077252704962014-02-16T19:02:00.003+00:002014-02-16T19:02:23.797+00:00handicap au maroc<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>FR</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>AR-SA</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
<w:UseFELayout/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if !mso]><img src="//img2.blogblog.com/img/video_object.png" style="background-color: #b2b2b2; " class="BLOGGER-object-element tr_noresize tr_placeholder" id="ieooui" data-original-id="ieooui" />
<style>
st1\:*{behavior:url(#ieooui) }
</style>
<![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tableau Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="MsoNormal">
Qu'est- ce qu'un handicap? Qu'est- ce qu'un handicapé? Les
termes sont ambigus, mal définis, ou, si les définitions paraissent claires
elles se révèlent souvent insuffisantes dans la pratique . </div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- R.Lafon décrit l'enfant handicapé
comme "enfant entrant dans la vie avec un retard par rapport aux enfants
normaux du même âge réel que lui".</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- D'après la loi N° 07-92 relative
à la protection sociale des personnes handicapée, est considéré, comme
handicapée, toute personne se trouvant dans un état d'incapacité ou de gène
permanent ou occasionnel résultant d'une déficience ou d'une inaptitude,
l'empêchant d'accomplir ses fonctions vitales, sans distinction entre
handicapés de naissance et ceux qui souffrent d'un handicap acquis.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- La définition de Wood admise par
l'OMS paraît actuellement la moins mauvaise pour définir le terme d'handicap .</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Elle porte en elle une triple
dimension:</div>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l3 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt;">La
déficience : C'est à dire perte ou altération d'une structure anatomique. </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l3 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt;">L'incapacité
: perte ou limitation d'une capacité d'accomplir une activité </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l3 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt;">Le
handicap, conséquence de la déficience ou de l'incapacité, correspond à un
désavantage social. </li>
</ul>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Comme pour la plupart des pays en
développement le Maroc ne dispose pas de données statistiques globales
concernant la taux d'incidence des handicaps, exception faite d'un recensement
fait par l'OAPAM (organisation alaouite de la protection des aveugles au
Maroc), aidée par les autorités locales . Il n’existe pas de chiffre exacts à
l'échelon national recensant le nombre réel des handicapés.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Un rapport de l'OMS (organisation
mondiale de la santé ) évalue le pourcentage global de l'incapacité dans la
population mondiale à 10%. Donc les estimations par extrapolation des chiffres
de l'O.M.S. nous donnent un chiffre de 3 millions d'handicapés au Maroc.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b>SITUATION DES HANDICAPES AU
MAROC</b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Les classifications des divers
handicaps distinguent habituellement les handicaps physiques, mentaux,
sensoriels; mais les cas sont rarement simples et le plus souvent les
catégories se recoupent et les handicaps s'additionnent.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
De plus en plus nombreux les
handicapés se réunissent en associations pour affirmer leur solidarité,
défendre leurs droits, élargir leur audience. S'ils éprouvent le besoin de se
regrouper, c'est parce que dans leurs familles, leurs milieux professionnels,
dans les collectivités où ils vivent et dans la société en général, ils doivent
réclamer la place qui leur est due, lutter contre la ségrégation, améliorer
leurs conditions de vie et affirmer leur pleine humanité .</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b>RECOMMANDATJONS ET SUGGESTIONS</b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
La prévention et le dépistage de
l'handicap, les soins, l'éducation, la formation et l'orientation
professionnelle, l'emploi, la garantie d'un minimum de ressources,
l'intégration sociale et l'intégration aux sports et aux loisirs du mineur et
de l'adulte handicapés physiques, sensoriels ou mentales, constituent une
obligation nationale .</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b>A) La gestion de l'handicap</b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Les familles, l'Etat, les
collectivités locales, les établissements publics, les organismes de Sécurité
Sociale, les associations, groupements, organismes et entreprises publiques et
privées, doivent associer leurs interventions pour assurer aux personnes
handicapées toute l'autonomie dont elles sont capables.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
L'enfant handicapé, doit pouvoir
disposer des mêmes droits que tous les enfants dits "normaux" comme
eux, il a le droit de vivre son enfance, d'être heureux, aimé accepté avec ses
différences, respecté, éduqué et soigné.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Il a aussi droit aux loisirs (
sports, arts, voyages... ). Il a droit à la communication grâce à des moyens</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
adaptés à son handicap:</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b><i>a- La famille</i></b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Lorsqu'un enfant handicapé arrive
dans une famille, celle-ci est désorientée, touchée au plus profond d'elle-même
et doit surmonter de nombreux obstacles.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Certains besoins des familles ont
été identifiés :</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Elles voudraient comprendre et
trouver des réponses à toutes les questions qu'elles se posent: c'est le rôle
des médecins .</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Elles voudraient être impliquées
dans le processus d'éducation et d'intégration.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Apprendre à mieux s'occuper de
leurs enfants.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Connaître leurs besoins en
appareillage adapté (chaises, béquilles, lunettes... ).</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Disposer de moyens financiers,
entre autres allocation éducation spécialisées, (rôle de l'Etat).</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Disposer d'un endroit où leurs
enfants peuvent aller pendant la journée pour décharger un peu, ceux qui s'en
occupent et pour que les enfants puissent avoir une éducation</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Un endroit aussi pour rencontrer
d'autres parents, échanger leurs expériences et s'aider mutuellement.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Participer à la réhabilitation,
l'éducation et la formation des handicapés.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Il est important que les
professionnels (médecins psychiatres, psychologues, éducateurs spécialisés... )
soient à l'écoute de la famille, celle-ci n'est-elle pas la 1ère concernée.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Il faut unir les efforts pour
vaincre.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Nous disposons dans l'immédiat de
certains locaux qui pourraient servir aux familles d'enfants handicapés.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Les clubs féminins (Nadi), il en
existe 346, bien répartis au niveau national.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Les dispensaires de quartier.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- On peut éventuellement penser à
former des visiteuses à domicile, c'est à dire des éducatrices qui passeraient
dans les maisons pour prodiguer, soins et conseils.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
A noter que 16 éducatrices
spécialisées sont en formation à la faculté des Sciences de l'Education</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b><i>b- Les soins</i></b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
L'enfant handicapé a besoin, comme
un enfant dit "normal" de soins, si non plus, car il est plus fragile
et plus réceptif aux infections :</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Il doit bénéficier:</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt;">
<span style="font-family: Symbol; mso-ascii-font-family: "Times New Roman";">·</span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>- de soins immédiats . </div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm;">
- d'appareillages. </div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Si certaines malformations
congénitales sont prises à temps, soit par intervention chirurgicale soit par
rééducation, l'enfant ne sera pas handicapé .</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b><i>c- L'éducation</i></b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Lorsque son état le permet,
l'enfant handicapé pourrait avoir accès aux crèches et garderies de son
quartier. Ensuite fréquenter les maternelles avec les enfants du même âge que
lui.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Vers 7 ans, chaque E.H. doit
pouvoir trouver une structure adaptée à ses besoins. Cette structure ne devant
être qu'un tremplin vers l'intégration en milieu scolaire dit"
normal".</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Pour les handicapés lourds, la
création d'établissements spécialisés est nécessaire. Les sourds muets- Le
langage des signes et appareillages adaptés.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Les handicapés visuels doivent
bénéficier d'un enseignement basé sur la méthode " Braille " .</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Les handicapés mentaux (débiles
légers)peuvent être dans des classes intégrées au sein des écoles de quartiers,
avec des instituteurs ayant reçu une formation spécialisée, exemple de l'école
Bellevue à Rabat.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
L'handicapé physique peut intégrer
l'enseignement fondamental, puis le secondaire. mais là, il faut penser à
faciliter les accès aux enfants appareillés ou dans des fauteuils roulants.
Nous citons le B.O. du 20/10/93</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b>Loi n°07-92 Ch. IV article n°27.</b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
"Les ouvrages publics, tels
qu'édifices, routes et jardins publics doivent lors de leur création ou
restauration, être munis de passages, ascenseurs et installations en vue de
faciliter leur usage et leur accès par les handicapés "fin de citation.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b><i>d- La communication:</i></b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
L'enfant handicapé a droit à tous
les moyens de communication.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Il faudrait intégrer les E.H.
dans programmes de la télévision scolaire.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Les faire participer aux
émissions au même titre que les autres enfants.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
- Organiser des rencontres et des
échanges entre enfants dits <b>"normaux" </b>et insérer des textes
sur l'handicap dans les manuels scolaires.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Dans les manuels scolaires, aucun
texte ne parle d'handicap.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
En parler ne devrait plus être un
tabou. Si l'on prend le temps d'expliquer à tous les enfants ce qu'est
l'handicap, ces derniers accepteront plus facilement, les handicapés.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Tous les sports sont permis aux
enfants handicapés (cheval, athlétisme, natation... ) ne l'oublions pas.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b><i>e) Les loisirs:</i></b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Ils peuvent aussi profiter des
voyages et des excursions organisés par les différents organismes publics et
privés.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Ils pourraient se révéler de grands
artistes, si on leur en donne l'occasion et la possibilité.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b>B) La prévention de l'handicap</b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b><i>a- Prévenir l'handicap :
Est-ce possible?</i></b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Oui, pour la plupart des handicaps
qui reconnaissent une cause. L'exemple par excellence est celui de la
poliomyélite qui est pourvoyeuse d'un grand nombre de handicaps moteurs. Les
campagnes de vaccination ont pratiquement éradiqué cette maladie et on ne
retrouve plus de paralysies poliomyélitiques chez le jeune enfant .</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Or, la plupart des handicaps sont
secondaires à:</div>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l1 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt;">des
affections prénatales </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l1 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt;">des
accouchements prématurés </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l1 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt;">des
souffrances fœtales ou néonatales </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l1 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt;">des
hyperthermies avec convulsions dans les premiers mois de la vie </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l1 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt;">des
méningites et des déshydratations sur diarrhée </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l1 level1 lfo2; tab-stops: list 36.0pt;">des
accidents domestiques dans les premières années de la vie - des accidents
de la voie publique. </li>
</ul>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
L'handicap qui résulte de ces
causes peut être aussi bien moteur, mental que sensoriel.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Le dépistage précoce de l'handicap
permet de le corriger à moindre frais financier, social et psycho-affectif.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b><i>b- Comment prévenir ?</i></b></div>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">Diagnostic
anténatal des principales maladies héréditaires invalidantes chez les
familles à risque, </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">Surveillance
médicalisée des grossesses, </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">Encadrement
médicalisé de l'accouchement </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">Traitement
précoce de la fièvre chez le nourrisson </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">Poursuite
des efforts de vaccination contre les maladies infectieuses e Prévention
et traitement précoce de la diarrhée (sels de réhydratation orale) </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l0 level1 lfo3; tab-stops: list 36.0pt;">Prévention
et traitement précoce des accidents. </li>
</ul>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<b><i>c- Quels sont les moyens de
la prévention des handicaps?</i></b></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
L'information et l'éducation
constituent le meilleur moyen de prévention.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Elle doit s'adresser aux familles,
surtout aux mères et aux jeunes filles. Elle doit insister sur :</div>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">
</li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">les
risques d'une grossesse et d'un accouchement non suivi, </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">
</li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">les
avantages de l'allaitement maternel pour la prévention des diarrhée, des
maladies infectieuses et de leurs complications, y compris l'handicap, </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">
</li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">les
avantages du traitement précoce des diarrhées pour les SRO, </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">
</li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l2 level1 lfo4; tab-stops: list 36.0pt;">les
risques et la prévention des accidents par une plus grande vigilance. </li>
</ul>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Cette information utilisera des
moyens adaptés pour passer des messages éducatifs : mass-média (plus
particulièrement la TV),
affiches, souks, emballages des ingrédients consommables utilisés (lessives,
thé, sucre... ).</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Il est souhaitable aussi que des
programmes de prévention soient intégrés dans les programmes scolaires.</div>
<ul style="margin-top: 0cm;" type="disc">
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l4 level1 lfo5; tab-stops: list 36.0pt;">Amélioration
de la prise en charge matemo-fœtale </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l4 level1 lfo5; tab-stops: list 36.0pt;">Création
de services de néonatalogie </li>
<li class="MsoNormal" style="mso-list: l4 level1 lfo5; tab-stops: list 36.0pt;">Dépistage
scolaire et préscolaire des déficits sensoriels . </li>
</ul>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
<span style="font-size: 13.5pt;">CONCLUSION</span></div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
L'incidence de l'handicap au Maroc
n'est pas connue de façon précise du fait de l'insuffisance de données
statistiques nationales.</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Diverses études ont montré que les
handicaps sont en grande partie secondaires à des accidents évitables; que ce
soit accident autour de la naissance ou dans l'enfance comprenant les accidents
domestiques, ceux de la voie publique ou ceux inhérents à l'ignorance en matière
de santé de base du nourrisson .</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
La diminution du taux d'handicap
passe nécessairement par la prévention des accidents au sens large du terme .</div>
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;">
Une fois l'handicap constitué,
l'enfant doit bénéficier de tous les droits des enfants non handicapés en plus
des soins et d'une éducation adaptée pour permettre son insertion future dans
la société.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-1250385201681888942014-02-16T19:01:00.000+00:002014-02-16T19:01:26.122+00:00حكم اختلاف بدء ونهاية الصوم <!--[if !mso]>
<style>
v\:* {behavior:url(#default#VML);}
o\:* {behavior:url(#default#VML);}
w\:* {behavior:url(#default#VML);}
.shape {behavior:url(#default#VML);}
</style>
<![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>FR</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>AR-SA</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="footnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="footnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tableau Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Arial;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div align="center" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: center; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 16.0pt;"><br /></span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 16.0pt;"></span></b><b><span dir="LTR" style="font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 16.0pt;"></span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">الحمد الله رب العالمين، والصلاة والسلام على
رسوله الأمين، وعلى آله وصحبه أجمعين، وعلى التابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين،
أما بعد:</span><span dir="LTR" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">مما ينبغي أن يعلم أن مسألة "اختلاف
المطالع" هي كغيرها من المسائل الفقهية التي تنازع فيها أئمة العلم قديماً
وحديثاً، والخلاف فيها لا يضر كما قال الشيخ محمد بن إبراهيم آل الشيخ: "وجنس
هذا الاختلاف لا بد منه في المسائل الفروعية ولا يضر"<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref1"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn1" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref1;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>1</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref1;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref1;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">والحق أن في هذه المسالة أقوال عدة للعلماء،
لكن أشهر هذه الأقوال هما قولان نذكرهما مختصرين مع أدلتهما:</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">القول الأول: لو رأى أهلُ بلدٍ هلال رمضان؛ لزم
سائر بلاد الدنيا العمل بهذه الرؤية، واستدلوا بأدلة:</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">منها قوله - تعالى -:
{<span style="color: #006dab;">فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ</span>}<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref2"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn2" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref2;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>2</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref2;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref2;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>،
ووجه الدلالة: أن الله علَّق صوم رمضان برؤية الهلال دون أن يخُصَّ كُلَّ قطر
برؤية أهله.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">ومن الأدلة
قوله - صلى الله عليه وسلم -: ((<span style="color: #3c9041;">صوموا لرؤيته،
وأفطروا لرؤيته</span>))<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref3"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn3" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref3;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>3</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref3;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref3;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>،
وكذلك حديث: ((<span style="color: #3c9041;">لا تصوموا حتى تروا الهلال، ولا تفطروا
حتى تروه</span>))<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref4"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn4" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref4;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>4</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref4;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref4;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
قالوا: فالخطاب هنا لعامة الأمة لا لأناسٍ مخصوصين.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">واستدلوا كذلك بحديث
ابن عمر - رضي الله عنهما -: "ترآى الناس الهلال، فأخبرت رسول الله - صلى
الله عليه وسلم – أني رأيته؛ فصام، وأمر الناس بصيامه"<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref5"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn5" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref5;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>5</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref5;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref5;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وحديث أبي هريرة الذي
يقول فيه النبي - صلى الله عليه وسلم <span style="color: #3c9041;">-: ((الصوم يوم
تصومون، والفطر يوم تف</span>طرون... ))<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref6"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn6" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref6;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>6</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref6;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref6;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
فقالوا: إن أهل الأقطار يعمل بعضهم بخبر بعض، وشهادته في جميع الأحكام
الشرعية، والرؤية من جملتها.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">5.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">واستدلوا بأن شهر
رمضان ما بين الهلالين، وقد ثبت أن هذا اليوم منه في سائر الأحكام من حلول الدين،
ووقوع الطلاق، والعتاق، ووجوب النذور، وغير ذلك من الأحكام، وكذا الصوم لثبوته
بشهادة الثقات.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">6.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وكذلك
قاسوا البلاد البعيدة على القريبة من بلد الرؤية؛ إذ لا فرق بينهما، والتفرقة تحكم
لا يعتمد على دليل.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">7.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وهذا القول
أقرب لتوحد المسلمين، واجتماع كلمتهم، وهذا القول فيه الاحتياط للعبادة.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">فهذه بعض الأدلة التي استدلوا بها، وهناك أدلة
أخرى استدل بها القائلون بهذا القول.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">القول الثاني: أن لكل أهل بلدٍ رؤيتهم؛
واستدلوا على هذا القول بعدة أدلة:</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">1.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">منها ما استدل به أهل
المذهب الأول - وهي قوله - سبحانه -: {<span style="color: #006dab;">فمن شهد منكم الشهر
فليصمه</span>}، ومن لم ير الهلال لم يشهد الشهر.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">2.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وكذلك استدلوا بحديث:
((<span style="color: #3c9041;">لا تصوموا حتى تروه</span>))، وحديث: ((<span style="color: #3c9041;">صوموا لرؤيته</span>))، ونحو ذلك من الأحاديث التي علَّقت
الصيام بالرؤية، ودلَّ ذلك على أن من لم ير الهلال فلا يلزمه الصوم.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">3.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وكذلك حديث كريب: أن
أم الفضل بعثته إلى معاوية بالشام، فقال: فقدمت الشام، فقضيت حاجتها، واستهلَّ
عليَّ رمضان وأنا بالشام؛ فرأيت الهلال ليلة الجمعة، ثم قدمت المدينة في آخر
الشهر، فسألني عبد الله بن عباس، ثم ذكر الهلال فقال: متى رأيتم الهلال؟ فقلت:
رأيناه ليلة الجمعة، فقال: أنت رأيته؟ فقلت: نعم ورآه الناس وصاموا، وصام معاوية،
فقال: لكنَّا رأيناه ليلة السبت، فلا نزال نصوم حتى نكمل ثلاثين أو نراه، فقلت:
ألا تكتفي برؤية معاوية وصيامه؟ فقال: لا هكذا أمرنا رسول الله - صلى الله عليه
وسلم -<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref7"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn7" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref7;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>7</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref7;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref7;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">4.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وكذلك
قالوا: إن ذلك أدعى للوحدة في كل قطر، وعدم زيادة الاختلاف والفرقة.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 36.0pt; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">5.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وقالوا كذلك بأن:
القول باتحاد المطالع، وتوحُّد الرؤية؛ يخالف المعقول؛ لما علم وثبت بالضرورة من
اختلاف الأوقات، ولأن الشرع أناط إيجاب الصوم بولادة شهر رمضان، وبدء الشهر يختلف
باختلاف البلاد وتباعدها، مما يقتضي اختلاف حكم بدء الصوم تبعاً لاختلاف البلدان.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"> فالحاصل أن القول الأول - إن أمكن العمل
به - أقرب لتوحد المسلمين، ولكن الأمر كما قال الشيخ الألباني - رحمه الله -:
"وإلى أن تجتمع الدول الإسلامية على ذلك فإني أرى على شعب كل دولة أن يصوم مع
دولته، ولا ينقسم على نفسه فيصوم بعضهم معها، وبعضهم مع غيرها، تقدمت في صيامها أو
تأخرت، لما في ذلك من توسيع دائرة الخلاف في الشعب الواحد، كما وقع في بعض الدول
العربية منذ بضع سنين، والله المستعان"<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref8"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn8" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref8;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>8</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref8;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref8;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>، وبهذا أفتت اللجنة الدائمة فجاء في فتوى
لها: "ونظراً لاعتباراتٍ رأتها الهيئة وقدرتها، ونظراً إلى أن الاختلاف في
هذه المسألة ليست له آثار تخشى عواقبها؛ فقد مضى على ظهور هذا الدين أربعة عشر
قرناً لا نعلم فيها فترة جرى فيها توحيد الأمة الإسلامية على رؤية واحدة؛ فإن
أعضاء مجلس هيئة كبار العلماء يرون بقاء الأمر على ما كان عليه، وعدم إثارة هذا
الموضوع، وأن يكون لكل دولة إسلامية حق اختيار ما تراه بواسطة علمائها من الرأيين
المشار إليهما في المسألة، إذ لكل منهما أدلته ومستنداته"<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref9"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn9" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref9;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; text-decoration: none; text-underline: none;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>9</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref9;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref9;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: 6.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 6.0pt; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">وقال الشيخ ابن عثيمين - رحمه الله تعالى -:
"وعمل الناس اليوم على هذا أنه إذا ثبت عند ولي الأمر؛ لزم جميع من تحت
ولايته أن يلتزموا بصوم أو فطر، وهذا من الناحية الاجتماعية قول قوي, حتى لو صححنا
القول الثاني الذي نحكم فيه باختلاف المطالع فيجب على من رأى أن المسألة مبنية على
المطالع ألا يظهر خلافاً لما عليه الناس"<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftnref10"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftn10" title=""><span style="mso-bookmark: _ftnref10;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" lang="FR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>10</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftnref10;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftnref10;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;">نسال الله
- عز وجل - أن يمُنَّ على هذه الأمة بالتوحد والائتلاف على كتاب الله وسنة رسوله -
صلى الله عليه وسلم -، اللهم وفقنا لطاعتك، وجنبنا معصيتك، وصلى الله على نبينا
محمد وعلى آله وصحبه أجمعين.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"> </span></div>
<div align="right" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: left; unicode-bidi: embed;">
<span dir="LTR" style="font-size: 10.0pt;">
<hr align="right" size="1" width="33%" />
</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn1"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref1" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn1;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>1</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn1;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn1;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
فتاوى الشيخ محمد بن إبراهيم (4/156).</span><span dir="LTR" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn2"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref2" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn2;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>2</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn2;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn2;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span> سورة
البقرة (185).</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn3"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref3" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn3;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>3</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn3;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn3;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span> رواه
البخاري (1776)، ومسلم (1809).</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn4"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref4" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn4;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>4</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn4;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn4;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
رواه اليخاري (1773)، ومسلم (1795).</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn5"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref5" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn5;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>5</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn5;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn5;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
أخرجه أبو داود (1995)، وهو في صحيح أبي داود للألباني برقم (2028).</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: justify; text-justify: kashida; text-kashida: 0%; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn6"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref6" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn6;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>6</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn6;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn6;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span> رواه
الترمذي (1995)، وهو في صحيح أبي داود للألباني (2028).</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn7"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref7" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn7;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>7</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn7;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn7;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
رواه مسلم (1819).</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn8"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref8" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn8;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>8</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn8;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn8;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
تمام المنة ص (398).</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn9"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref9" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn9;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>9</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn9;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn9;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
رقم الفتوى (3686) (10/103) من جمع الدويش.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<a href="https://www.blogger.com/null" name="_ftn10"></a><a href="http://ramadaniat.ws/view/419#_ftnref10" title=""><span style="mso-bookmark: _ftn10;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span class="MsoFootnoteReference"><span dir="LTR" style="color: #959595; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>10</span></span></span><span style="mso-bookmark: _ftn10;"></span></a><span style="mso-bookmark: _ftn10;"></span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span>
الشرح الممتع (6/322).</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 10.0pt;"></span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span style="font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="RTL"></span><span dir="RTL"></span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span lang="AR-SA">الشيخ</span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>: </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">هذا
المسألة أختلف فيها أهل العلم فمنهم من يرى توحيد المسلمين تحت رؤية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">واحدة بمعنى أنه إذا ثبت
رؤية الهلال بمكان من بلاد المسلمين ثبت حكمه في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">جميع بلاد الإسلام شرقيها وغربيها فإذا رأوا يعني مثلاً في
المملكة العربية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">السعودية وجب على جميع المسلمين في جميع أقطاب الدنيا أن
يعملوا بتلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">الرؤيا
صوماً وإفطاراً ومنهم من يرى أن الحكم يختلف باختلاف العمل يعني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">باختلاف الولايات فإذا ثبت
في مكان في ولاية واحدة ولو تباعدت اقطارها فإنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">يجب العمل به في جميع تلك الولاية أو تلك الدولة دونا بقية
الدول الأخرى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">ومنهم
من يرى أن المعتبر في ذلك مطالع الهلال فإذا اختلفت مطالع الهلال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">فإنه لا يلزم الاتفاق في
الحكم أما إذا اتفقت المطالع فإنه يلزم الاتفاق في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">الحكم فإذا رؤي في بلد ما وكانت البلد الأخرى توافقها في
مطالع القمر فإنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">يلزمهم الصوم وإن كانت تخالفها فإنه لا يلزمه وهذا هو القول
الراجح من حيث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">الدليل
ومن حيث التعليل أما الدليل فإن الله تعالى يقول (فمن شهد منكم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">الشهر فليصمه) يعني من لم
يشهد فلا يلزم عليه الصوم ويقول النبي عليه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">الصلاة والسلام (وإذا رأيتموه فصوموا وإذا رأيتموه فأفطروا)
فمفهوم هذه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">الجملة
الشرطية أننا إذا لم نره لا يلزمنا صوم ولا فطر والمعنى والقياس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">يقتضيه فإنه كما اختلفنا في
الإمساك والإفطار اليومي كذلك يجب أن يكون خلاف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">في الإمساك والإفطار الشهري ففي اليوم تغرب الشمس على أهل
المشرق قبل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">غروبها
على أهل المغرب ومع ذلك فإن أهل المشرق يفطرون وأهل المغرب صائمون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">وكذلك أهل المشرق يمسكون قبل
أهل المغرب فيكون أهل المشرق قد أمسكوا لطوع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">الفجر عندهم وأهل المغرب يأكلون ويشربون لعدم طلوع الفجر
عندهم فإذا كان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">هذا الاختلاف ثابتاً بالإجماع في الإمساك والإفطار اليومي
فمثله بلا شك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">الإفطار
والإمساك الشهري إذ لا فرق ولكن مع ذلك نقول إن الرجل إذا كان في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">مكان فإنه يتبع ذلك المكان
إذا أمر ولاة الأمور بالصوم فليصوم وإذا أمروا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">بالإفطار فليفطر فإذا قدم إلي بلد قد سبق برؤية الهلال يعني
أنه قدم من بلد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">كانوا قد صاموا قبل هذا البلد الذي قدم إليه بيومين قد
صاموا قبلهم بيومين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">فإنه يبقى حتى يفطر أهل البلد الذي قدم إليهم وإذ كان الأمر
بالعكس بأن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">قدم
من بلاد قد تأخروا في الصوم إلي بلاد قد تقدموا فإنه يفطر مع أهل هذه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">البلاد ويقضي ما بقي عليه من
أيام الشهر لأنه لا ينبغي للإنسان أن يخالف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">الجماعة بل يوافقهم وإذا بقي عليه شي أتى به كالصلاة مثلاً
يدرك الإمام في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">أثناء الصلاة فيصلي معه ما أدرك ويقضي ما فاته والحاصل أن
هذا هو حكم هذه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">المسألة أن العلماء اختلفوا فيها وعلى كل حال فإذا كنت في
بلد فصوم معهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">وأفطر
معهم أما بالنسبة لرؤية هلال ذي الحجة فإن المعتبر بلا شك البلد التي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">فيها إقامة المناسك فإذا ثبت
الهلال فيها عمل به ولا عبرة ببقية البلدان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">وذلك بأن الحج مخصوص بمكان معين لا يتعداه فمتى ثبت رؤية ذي
الحجة في ذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">المكان
وما ينسب إليه فإنه يثبت الحكم حتى لو خالفه بقية الأقطار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic"; font-size: 14.0pt;">المصدر
موقع ابن عثيمن</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";">
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b><span dir="LTR" style="mso-bidi-font-family: "Traditional Arabic";">http://www.ibnothaimeen.com/all/noor/article_1960.shtml</span></b><b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Traditional Arabic";"></span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-24865984387239029022014-02-16T19:00:00.003+00:002014-02-16T19:00:20.026+00:00الوضع الدولي لمدينة طنجة في عهد الحماية <!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>FR</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>AR-SA</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tableau Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Arial;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div align="center" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: center; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="color: navy; font-size: 13.5pt; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">الوضع الدولي لمدينة طنجة في عهد
الحماية </span></b><b><span dir="LTR" style="color: navy; font-family: "Verdana","sans-serif"; font-size: 13.5pt;"></span></b></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><u><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">تقديم</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;"> </span></b></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">عرف المغرب مجموعة من الضغوظ
الاستعمارية خلال القرن 19م ومطلع القرن 20م انتهى بفرض الحماية عليه سنة 1912 م ،
فتم تقسيم المغرب الى منطقتي نفود فرسي وأخرى إسبانية بينما ظلت طنجة تعيش وضعا
خاصا اصطلح عليه بالوضع الدولي . </span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">فما هو سياق تدويل طنجة وأبعاده العامة
ماهي ردود فعل سكان طنجة إزاء التدويل وإسهامهم في الكفاح الوطني </span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<u><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">1<b>- سياق تدويل طنجة و</b></span></u><b><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;"> <u>أبعاده العامة</u> </span></b></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span><u><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>* سياق تدويل طنجة</u> </span></b></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">إن جذور الاهتمام الدولي بطنجة يعود
إلى نهاية القرن 18م ,ففي سنة 1794م سيتم إنشاء مدرسة العثة الكانوليكية الإسبانية
,وفي نفس السنة انتقل القنصل الفرنسي من الرباط للإستقرار في طنجة ,أما في سنة
1844م فقد ثم قصف المدينة من طرف فرنسا بحجة الدعم المغربي للأمير عبد القادر
الجزائري في مقاومته للاحتلال الفرنسي . إلا أن الوضع الحالي لطنجة سيبدأ مع سنة
1904 على إثر الاتفاق السري بين إسبانيا وفرنسا حول طنجة </span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">وفي سنة 1912م (30مارس) تم توقيع
معاهدة الحماية التي قسمت المغرب إلى منطقة نفود فرنسي وأخرى إسبانيا ،أما طنجة
فعاشت وضعة خاصة. وأمام رفض فرنسا لمسألة تدويل طنجة والتي كانت تعبر فيها عن موقف
المعارضة المغربية لهده المسألة ،سيتم التوقيع على معاهدة التدويل في 18 دجنبر
1923 بعد سلسلة من المساومات بين القوى الإمبريالية ، خاصة بين فرنسا و بريطانيا
لتصبح طنجة دولية . </span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><u><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">*أبعاد تدويل طنجة</span></u></b><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;"> <br />
إن أبعاد تدويل طنجة تكمن بالأساس في فقدان المغرب لسيادة على مدينة طنجة لقد أصبح
الأجانب هم سادة طنجة والقائمين عليها والمسيرين لها ،أما الدولة المغربية
فتواجدها ظل صوريا بعد تمثيل السلطان مندوب له بطنجة .وقد تم وضع مجموعة من
المؤسسات لإدارة طنجة .تميزت بسيادة الأجانب وتهميش المغاربة على مستوى التسيير . <br />
و من بين المؤشرات الدالة على الطابع الدولي لطنجة خلال هده المرحلة إنشاء مجموعة
من المرافق كالبريد والتلغراف والمدارس التعليمية والمدارس الخاصة،أما العملات
التي تداولت في طنجة فتجد الفرنك المغربي ،البسيطة الإسبانية ،الفرنك الفرنسي
والجنيه الإسترليني والدولار الأمريكي .واختلفت اللغات المتداولة في الصحافة
المكتوبة والإذاعات . <br />
وعلى المستوى الاقتصادي شهد ميناء طنجة خلال هده المرحلة الدولية تراجعا كبيرا
نتيجة تراجع الرواج التجاري به ،مما أثر على الحياة الاقتصادية والاجتماعية لمدينة
طنجة . <br />
لقد اختلفت أبعاد تدويل طنجة بين البعد السياسي ، الاقتصادي ، الاجتماعي ،لكنها
تصب في طمس الهوية الثقافية لساكنة المدينة ،وتهميش دور المغاربة السياسي
والاقتصادي أمام تصاعد نفوذ الأجانب في المدينة ، فما هي ردود الفعل المغربي تجاه
هده الوضعية </span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;"><br />
<u>2<b> - ردود الفعل تجاه</b></u><b> <u>التدويل ومساهمة طنجة في الكفاح الوطني
من أجل الاستقلال</u></b> </span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">لقد تظافرت الجهود من أجل التصدي للخطط
الإمبريالية بمدينة طنجة ،فقد عملت الجمعيات على خدمة الحركة الوطنية خاصة جمعية
الشروق،التي أسستها مجموعة من المثقفين بالمدينة سنة 1926م ،واشتهرت بالتمثيل
المسرحي بهدف نشر الوعي الوطني في صفوف المغاربة والجمعية الهلالية وهي جمعية
الكثافة الإسلامية المغربية بطنجة وتأسيسها سنة 1928م و الى جانب الجمعيات نجد
أيضا المثقفون خاصة المثقف السوري شكيب أرسلان الذي زار مدينة طنجة سنة 1930 من
أجل دعم الوطنيين بالمدينة و إذكاء حماستهم ، إلا أن الفرنسيين سيعملون على اخراجه
من المدينة مخافة تأثير زيارته في السكان معنويا و سياسيا . <br />
و من داخل المدينة ظهرت حركة تعليمية اسلامية ستعمل على التصدي للنفوذ الثقافي
الغربي و نشر الثقافة الإسلامية العربية و تكونت هذه الحركة من أساتذة و تلاميذ .
و في نفس السياق استغلت الصحافة الوطنية بعض الحرية بمدينة طنجة لتأسيس مجموعة من
الصحف مثل " صوت الشعب " و " الشعب " و " منبر الشعب
" لتدافع عن السيادة الوطنية . <br />
و شهدت المدينة مجموعة من من الزيارات السلطانية لفك العزلة عن الشعب المغربي
بالمدينة خاصة زيارة ولي العهد الأمير مولاي الحسن رحمه الله ، و زيارة المغفور له
محمد الخامس في أبريل سنة 1947 و خطابه آن ذاك الشهير بالمدينة و الذي فجر حماس
الجماهير المغربية و بداية المطالبة باستقلال المدينة و بالتالي استقلال المغرب
بكامله و نيله لحريته . </span></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<br /></div>
<div dir="RTL" style="direction: rtl; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: -6.5pt; margin-top: 0cm; text-align: right; unicode-bidi: embed;">
<b><u><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;">خاتمة</span></u></b><b><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;"> <u>:</u></span></b><span lang="AR-SA" style="color: navy; mso-ascii-font-family: Verdana; mso-hansi-font-family: Verdana;"> عرفت طنجة و ضعا دوليا فريدا
من نوعه في العالم و كان الوضع يصب في اطار فقدان المدينة لهويتها المغربية و
اضفاء صبغة غربية عليها إلا أن فطنة المغاربة بقيادة المغفور له محمد الخامس و قفت
أمام كل المحاولات الإستعمارية الى فك ارتباط طنجة بالمملكة بالمطالبة باستقلال
المدينة و عودتها الى سيادة المغرب رغم القمع الذي مورس ضد الوطنيين المطالبين
بالحرية . </span></div>
administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-914922327317104582014-02-01T17:28:00.001+00:002014-02-01T17:28:42.062+00:00مساهمة المغرب في الحرب العالمية الثانية<div dir="ltr">
<div align="center" class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: center;">
<b><span lang="AR-SA" style="font-family: "Alawi Naskh"; font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> مشاركة المغرب بجانب الحلفاء في الحرب العالمية الثانية لها أهمية كبرى في التاريخ فقد شاركت المستعمرات والميتروبول من أجل تحقيق السلم والنضال والدفاع عن الحرية والديمقراطية للمجتمعات . وقد ساهمت عدة ظروف في هذه المساهمة.</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> - ما هي العوامل التي دفعت المغرب للمشاركة في الحرب العالمية الثانية إلى جانب الحلفاء؟ </span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> - ما مظاهر مساهمة المغرب في الحرب العالمية الثانية وما هي نتائج هذه المشاركة؟ </span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span dir="RTL"></span><b><span lang="AR-SA" style="color: red;"><span dir="RTL"></span> I- العوامل التي دفعت المغرب للمشاركة في الحرب العالمية الثانية </span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> رغم وقوع المغرب تحت الاحتلال الفرنسي فقد ساهم إلى جانب الحلفاء لتحرير أوربا وفرنسا تحديدا من الديكتاتوريات الفاشية الإيطالية٬ والنازية الألمانية .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">وتتجلى أسباب المشاركة فيما يلي </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> * دعوة السلطان محمد بن يوسف – محمد الخامس- الشعب إلى موازرة فرنسا ماديا وعسكريا مباشرة بعد اندلاع الحرب العالمية الثانية يوم 3 شتنبر 1939 والسبب المباشر لذلك هو تلقي السلطان محمد الخامس وعدا من الرئيس الأمريكي روزفيلت على مساعدة المغرب لنيل استقلاله وحريته مقابل تعاون ودخول المغرب الحرب إلى جانب دول الحلفاء .</span><span dir="LTR" lang="EN-US"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> *إيمان المغرب بقيم السلم والتحرر والسيادة.</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> *اعتبار الحلفاء ٬ وخاصة انجلترا والولايات المتحدة الأمريكية المغرب قاعدة أساسية للقضاء على الديكتاتوريات ٬ والأرضية المغربية نقطة انطلاق العمليات العسكرية والحربية لدول الحلفاء في منطقة البحر الأبيض المتوسط لصد الجيوش الألمانية والإيطالية ٬ وفي هذا الإطار أنزلت قوات الحلفاء بالسواحل المغربية بالدار البيضاء والمحمدية<b> </b>يوم 8 نونبر 1942 .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> *استضافة المغرب للقاء أنفا في يناير 1943 كمساندة دبلوماسية للحلفاء .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; margin-left: 7pt; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> *نداء شارل نوكيس المقيم العام بالمغرب سنة 1939 ودعوته الفرنسيين والمغاربة في منطقة الحماية للدفاع عن الوطن .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">لقد كانت مساهمة المغاربة في المجهود الحربي هامة ومتنوعة ٬ فهي لم تكن مالية واقتصادية ومادية فقط بل كانت أيضا مساهمة بشرية . لهذا استجاب الشعب المغربي لنداء سلطانه ودعم بكل حيوية ونشاط جهود فرنسا وحلفاءها ٬ وبالتالي ساهم دلك في تحقيق النصر سنة 1945 م.</span><span dir="LTR" lang="EN-US"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<b><span lang="AR-SA"> <span style="color: red;">II- مظاهر مساهمة المغرب في الحرب العالمية الثانية إلى جانب دول الحلفاء </span></span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> <b><span style="color: #339966;">المساهمة العسكرية المغربية </span></b></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">- شارك الجنود المغاربة إلى جانب القوات الفرنسية أثناء قيام الحرب العالمية الثانية وكانت هجمات الجنود المغاربة من الفيلق الثاني خلال شتاء 1943-1944 ٬ كانت بمنطقة كاريكليانو (بإيطاليا) في 11 يونيو 1944 ٬ تسمى تاريخيا بمعركة </span><span lang="HE">״</span><span lang="AR-SA"> كاريكليانو</span><span lang="HE"> ״</span><span lang="AR-SA"> . وبمنطقة جبال الألب المعروفة بممراتها الوعرة ٬ وتجدر الإشارة إلى أن الفرق الفرنسية والمغربية قادرة على اجتيازها أن المغاربة حاربوا العدو بعنف وشراسة أن العدو تجنب نقط ارتكاز القوات المغربية . فتقدم الجيش المغربي المدعم من طرف القوات الفرنسية فوق أرض جبلية كانت تعتبر إلى حد الآن مستحيلة الاختراق ٬ وتمكنوا من تحقيق انتصارات باهرة على العدو مع استغلال كل انتصار حققوه .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">- التحاق فرق عسكرية مغربية من الرماة والمدفعية والهندسة بالجبهات الحربية الأمامية لقتال الفاشية والنازية في منطقة الجزائر وتونس والبحر الأبيض المتوسط ٬ وفي الأراضي الأوربية بدءا بصقلية وإيطاليا ثم فرنسا وبلجيكا وألمانيا ... وفي الجبال </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"> جبال الألب والأودية (السين٬ الراين٬ والدانوب) في ظروف قاسية من حيث المناخ والتضاريس (برد٬ثلوج٬جبال وعرة.....)وقد أظهر الجنود المغاربة شجاعة حربية عالية اعترف بها </span><span dir="LTR" lang="EN-US"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">الأعداء والخلفاء .</span><span dir="LTR" lang="EN-US"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span dir="LTR" lang="EN-US"> </span><span dir="RTL"></span><span lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>- إضافة إلى الموقع الإستراتيجي لبلاد المغرب الذي لعب دورا فعالا وهاما يتجلى فيما يلي </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> *توفر المغرب على المناطق الساحلية سواء المطلة على البحر الأبيض المتوسط أو المطلة على المحيط الأطلسي . شكلت هذه المناطق محطات هامة ومجالا ملائما لانطلاق هجوم الحلفاء على الجيوش الألمانية والإيطالية بأوربا. </span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> * نزول القوات الأمريكية والإنجليزية في المغرب لها دور فعال في إيقاف الزحف الألماني والإيطالي وتوغلها في السواحل الشمالية لإفريقيا .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">المجالات العسكرية للمساهمة المغربية في الحرب إلى جانب الحلفاء </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">- شارك الجنود المغاربة في جبهات مختلفة إلى جانب الحلفاء حيث تنقل الجنود المغاربة من المغرب مرورا بتلمسان باتجاه تونس فحاربوا في الصف الواحد مع الجنود الآخرين في إيطاليا وألمانيا لصالح فرنسا فنجحوا في تحرير عدة مناطق لفرنسا منها مرسيليا وتولوز ولابروفانس .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> => فقد المغرب عدة ضحايا في صفوف جنوده . قتلى٬جرحى٬ مفقودين اثر مساهمته إلى جانب الحلفاء لتحرير أوربا من الديكتاتوريتين النازية بألمانيا والفاشية بإيطاليا . </span><span dir="LTR" lang="EN-US"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<b><span lang="AR-SA" style="color: #339966;"> المساهمة الاقتصادية المغربية </span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA"> جسد خطاب محمد الخامس الانطلاقة الفعلية للدعم المادي المغربي لفرنسا . حيث كثف من صادراته الفلاحية كالحبوب والقطاني والفواكه إضافة إلى الخضروات والمواشي نحو فرنسا . ساهم المغرب مساهمة اقتصادية مهمة في الحرب إلى جانب الحلفاء فقد قام بتزويد فرنسا بالمنتوجات الفلاحية 22.50% من الإنتاج الإجمالي من البواكر و 7.44 م طن من البطاطس 32.21% من المواشي بمليون رأس... كوسيلة لسد حاجيات فرنسا الأساسية ٬ وساهم المغرب في ذلك بشكل كبير لتلبية حاجياتها ٬ مما أثر سلبا على الاقتصاد المغربي حيث ارتفعت نسبة الصادرات واستنزفت الموارد المغربية . وتبرعت مختلف الفئات الاجتماعية لصالح فرنسا بمبالغ مرتفعة منها </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">*تبرع السلطان ب 50.000 فرنك .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">*تبرع أعضاء المخزن(الهيئات الوزارية والكتبية ) ﺒ 40.000 فرنك .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">*تبرع السكان </span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">*تنظيم مجموعة من اللجان مكلفة بتنشيط حملات التضامن المغربي مع فرنسا خلال الحرب العالمية الثانية وهي مبينة في الخطاطة التالية </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"> </span><span dir="LTR" lang="EN-US"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span dir="RTL" lang="AR-SA" style="font-size: 14pt; line-height: 150%;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEitaDY5D9D0waEwo7ZMUMqlMsKFayyy5KUMzkI7mpB6lIQyJgVWrM6Lb7IdvBsRrnLfZ2q0iqswpPw8HC9HiihYYEy_MOM7b1dgIJTczf7H6e8IV3u_BVeZ5hKlSF_8kMusTPZSHtrw2xg/s1600/lijane2.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEitaDY5D9D0waEwo7ZMUMqlMsKFayyy5KUMzkI7mpB6lIQyJgVWrM6Lb7IdvBsRrnLfZ2q0iqswpPw8HC9HiihYYEy_MOM7b1dgIJTczf7H6e8IV3u_BVeZ5hKlSF_8kMusTPZSHtrw2xg/s1600/lijane2.JPG" height="402" width="640" /></a></span></div>
<br />
<div align="right" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-right: 9.9pt; text-align: right;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; text-align: right;">
<b><span lang="AR-SA" style="color: red;">III- نتائج المشاركة المغربية في الحرب العالمية الثانية </span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">لحق المغرب خسائر متعددة في مختلف المجالات </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"></span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">* بشرية </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"> قتلى </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"> 2883 وجرحى 12495 ومفقودين 474 من الجنود المغاربة .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">* اقتصادية </span><span lang="HE">׃</span><span lang="AR-SA"> تضرر الاقتصاد المغربي بسبب ارتفاع الصادرات الفلاحية والمواد الأولية .</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">رغم هذه الخسائر كلها في مجالات متعددة إلا أن مشاركة المغرب ساهمت في تحرير أوربا من سيطرة الأنظمة الديكتاتورية الفاشية والنازية. وجسدت تضحية غالية من طرف المغرب لترسيخ قيم السيادة والعدالة والحرية والسلم والديمقراطية. ووشحت صدور المغاربة بأوسمة الشرف والشجاعة. واعتبر قائد البلاد محمد الخامس رمز </span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">الحرية ورفيق التحرير.</span></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; text-align: right;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; text-align: right;">
<b><span lang="AR-SA" style="color: red;">خلاصة </span></b></div>
<div class="MsoNormal" dir="RTL" style="direction: rtl; line-height: 150%; text-align: right;">
<span lang="AR-SA">نستنتج إذن أن مساهمة المغرب إلى جانب الحلفاء في الحرب العالمية الثانية كانت كبيرة وفعالة ومهمة لنيل أوربا النصر وهزيمة الديكتاتوريات الفاشية الإيطالية والنازية الألمانية ٬ لكن المغرب تضرر كثيرا جراء هذه المساهمة بشكل كبير في العديد من المجالات٬ وبهذا ظل تابعا لفرنسا بسبب الاستيراد.</span><span lang="AR-SA" style="font-size: 14pt; line-height: 150%;"> </span><span lang="AR-SA" style="font-size: 16pt; line-height: 150%;"></span></div>
</div>
administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-90497865954988393362014-01-30T17:08:00.001+00:002014-01-30T17:12:38.048+00:00مكافحة الخمر والمخدرات والوقاية منها<div dir="ltr"> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">معالم المنهج الإسلامي في مكافحة الخمر والمخدرات والوقاية منها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">بعد هذا العرض نصل إلى محاولة استخلاص أهم معالم المنهج الإسلامي وخطته في مكافحة الخمر والمخدرات والوقاية من أضرارها المختلفة، ومن الواضح أنه منهج يندرج في النسق العام لفلسفة الإسلام الشاملة في التربية والتغيير وإعادة تشكيل الأفراد والمجتمع وفق المنظور الإسلامي المتميز.</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">إن معالجة الإسلام لموضوع الخمر والمخدرات كانت عبارة عن مخطط محكم، برنامج عمل طويل الأمد، منح لنفسه ما يكفي من الوقت، وجند لإنجازه وإنجاحه مختلف الوسائل المتوفرة، فاتحدت إلى جانبه الإرادات الفردية والاجتماعية والتشريعية والسياسية، تدعمه وتسانده، وتسهر على تنفيذه، وتحرص على إنجاحه، ومن أهم تلك الجوانب التي شملها هذا المخطط ما يلي :</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="RTL"></span><i><span style="font-size:10pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> الجانب الفردي : حيث وقع التركيز في المعالجة والوقاية بالدرجة الأولى على الأفراد، على الإنسان، على تغيير ما بنفسه من أجل تغيير حاله وواقعه، ولذلك كانت الركيزة الأولى هي بناء الأساس العقدي النفسي عند الإنسان، ودعم مناعته النفسية عن طريق تقوية إيمانه، وتعزيز تشبثه بتعاليم الإسلام، وتحسيسه بأهمية الاندماج في مجتمعه المسلم، وبضرورة الحفاظ على نفسه وصحته من الهلاك.</span></i><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">وكان أسلوب المعالجة متنوعاً فيه ترغيب وترهيب، وفيه وعد ووعيد، وفيه نصح وإرشاد وتوجيه، وفيه أيضاً تلطف بالعاصي المخالف وتحفيز له على التوبة إلى الله والرجوع إلى الحق وإلى أحضان المجتمع ليتخلص بسرعة من ذنبه ومن آثار زلته، أسلوب يخاطب العقل ويقنعه بالحجة والبرهان، ويستميل العاطفة بالرفق وبالتي هي أحسن.</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="RTL"></span><i><span style="font-size:10pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> الجانب الاجتماعي : من أهم عوامل نجاح هذا المنهج أن توفرت له "الإرادة الاجتماعية" أي اتفاق الجميع على قبوله واتباعه، ومساهمتهم الفعالة في تنفيذه وتطبيقه. وقد تجلى ذلك في الاستجابة الفورية لتطبيق أمر الله ورسوله في تحريم تعاطي الخمر والتعامل بها، وفي إتلافها وإزالة آثارها من الحياة الاجتماعية للمسلمين، كما تتجلى في تعزيز حملة مكافحة الخمر عن طريق الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر، وهو ما ساعد على تقوية المناعة الاجتماعية ضد أي مخالفة لأوامر الله في الخمر والمسكرات.</span></i><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="RTL"></span><i><span style="font-size:10pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> الجانب التشريعي والتنفيذي : كانت الإرادة التشريعية الإسلامية واضحة صريحة حازمة في تحريم الخمر والمخدرات، وهو ما يظهر من خلال مجموعة النصوص (آيات قرآنية، أحاديث نبوية، فتاوى فقهية) التي صدرت بشأن تعاطي الخمر والمخدرات، والمتاجرة فيها، والتعامل بها، والتحذير من أضرارها ومخاطرها. وإلى جانب هذه الإرادة التشريعية، كانت هناك الإرادة السياسية التنفيذية، بخاصة في عهد النبوة والخلافة الراشدة، حيث أظهر الرسول صلى الله عليه و سلم<span style> </span>وصحابته الكرام حزماً وعزماً أكيدين في تنفيذ حكم الله في الخمر والمسكرات، وتخليص المسلمين والأمة الإسلامية منها ومن آثارها المدمرة.</span></i><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">المفسدات الحسية:</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">وهي التي تؤدي إلى الإخلال بالعقل، بحيث يصبح الإنسان كالمجنون، وهذه المفسدات هي: الخمور والمخدرات وما شابهها.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">وقد جاء تحريم ذلك في كتاب الله تعالى في قوله: </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">{يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ *إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ} </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(المائدة:91).</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">كما ورد تحريمها في سنة النبي صلى الله عليه وسلم، من ذلك قوله صلى الله عليه وسلم: </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">"كل مسكر خمر وكل مسكر حرام. ومن شرب الخمر في الدنيا فمات، وهو يدمنها لم يتب، لم يشربها في الآخرة"</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA"> (رواه مسلم)</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:navy" lang="AR-SA">.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA"> وقال صلى الله عليه وسلم: </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">"لا يزني الزاني حين يزني وهو مؤمن، ولا يشرب الخمر حين يشربها وهو مؤمن، ولا يسرق السارق حين يسرق وهو مؤمن". </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(متفق عليه)</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:navy" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">أي إنه حين يشربها يرتفع عنه إيمانه، كما قال بذلك بعض أهل العلم. وكذلك لعن كل من يمت للخمر بصلة في قوله صلى الله عليه وسلم: </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">"إن الله عز وجل لعن الخمر وعاصرها ومعتصرها وشاربها وحاملها والمحمولة إليه وبائعها ومبتاعها وساقيها ومسقيها".</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:navy" lang="AR-SA"> </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(صحيح الجامع).</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:navy" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">كما نهى النبي صلى الله عليه وسلم عن كل ذريعة وسبب قد يؤدي إلى تناولها، وذلك من التدابير الوقائية، فنهى عن الجلوس على مائدة يدار فيها الخمر، فعن عمر بن الخطاب رضي الله عنه قال: يا أيها الناس: إني سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول:</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:navy" lang="AR-SA"> </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">"من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فلا يقعدن على مائدة يدار عليها الخمر".</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:navy" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">وكذلك حرم التداوي بالخمر، فقال صلى الله عليه وسلم: </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">"إنه ليس بدواء ، ولكنه داء"</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA"> (صحيح الجامع) وذلك تحرزاً من الاعتياد عليها من مبدأ التداوي بها. لذلك قال: </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">"ما أسكر كثيره فقليله حرام"</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">.(صحيح الجامع)</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">وقد أجمع الفقهاء الذين ظهرت في عصورهم هذه الآفة على تحريمها، يقول شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله: "وأما الحشيشة الملعونة المسكرة، فهي بمنزلة غيرها من المسكرات، والمسكر منها حرام باتفاق العلماء بل كل ما يزيل العقل فإنه يحرم أكله ولو لم يكن مسكراً". (مجموع الفتاوى ج 34 ص 204).</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">ولا يشك عاقل في ضرر المسكرات والمخدرات على العقل وإفسادها له ، فقد قال عمر بن الخطاب رضي الله عنه </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">"الخمر ما خامر العقل"</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA"> أي غطاه.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">وتغطية العقل تؤدي إلى فساد تصرف الإنسان؛ فيخرج بأفعاله عن المألوف؛ وكلامه عن المعروف؛ فالخمر مفتاح كل شر كما قال بذلك النبي صلى الله عليه وسلم</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:navy" lang="AR-SA"> </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">"لا تشربوا الخمر فإنها مفتاح كل شر" </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(صحيح الجامع).</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:navy" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">فشرها وشؤمها لا يقتصر على صاحبها فحسب، بل يتعدى إلى الغير، ويجر متناولها إلى ارتكاب منكرات ومفاسد كثيرة في الناس، فهي أعظم أسباب التعدي على الضرورات الخمس، التي جاءت الشريعة بحمايتها وحفظها، فكم حصل بسببها سفك للدماء المحرمة، وانتهاك للأعراض وإتلاف للأموال، وإفساد للعقول وتفويت لمصالح الدين وتضييع لأمانات الحقوق والمعاملات التي شملها مفهوم الأمانة الواسع الذي هو كل ما في عهدة الإنسان من أمور حسية ومعنوية من حقوق ومعاملات ونعم وغيرها.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">ومن المناسب أن نذكر هنا قصة وردت في السنة تكشف تعدي خطر الخمر على الحقوق والضرورات.. فقد روى النسائي بسنده عن عثمان بن عفان رضي الله عنه قال "اجتنبوا الخمر فإنها أم الخبائث، إنه كان رجل ممن خلا قبلكم تعبد، فعلقته - أي أحبته وعشقته - امرأة غوية، فأرسلت إليه جاريتها فقالت له: إنا ندعوك للشهادة، فانطلق مع جاريتها فطفقت كلما دخل باباً أغلقته دونه حتى أفضى إلى امرأة وضيئة عندها غلام وباطية ـ أي إناء خمر- فقالت: إني والله ما دعوتك للشهادة، ولكن دعوتك لتقع علي، أو تشرب من هذه الخمر كأساً، أو تقتل هذا الغلام، فقال: فاسقيني من هذا الخمر كأساً، فقال: زيدوني، فلم يدم حتى وقع عليها، وقتل النفس.. فاجتنبوا الخمر؛ فإنه والله لا يجتمع الإيمان وإدمان الخمر إلا يوشك أن يخرج أحدهما الآخر". </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">وقد بينت إحصائيات الأمن العالمية أن الصلة وثيقة بين السُكْر وبين القتل، والضرب والجرح ، الجرائم الجنسية والحريق والجرائم غير العمدية كحوادث السيارات مثلاً.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">ومن سلبيات المخدرات الشنيعة أنها سبب في تشتيت الحياة العائلية؛ فتصبح حياة المؤمن الزوجية جحيماً لا يطاق، فهو مهمل لبيته وزوجته وأولاده مهين لهم، تزداد عنده حالة الشك والريبة في كل من حوله.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">والآن لماذا تعاطي هذه القنابل الذرية المدمرة للذات والعقل والروح؟ وقد بينت الإحصائيات أن أكثر من دمرت هذه القنابل فئة الشباب الذين هم قوة الشعوب وطاقتها حيث يبلغ نسبتهم حوالي70% من مجموع أعداد المدمنين.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">ومما يدفع إلى تعاطيها - وخاصة فئة الشباب - عدة أسباب رئيسية نستطيع أن نجملها في أمور منها:</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">1ـ اتفق المصلحون على أن ضعف الإيمان وغياب الوازع الديني سبب رئيسي لانتشار المخدرات، وذلك الأمر يعود إلى ضعف التربية الإيمانية وغياب التوعية الدينية من قبل الآباء لأبنائهم وإهمال إنشاء الحصانة العقيدية والفكرية التي تغرس في قلب الناشئ معرفة الله تعالى<span style> </span>ومراقبته واستشعار معيته وعظمته، حتى تتعلق قلوبهم وأرواحهم بالله تعالى خوفاً ورجاءً؛ فتكون جميع حركاتهم وسكناتهم السرية والعلنية موافقة لمنهج الله تعالى لإحساسهم الدائم بمراقبته وإحصائه لأعمالهم وأنهم مجزيون بها عائدة عليهم تبعتها كما قال تعالى</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">: {لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسَاءُوا بِمَا عَمِلُوا وَيَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى} </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(النجم: من الآية31). وقوله تعالى:</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA"> {وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى*<span style> </span>وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى* ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَى} </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(النجم:41) .</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA"> </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:maroon" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">والمواصلة معهم على المنهج التربوي الإيماني والتركيز عليه، وبهذا المنهج تربى الطفل في عصر النبوة تربية راسخة، جعلته قوة فعالة ثابتة، وروحاً تقية نقية، في أمثلة واقعية تفوق الخيال، فلا يكاد يفرق بين الرجل الكبير والطفل الصغير؛ فالكل كبار بأفعالهم الحميدة.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">2- الانفتاح المادي مقابل التوسع الإعلامي أحدث تيارات من الفتن والمغريات الجارفة، قل صبر فئات كثير من الناس أمامها، فانغمسوا فيها، ونسوا كثيراً مما ذكروا به، وغفلوا عن أوامر ربهم، وما رتب عليها من الجزاء، فغلبت الشهوات وضعف الدين، وتنكب كثير من المسلمين عن صراط الله المستقيم.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">3ـ ومن أسباب انتشار المخدرات: تفكك المجتمع والروابط الأسرية وعدم وجود الروابط الاجتماعية المتنوعة، إذ إن الحياة العصرية الحديثة اتسمت بالجري الدائم وراء المزيد وتحقيق المصالح الشخصية، الأب يريد أن يزيد دخله ويرفع مدخراته، والأم تسعى لإبراز وجودها الاجتماعي- وما يتطلبه ذلك من مظاهر- وكذلك استغلال دخلها المادي، والأبناء لهم مطالب في مجاراة أترابهم وأبناء عصرهم الذين بهرهم بريق الحضارة الغربية، بما تحمله من ضلال وفساد، فكان من جراء ذلك التقليد الأعمى، والتطبيق لما يرد عليهم من هناك تحت مسميات وشعارات "الموضة والترفيه" وأحياناً باسم التقدم والتطور وأوهام الحرية المزعومة، فتشكل من ذلك كله ضعف الترابط الأسري، واتساع الفجوة بين الآباء والأبناء وصعوبة التفاهم بينهم، فانتقل هذا التيار المدمر من بلاد الغرب إلى البلاد العربية والإسلامية، فأدى إلى اضطرابات نفسية وقلاقل اجتماعية وجدب عاطفي، دفع الكثير من الشباب إلى تناول المسكرات والمخدرات كحل ومهرب من هذه الضغوط.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">وتحت هذا السبب أيضاً، فإن الشاب قد يصل إلى مرحلة متطورة من الإدمان دون أن يشعر أفراد البيت ببوادر تناوله للمخدرات الواضحة، وما ذلك إلا لغياب دور الرقيب من قبل الآباء والأمهات وإهمال متابعة الأبناء والجلوس والحديث معهم عن قرب بصورة دائمة لكثرة الارتباطات والعلاقات وازدحام الأشغال.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">4ـ وهذا السبب يمكن أن يلحق بالسبب السابق، ألا وهو أصحاب السوء وهم من أهم أسباب انتشار المخدرات؛ فيندفع الشاب حيال ضغوط الأصحاب وإغراءاتهم إلى أن يجرب بعض الخمور والمخدرات، كما يدفعه إلى ذلك عوامل عديدة من بينها: البحث عن اللذة والعابرة، وتجريب الجديد، وإشباع الفضول وحب المغامرة، وإثارة التقليد.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">ومن المعلوم ما للقرناء من تأثير قوي على الإنسان، سواء السلبي منه والإيجابي، فإن دائرة التأثير ستتناول الصاحب سواءً رغب أم لم يرغب، وكما قال النبي صلى الله عليه وسلم </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">"المرء على دين خليله فلينظر أحدكم من يخالل"</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:navy" lang="AR-SA">.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(رواه أبوداود والترمذي عن أبي هريرة وحسنه الألباني)</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">5ـ إن هناك سبباً لا يمكن إغفاله؛ لأنه له دور خطير في ترويج المخدرات وإبراز أساليب نقلها وانتشارها وتناولها، ألا وهو وسائل الإعلام.. يقول أحد الأطباء المختصين بعلاج الإدمان: "قد ظهر واضحاً لنا أن من أهم عوامل إقبال الشباب على إدمان المخدرات، هو التقليد الأعمى لما يشاهدونه في الأفلام سواءً كانوا في العالم الغربي أم في العالم العربي، وما يشيعونه من تقليعات يقلدها الشاب".</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">ومن ذلك ظهور الممثل وهو يتعاطى المخدرات - خاصة إذا كان هو بطل القصة - فإن هذا يعد من أنجح أساليب دفع الأطفال والشباب إلى تقليدهم، وكذلك ما يصور في تلك الأفلام من أساليب ووسائل ماكرة لترويجه ونقله من مكان إلى آخر، وطرق بيعه وشرائه والحصول عليه، ونحو ذلك مما يسهل عملية التطبيق ويفتح أبواباً لحركة الترويج. </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">6ـ ومن الأسباب المساعدة على انتشار المخدرات: الفراغ والملل الذي يرجع إلى عدم معرفة الهدف الصحيح والغاية من الحياة، وعدم وجود التصور الواضح للواجبات والمسؤوليات، ويعد الفراغ ووفرة الوقت لدى الناس ـ والشباب بصفة خاصة ـ مشكلة من المشاكل الكبيرة التي يعانون منها، فإن كثيراً من مظاهر الانحرافات السلوكية المختلفة ـ ومنها المخدرات ـ كان الفراغ من أهم الأسباب الدافعة إليها، إذ أن وفرة الوقت دون عمل يوقع صاحبه في أسر الوساوس الشيطانية والأفكار والهواجس النفسية الخطيرة مما لا يمكن أن يحصل له أثناء الانشغال بعمل ما.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">وتزداد ساعات الفراغ عند الشباب خاصة لتصل إلى أكثر من 7 ساعات في الإجازات، وهذا الأمر يدعو لمزيد من القلق والحذر وأخذ الحيطة من الأخطار التي يمكن أن يقع فيها هذا الشباب المندفع دون هدف أو تخطيط أو برمجة. </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">فتظل مشكلة استثمار أوقات الفراغ لشبابنا، بطرق ووسائل وأساليب إيجابية هدفاً يجب أن يسعى الجميع إلى تحقيقه، وذلك من أبرز الطرق الوقائية والفعالة في مجال مكافحة تعاطي المخدرات، كما نوصي الآباء بالاهتمام بإشغال وقت فراغ أبنائهم من خلال التفرغ للجلوس والحديث معهم وربطهم بالنشاطات العلمية والبرامج الثقافية والرياضية المختلفة، ووضع هذه النشاطات في جداول زمنية منظمة تكفل شغل كامل يوم الابن دون ثغرات.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:blue" lang="AR-SA">إذن ما هو الحل؟</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">بعد هذا الاستعراض لمشكلة المخدرات من المنظور الشرعي وأسباب انتشارها يتساءل كل عاقل غيور ما الحل إذن؟</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">نقول: الإسلام هو الحل الوحيد الذي يقدم حلاً شمولياً جذرياً لهذه المشاكل؛ ذلك لأن الإسلام يعالج المشكلة من جذورها، وأهم جذورها هو المستهلك، وهو الشخص القابل لتناول المخدرات، الشخص الذي ضعف إيمانه، وأمام أي مشكلة يجد نفسه مرتاعاً قلقاً مضطرباً يبحث عن مهرب في جرعة يتناولها تنسيه لحظتها همومه، ثم يعقبها بعد ذلك هموم وحسرات لا تنتهي إلى الأبد.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">إن تطبيق الإسلام الصحيح في كافة مناحي الحياة يشمل الفرد والمجتمع، يؤدي إلى<span style> </span>تجفيف منابع الشر والتشتيت، فالمجتمع الإسلامي الحقيقي مجتمع مترابط متكافل يحب المؤمن لأخيه ما يحب لنفسه، وهو كالبنيان المرصوص يشد بعضه بعضاً.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">إن تطبيق الإسلام بإيمانياته وسلوكياته، يعطي المؤمن شعوراً بالرضا والسعادة؛ لأنه على صلة بالله في ليله ويومه، إن أصابته ضراء صبر وإن أصابته نعماء شكر، وأمره كله خير، إذا نزلت عليه مصيبة لجأ إلى مولاه وبارئه متوكلاً عليه، معتمداً على كرمه، فهو في سعادة حتى يقول قائلهم وهو في تلك اللحظات الروحية: "لو كان أهل الجنة عيشهم كعيشي؛ إنهم إذن لفي عيش طيب".!</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">كل ذلك ممكن أن يصيغه الإسلام الصحيح والإيمان العميق، بل أكثر من ذلك، فهو الحل لمئات المشاكل والانحرافات الأخرى، ولكن بشرط واحد: أن ينفذ الإسلام على الوجه الصحيح جملة واحدة، ولا يجزأ فيقبل منه جزء ويترك جزء ويطبق أمر ويترك آخر، وقد قال تعالى: </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">{يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً} </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(البقرة: من الآية208). أي في الإسلام المأمور به كله بجزئياته وتفضيلاته.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">لنستمع لهذه القصة التي يظهر فيها قوة الاستجابة عند المؤمن دون الحاجة إلى رقيب، فالرقيب في النفس، والله حاضر شاهد.. أخرج الأمام أحمد عن أنس رضي الله عنه قال: بينما أنا أدير الكأس على أبي طلحة، وأبي عبيدة بن الجراح، وأبي دجانة، ومعاذ بن جبل، وسهل بن ياء حتى مالت رؤوسهم من خليط بر وتمر، فسمعت مناد ينادي: ألا إن الخمر قد حرمت. قال: فما دخل علينا داخل ولا خرج منا خارج حتى أهرقنا الشراب، وكسرنا القلال، وتوضأ بعضنا واغتسل بعضنا، وأصبنا من طيب أم سليم، ثم خرجنا إلى المسجد، فإذا رسول الله صلى الله عليه وسلم يقرأ: </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">{يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ} </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(المائدة:90).</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA"> </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">وفي موقف آخر: فعندما سمعوا الأمر </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">{فهل أنتم منتهون}</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA"> قالوا انتهينا ربنا، انتهينا ربنا.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">تلك هي ثمرة الإيمان، ولا بد أولاً من غرس بذرة الإيمان حتى نقطف ثمارها، ولن يجدينا كثيراَ ـ إذا فقدنا الإيمان الرادع ـ أن نوضح بالأرقام والعلوم والطب وكل وسائل الإعلام أضرار الخمر والمخدرات، لن يجدينا ذلك مع فقد الإيمان، من ذلك أيضاً الشقاء والتعاسة الذي تعيشه الإنسانية اليوم لا حل آخر لها غير الإسلام وتحقيق اللجأ إليه وتوثيق الصلة به سبحانه قال تعالى</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA">: {وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى*قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَقَدْ كُنْتُ بَصِيراً*قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَكَذَلِكَ الْيَوْمَ تُنْسَى} </span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">(طـه:126) .</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:green" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">ولا نقول كقول القائل: تلك أمة قد خلت؛ بل إن هذه المواقف الإيمانية والاستجابة لله ورسوله صلى الله عليه وسلم قائمة ماثلة أمام أعيننا في هذا العصر، بل قد تصل إلى المعجزات الباهرة التي أعجزت جميع القوى البشرية، ومن ذلك تحول بعض نزلاء السجون الأمريكيين ومدمني المخدرات إلى الطهارة والنقاء بعد أن قذف الله في قلوبهم نور الإيمان ودخلوا في دين الله أفواجاً حتى شكلوا بأحد سجون واشنطن نسبة 23% من مجموع المسجونين.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">ثم لا يفوتني هنا أن أركز على دور البيت كحل وقائي دون انغماس الأبناء في الرذائل والانحرافات المختلفة، فالواجب على الآباء والأمهات أن يكونوا<span style> </span>قائمين على البيوت بالمتابعة والمراقبة مغلقين دون أبنائهم أبواب الفساد، فوجودهم الصالح في البيوت وإيجاد المناخ الإسلامي أعظم سبب للإصلاح ـ بعد توفيق الله - كما أن غيابهم وذهاب سلطانهم في البيوت من أعظم أسباب الانحراف والتشتت.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">إن مسؤوليتهم في هذا الجانب تتمثل في توعية الأبناء بأخطار المخدرات، وطبيعة انتشارها، وجلوسهم معهم من وقت لآخر ليزودوهم بالمعلومات التي تبرز هذا الأمر ونهاياته التعيسة وتزويدهم بالإحصائيات المروعة في ذلك، وقفل كل باب يمكن أن يؤدي إلى تعاطي المخدرات وأهمه: رفقاء السوء، والأفلام التي تمجد وتعظم متعاطي المخدرات، وحماية الشباب من السفر لبلاد الخارج حيث تنتشر المخدرات والمسكرات بصورة أكبر وعلى جميع المستويات، هذا ما يمكن إجماله في أسباب الوقاية وحلول العلاج من هذه السموم القاتلة.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin:6pt 0cm;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial;color:black" lang="AR-SA">سائلين المولى الكريم أن يقينا وجميع المسلمين من شرورها، ويعصمنا من كل سوء، والحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين. </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR"> </span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-57753851578178179452014-01-30T17:07:00.001+00:002014-01-30T17:12:38.037+00:00مفهوم العولمة<div dir="ltr"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span style="font-size:14pt;color:black" lang="AR-SA"><br></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">نعرض هنا مفهومين للعولمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الأول: أشير إليه بمفهوم "العولمة كما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">ينبغي أن تكون" وهو تصور للعولمة التي يتكافأ فيها الشمال مع الجنوب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الثاني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>: </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">أسميه "المفهوم المعاصر للعولمة" وهنا أحاول استقراءه من واقع التطبيق الفعلي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">المعاصر للعولمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">أ- مفهوم العولمة كما ينبغي أن يكون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:<br> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">يمكن فهم "العولمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>" - </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">على وجه العموم - من الناحية الاصطلاحية بأنها حركة تهدف إلى تعميم تطبيق أمر ما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">على العالم كله</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.<br> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">فمثلاً عبارة "عولمة تنقية البيئة" تعني جعل البيئة في جميع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">أنحاء العالم، بيئة نظيفة ومناسبة، لأن تحيا الكائنات الحية فيها حياة صحية. وتعني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">عبارة "عولمة الاقتصاد" جعل الاقتصاد في جميع أنحاء العالم يتبع النظام نفسه، ويطبق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الأساليب ذاتها، ويستخدم آليات بعينها، لصالح جميع الشعوب دون تمايز بينها. وتعني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">عبارة "عولمة السلام" أن تتعاون جميع الدول لحفظ السلام في العالم، كما تتعاون على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">قتال المعتدين. وهذا المفهوم يستتبع استفساراً مهما عن إجراءات الأخذ بهذه العولمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">فهل تتبنى مختلف دول العالم هذه "العولمة" اختيارًا، بمعنى أنها تستشار في صياغة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">أسسها، وتخطيط أساليبها، وتحديد آلياتها، وأنها تتمتع بالحرية المطلقة في قبولها أو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">رفضها في النهاية؟ إذا كانت إجابة الأسئلة السابقة "نعم" فإن العولمة حين تسود جميع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">دول العالم، يكون ذلك بناءً على اختيار حر وإرادة مستقلة منها. وتكون العولمة بذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">ظاهرة صحية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">ويمكن تطوير مفهومها ليكون: حركة قامت على اختيار جميع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">دول العالم اختياراً حراً، لتعميم تطبيق أمر ما عليها جميعاً، دون تمايز</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">بينها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">وحيث إن العلم الحديث والتكنولوجيا المتقدمة هما مطية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">العولمة، ومع مراعاة التعددية الثقافية والخصوصية الدينية والحضارية للشعوب، وسعياً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">إلى تحقيق الأمن والرفاه والسلام للجميع، يمكن أن ننتهي إلى تحديد مفهوم "العولمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">كما ينبغي أن تكون" على النحو التالي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">توظيف التقدم العلمي التكنولوجي المعاصر، لتحقيق الأمن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">والسلام العالميين، والسعي لتحقيق الرفاه لجميع دول العالم، وبناء علاقات هذه الدول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">على أساس التعامل مع التعددية الثقافية، والخصوصية الدينية والحضارية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">ب- مفهوم العولمة المعاصرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">باستقراء التاريخ يتبين أن العولمة المعاصرة ليست جديدة،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">ولا هي وليدة وقتنا الحاضر. فهي ظاهرة نشأت مع ظهور الإمبراطوريات في القرون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الماضية. ففي السابق حاولت الإمبراطوريات -مثل الإمبراطورية الرومانية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">والإمبراطورية الفارسية- أن تصبغ الشعوب التي تبسط نفوذها عليها بثقافتها، وتسعى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">لترسيخ هذه الثقافة في مختلف جوانب حياة هذه الشعوب. وقد عملت هذه الإمبراطوريات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">لتوجيه قيم هذه الشعوب وتقاليدها وحضارتها، وفق أنماط الحياة التي تريدها. فكانت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">هذه خطوة نحو العولمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">وقد لبست هذه العولمة عدة أثواب أخرى، منها الثوب العسكري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">ومنها الاستعمار، ومنها استنزاف الموارد، فقد قام الشمال باحتلال بلاد الجنوب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">متعللاً بشتى الأسباب، وعن طريق هذا الاحتلال تحكم في مقدرات البلاد واستنزف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">مواردها، وغرس ثقافته فيها، وكانت هذه خطوة أخرى نحو العولمة. واليوم، وقد تفوق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الشمال على الجنوب بما حاز من علم وتكنولوجيا، وبما امتلك من وسائل الدمار الشامل،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">كما أصبح الشمال مصدر الإنتاج في مختلف المجالات، وأصبح الجنوب مستهلكاً لهذا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الإنتاج. ولكي يقنن الشمال هذه العلاقة، أطلق نداءه بالعولمة وأخذ بأسباب تحقيقها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">في مختلف الميادين. وينظر البعض إلى العولمة المعاصرة، بأنها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">آليات اقتصادية وأسواق عالمية، وجدت إطارها المقنن في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">اتفاقية التجارة العالمية، التي تضع الاقتصاد أمام الإنسان، وتهدر سيادة الدولة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">ومصلحة الفرد لحساب السيطرة الاقتصادية، ومن ثم فلابد من أن تتصادم مع التراث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الثقافي لمختلف الشعوب، نظرا إلى أنها تنزع إلى صياغة ثقافة كونية تهدد الخصوصية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الثقافية للمجتمعات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">وينظر آخرون إلى العولمة المعاصرة بأنها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">هيمنة المفهوم الغربي، الاقتصادي والاجتماعي والثقافي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">والسياسي، على العالم. ومن ثم فإنها تفرض على الآخرين، ليس فقط ما يتعلق بتخطيط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">التنمية، وإنشاء البنى التحتية والخدمات الأساسية، ولكن تتعدى هذا إلى البنى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الثقافية والحضارية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">ومن هنا يمكن أن يحدد مفهوم العولمة المعاصرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">بأنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>:</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">سعي الشمال عن طريق تفوقه العلمي والتقني للسيطرة على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الجنوب تربوياً وثقافياً واجتماعياً واقتصادياً وسياسياً، بدعوى مساعدته على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">التنمية الشاملة وتحقيق العدالة في الاستثمار والرفاه للجميع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">وعلى الرغم من أن هذا التعريف يوضح النظرة الاستغلالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">للشمال،فإن هناك أساليب كثيرة - لا يتسع المجال لذكرها - يمكن أن يستفيد بها الجنوب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">من العولمة. فعلى سبيل المثال يمكنه الاستفادة من معطيات التقدم العلمي التكنولوجي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الذي تستخدمه العولمة، في توسيع خطواته نحو التقدم. كما يمكنه أن يستنهض قدراته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الذاتية، وأن تتضامن مجتمعاته في مواجهة تحدياتها، وفي توجيه القرارات الدولية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11.5pt;color:black" lang="AR-SA">الوجهة السليم<b>ة</b></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11.5pt;color:black"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span></b></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-23172645597659916022014-01-30T17:03:00.001+00:002014-01-30T17:12:38.021+00:00مخاطر المواد الكيميائية على الصحة والبيئة العامة<div dir="ltr"> <div class=""> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span style="font-size:14pt" lang="AR-SA">مخاطر</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:14pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span style="font-size:14pt" lang="AR-SA">المواد الكيميائية على الصحة والبيئة العامة </span></b><b><span dir="LTR" style="font-size:14pt"></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الأسمدة والمضافات الغذائية والأدوية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">ومواد التنظيف والوقود وما إلى هنالك من مواد كيميائية تنجم عنها مخاطر جسيمة في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">حالة استخدامها غير الآمن على صحة الإنسان والبيئة معا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> .. </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">فماهي طرق دخول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المواد الكيميائية إلى الجسم ? وما هي أشكال التأثيرات الصحية ? وهل يجب تصنيف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وتعريف وعنونة المواد الخطرة منها حتى يكون استخدامها آمن ? تصنيف وتعريف وعنونة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المواد الكيميائية الخطرة والضارة بالصحة هي عنوان المحاضرة التي تطرقت إلى جميع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">هذه المسائل والتي شارك في تقديمها الدكتور محمود ابراهيم مدير المعهد العربي للصحة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">والسلامة المهنية بدمشق والصيدلانية صبا حاتم في المعهد العربي أيضا وذلك في مؤتمر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التنمية المستدامة بجامعة تشرين وفيما يلي نعرض أهم ما جاء فيها :</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">مدخل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">لقد أصبحت</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المواد الكيميائية جزءا من حياتنا , تدعم العديد من الانشطة , فهي ضرورية لغذائنا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> « </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الأسمدة , المضافات الغذائية » .ولصحتنا « الأدوية ومواد التنظيف » ولراحتنا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> « </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الوقود .. » الا أن هذه المواد قد تعرض صحتنا للخطر وتلوث بيئتنا في حال عدم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">استخدامها بالشكل الملائم ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">ويستخدم حوالي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">مائة الف مادة كيميائية على نطاق عالمي , ويدخل إلى الاسواق كل عام حوالي ألف مادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">كيميائية جديدة , إذ اصبح انتاج واستخدام المواد الكيميائية من العوامل الأساسية في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التطور الاقتصادي لجميع الدول النامية والمتطورة .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وان زيادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الانتاج تعني زيادة في عمليات التخزين والنقل والتداول والاستخدام والتخلص من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">النفايات .. ودورة الحياة الكاملة هذه للمادة الكيميائية يفترض أن تؤخذ بعين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الاعتبار لدى تقييم اخطارها وفوائدها ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">ولا تقتصر مخاطر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المواد الكيميائية على العمال الذين تتطلب مهنتهم التعامل مع هذه المواد فقد نكون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">نحن معرضين للأخطار الكيميائية في منازلنا عبر سوء الاستخدام أو بشكل عرضي أو نتيجة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">لتلوث البيئة بها اذ أن المواد الكيميائية قد تلوث الهواء الذي نتنفسه والماء الذي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">نشربه والطعام الذي نتناوله .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">ويمكن القول انه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">لا توجد مادة آمنة , فجميع المواد الكيميائية قد تكون سامة وقادرة على إحداث أذية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">أو تأثير غير مرغوب على صحة الفرد وبدرجات مختلفة ويرتبط ذلك بخصائص المادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الكيميائية وجرعة التعرض وطريقة دخول المادة إلى الجسم ومقاومة الشخص وتأثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المواد الكيميائية الاخرى عند التعرض المشترك لها .. وهذه العوامل مجتمعة يمكن أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">تؤثر على فعالية سمية المادة .. الا انه يمكن التوصل إلى مستوى التعرض الآمن للمادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الكيميائية عبر اتخاذ إجراءات السيطرة الملائمة في بيئة العمل ما يجنب حدوث تأثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">سلبية للمادة في حدود هذا المستوى أو دونه ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">طرق دخول المواد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الكيميائية إلى الجسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الطريق التنفسي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> : </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">تدخل المواد المحمولة في الهواء إلى الجسم بالطريق التنفسي وتشمل المواد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المستنشقة وهي الغازات , الابخرة , الرذاذ , الادخنة والاغبرة ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">ويتم امتصاص</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الملوثات الكيميائية في جميع اقسام الطرق التنفسية بما فيها الاغشية المخاطية للانف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">ويتوقف ذلك على الخواص الفيزيائية والكيميائية للملوث الكيميائي وعلى البنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الفيزيولوجية للجهاز التنفسي ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الطريق الجلدي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> : </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">على الرغم من أن الجلد يعمل كحاجز لاغلب المواد المتواجدة بشكل طبيعي الا أن الكثير</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">من المواد المنحلة في الدهون تستطيع اختراق خلايا ظهارة الجلد المغطاة بالمفرزات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الدهنية والوصول إلى الادمة وبذلك تشكل بعض المواد الكيميائية الصناعية كالمذيبات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">خطرا على الصحة بسبب الامتصاص الجلدي وخاصة في حال وجود الجروح والخدوش أو جفاف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الجلد ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الطريق الهضمي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> : </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">يتم التسمم المهني عن الطريق الهضمي بتناول الطعام أو الشراب أو التدخين بأيدي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">ملوثة بمواد كيميائية اثناء العمل أو لدى الابتلاع الخاطئ كما في الحوادث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> ... </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وأخيرا الانتقال عبر مشيمة المرأة الحامل إلى الجنين .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">أشكال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التأثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">تعتمد التأثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المؤذية للمواد الكيميائية على سميتها وكذلك التعرض اذ يعتمد مستوى التعرض على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">طريقة استخدام وتركيز المادة الكيميائية وفترة التماس معها ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التأثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الحادة والمزمنة : اذ تظهر التأثيرات الحادة مباشرة أو بعد فترة قصيرة جدا من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التعرض للمادة الكيميائية بعد دخولها إلى الجسم بتراكيز عالية نسبيا دفعة واحدة أو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">عدة دفعات كبيرة خلال فترة قصيرة ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">أما التأثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المزمنة فتظهر نتيجة التعرض المتكرر إلى تراكيز منخفضة من المواد السامة ولفترة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">طويلة من الزمن وهو غالبا مهني المنشأ .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التأثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الموضعية والجهازية : وتنجم التأثيرات الموضعية عن استجابات فيزيولوجية في موقع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التماس « الطرق التنفسية , الجلد , العين , الاغشية المخاطية »</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">أما التأثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الجهازية فهي تأثيرات معممة تؤدي إلى حدوث تغيرات في الوظائف الطبيعية لاجهزة الجسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المختلفة .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الأعضاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">والأجهزة المستهدفة : أن درجة التأثير السمي للمادة لا تكون واحدة لدى جميع الاعضاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">اذ يتأثر عضو أو اثنان اكثر من غيرهما لذا فهي تسمى بالاعضاء أو الاجهزة المستهدفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">لسمية مادة معينة .. فالجهاز العصبي المركزي غالبا ما يكون مستهدفا في التأثيرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الجهازية للمواد الكيميائية , تليه اجهزة دوران الدم والكبد والكلى والرئة والجلد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وأما العضلات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">والعظام فهي الاعضاء المستهدفة لقليل من المواد .. بينما تكون اجهزة التكاثر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الذكرية والأنثوية حساسه للعديد من المواد .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التداخلات : أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">تأثير التعرض المتزامن لاثنين أو اكثر من المواد يمكن أن يختلف عن تأثير جميع بسيط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">كأن يكون التأثير المشترك للمواد اكبر من مجموع التأثيرات المستقلة لها أو يمكن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">لاحدى المادتين أن تبطل تأثير الاخرى أو يمكن للمادة في بعض الاحيان الا تسبب اذية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">بحد ذاتها لكنها تجعل تأثيرات المادة الاخرى اسوأ ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">تصنيف وتعريف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وعنونة المواد الخطرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">إن الخطوة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الاولى والاكثر اهمية التي تقود إلى استخدام آمن للمادة الكيميائية هي معرفة هويتها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">واخطارها الذاتية والصحية والبيئية وطرق السيطرة عليها تصنيف المواد الكيميائية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الخطرة : ويتم وفقا لمخاطرها الذاتية والصحية والبيئية على النحو التالي :</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الخطورة الذاتية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> : </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وتشير إلى الخصائص الفيزيائية - الكيميائية التي تتضمنها المادة الكيميائية والتي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">تؤدي بعض الظروف إلى انعكاسات خطرة لها على صحة الانسان والممتلكات والبيئة وتصنف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المادة الكيميائية تبعا لخطورتها الذاتية في احدى المجموعات التالية :</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المواد القابلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">للانفجار , المواد القابلة للاشتعال , المواد المؤكسدة , المواد النشطة اشعاعيا .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الخطورة الصحية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> : </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وتشير إلى الخطورة التي تتضمنها المواد الكيميائية من جهة احداثها تأثيرات صحية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">فورية أو مؤجلة على صحة الافراد المعرضين لها بما في ذلك التأثيرات الفورية أو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المؤجلة على النسل , وتصنف المادة الكيميائية تبعا لخطورتها الصحية في احدى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المجموعات التالية : المواد السامة , المواد المهيجة , المواد الأكالة , المواد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المحسسة , المواد المطفرة , المواد المؤثرة على الوظيفة الإنجابية , المواد المؤثرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">على وظائف الجملة العصبية , المواد المسرطنة .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الخطورة البيئية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> : </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وتشير إلى الخطورة التي يمكن أن تشكلها مخلفات المواد الكيميائية السائلة والصلبة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">والغازية على عناصر البيئة العامة « تربة , مياه , غطاء , نباتي , حيوان » وعلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الغلاف الجوي ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وبالاضافة إلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">تصنيف المواد يجب أن تحمل المادة الكيميائية العلامات والارشادات الارشادية والتي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">تشير إلى الاشكال الرمزية المتعارف عليها في مجال تصنيف وتعريف وعنونة المواد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الكيميائية الخطرة وتوضح هذه الاشكال مجالات استخدام المواد الكيميائية ويجب أن يتم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">اختيار العلامات الارشادية بحيث تتناسب مع الخصائص الاكثر خطورة للمادة الكيميائية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">ويجب على اصحاب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">العمل الذين يحصلون على المواد الكيماوية دون وضع علامات توضيحية الا يستخدموها قبل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الحصول على المعلومات الكافية لامان الاستخدام من المورد أو من اي مصدر متاح</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> .. </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وتستخدم بطاقات التعريف المتنوعة في نظام السلامة الكيميائية بهدف اعطاء معلومات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">سريعة وفورية وسهلة الفهم لناقل ومتداول ومستعمل المادة الكيميائية تمكنه من الوقوف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">بشكل ملائم على مختلف المخاطر التي تتضمنها المادة الكيميائية التي يكون على صلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">بها كما توفر هذه البطاقة المعلومات والارشادات والتدابير الواجب اتخاذها في شروط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التداول المعتادة للمادة والحالات الطارئة بهدف تفادي اي نتائج خطرة يمكن أن تنجم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">عن اي تداول أو استخدام خاطئ أو ظروف بيئية يمكن أن تشكل مصدر خطورة .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وهناك معلومات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">حول تنظيم الحماية من اخطار المادة الكيميائية يجب توفرها وهي :</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التداول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">والتخزين : وذلك فيما يخص الشروط والظروف التي توفر الحماية من المخاطر التي يمكن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">أن تنجم عن اي مصادر أو ظروف يمكن أن تؤدي إلى وقوع حوادث خطيرة , والقواعد التي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">يجب أن تتضمنها وثيقة السلامة للمنتج كثيرة نذكر منها :</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الشروط الفنية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الخاصة التي يجب أن تتوفر في الاوعية التي تحفظ فيها المادة وغرف وامكنة تخزين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المادة والشروط المناخية الخاصة بالتخزين « الحرارة , الرطوبة , الضوء » .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">حوادث التسرب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">للوسط البيئي : وتشمل المعلومات في حال وقوع حوادث تسرب للمادة من العبوات إلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الوسط المجاور وهي :</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">احتياطات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">السلامة والصحة للعاملين مع تحديد نوع ومواصفات معدات الحماية الشخصية الملائمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">لمعالجة حوادث التسرب .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black">- </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الإجراءات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التي يجب اتخاذها لمنع تعرض الجوار للمخاطر أو تسرب المادة إلى المسالك البيئية .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black">- </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الطرق السليمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">في السيطرة على الحادث مع ذكر اكثر الطرق والمواد ملاءمة لمعالجة المواد المتسربة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> .</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">إجراءات مكافحة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">حرائق المادة : مثل مواد الإطفاء الاكثر ملاءمة للتحكم باشتعال المادة ومواد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الاطفاء التي يمنع استخدامها لاغراض السلامة ..</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التحكم في حوادث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">التعرض المهنية : مثل المعلومات حول انواع واهم مواصفات معدات الحماية الشخصية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">المحددة للوقاية من اخطار المادة .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">وأخيرا هناك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">معلومات يفترض توفرها في وثيقة السلامة حول المادة الكيميائية مثل إجراءات الإسعاف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA">الأولي للمعرضين لمخاطر المادة والتي تستلزم تدخلا طبيا وفوريا .</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> </div> <span style="font-size:10pt;font-family:"Times New Roman""><br style clear="all"> </span></div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-89508018501857028962014-01-30T16:57:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.313+00:00ظاهرة الاحتباس الحراري<div dir="ltr"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"><br> </span><b><i><u><span style="font-size:11pt" lang="AR-SA">ظاهرة الاحتباس الحراري</span></u></i></b><b><i><u><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></u></i></b></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="margin-left:47px;margin-top:687px;width:566px;height:2px"><img src="file:///C:\DOCUME~1\admin\LOCALS~1\Temp\msohtml1\09\clip_image001.gif" height="2" width="566"></span><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA">على مدار التاريخ الإنساني عرفت الأرض العديد من التغيرات المناخية التي استطاع العلماء تبرير معظمها بأسباب طبيعية، مثل: بعض الثورات البركانية أو التقلبات الشمسية، إلا أن الزيادة المثيرة في درجة حرارة سطح الأرض على مدار القرنين الماضيين (أي منذ بداية الثورة الصناعية) وخاصة العشرين سنة الأخيرة لم يستطع العلماء إخضاعها للأسباب الطبيعية نفسها؛ حيث كان للنشاط الإنساني خلال هذه الفترة أثر كبير يجب أخذه في الاعتبار لتفسير هذا الارتفاع المطرد في درجة حرارة سطح الأرض أو ما يُسمى بظاهرة الاحتباس الحراري </span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;font-family:Verdana">Global Warming</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>. <br> وفي إطار دراسة تطور تأثيرات هذه الظاهرة وزيادة الوعي العام بها للحد من زيادتها يعقد حاليًا في الفترة من 13 إلى24 نوفمبر في هولندا الدورة السادسة لمؤتمر تغيرات المناخ الذي يقام تحت رعاية الأمم المتحدة، والذي يحضره أكثر من عشرة آلاف عضو من مختلف دول العالم، ويرفع المؤتمر في هذه الدورة شعار التفعيل لما سبق اتخاذه من قرارات "</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;font-family:Verdana">Work it out</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> "؛ لمحاولة تخفيض المنبعث من الغازات المسببة لظاهرة الاحتباس الحراري، وذلك لحماية هذا الكوكب من تطورات هذه الظاهرة التي قد تعوق الحياة عليه كلية. <br> يمكن تعريف ظاهرة الاحتباس الحراري </span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;font-family:Verdana">Global Warming</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> على أنها الزيادة التدريجية في درجة حرارة أدنى طبقات الغلاف الجوي المحيط بالأرض؛ كنتيجة لزيادة انبعاثات غازات الصوبة الخضراء </span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;font-family:Verdana">greenhouse gases</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> منذ بداية الثورة الصناعية، وغازات الصوبة الخضراء والتي يتكون معظمها من بخار الماء، وثاني أكسيد الكربون، والميثان، وأكسيد النيتروز والأوزون هي غازات طبيعية تلعب دورًا مهمًا في تدفئة سطح الأرض حتى يمكن الحياة عليه، فبدونها قد تصل درجة حرارة سطح الأرض ما بين 19 درجة و15 درجة سلزيوس تحت الصفر، حيث تقوم تلك الغازات بامتصاص جزء من الأشعة تحت الحمراء التي تنبعث من سطح الأرض كانعكاس للأشعة الساقطة على سطح الأرض من الشمس، وتحتفظ بها في الغلاف الجوي للأرض؛ لتحافظ على درجة حرارة الأرض في معدلها الطبيعي.<br> لكن مع التقدم في الصناعة ووسائل المواصلات منذ الثورة الصناعية وحتى الآن مع الاعتماد على الوقود الحفري (الفحم و البترول و الغاز الطبيعي) كمصدر أساسي للطاقة، ومع احتراق هذا الوقود الحفري لإنتاج الطاقة واستخدام غازات الكلوروفلوركاربونات في الصناعة بكثرة؛ كانت تنتج غازات الصوبة الخضراء </span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;font-family:Verdana">greenhouse gases</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> بكميات كبيرة تفوق ما يحتاجه الغلاف الجوي للحفاظ على درجة حرارة الأرض، وبالتالي أدى وجود تلك الكميات الإضافية من تلك الغازات إلى الاحتفاظ بكمية أكبر من الحرارة في الغلاف الجوي، وبالتالي من الطبيعي أن تبدأ درجة حرارة سطح الأرض في الزيادة. <br> بالتأكيد نظام المناخ على كوكبنا أكثر تعقيدًا من أن تحدث الزيادة في درجة حرارة سطحه بهذه الصورة وبهذه السرعة، فهناك العديد من العوامل الأخرى التي تؤثر في درجة حرارته؛ لذلك كان هناك جدل واسع بين العلماء حول هذه الظاهرة وسرعة حدوثها، لكن مع تزايد انبعاثات تلك الغازات وتراكمها في الغلاف الجوي ومع مرور الزمن بدأت تظهر بعض الآثار السلبية لتلك الظاهرة؛ لتؤكد وجودها وتعلن عن قرب نفاد صبر هذا الكوكب على معاملتنا السيئة له. <br> آخر ما تم رصده من آثار الظاهرة <br> ومن آخر تلك الآثار التي تؤكد بدء ارتفاع درجة حرارة الأرض بشكل فعلي والتي تم عرضها خلال المؤتمر: <br> ارتفاع درجة حرارة مياه المحيطات خلال الخمسين سنة الأخيرة؛ حيث ارتفعت درجة حرارة الألف متر السطحية بنسبة 0.06 درجة سلزيوس، بينما ارتفعت درجة حرارة الثلاثمائة متر السطحية بنسبة 0.31 درجة سلزيوس، ورغم صغر تلك النسب في مظهرها فإنها عندما تقارن بكمية المياه الموجودة في تلك المحيطات يتضح كم الطاقة المهول الذي تم اختزانه في تلك المحيطات. <br> <br> تناقص التواجد الثلجي وسمك الثلوج في القطبين المتجمدين خلال العقود الأخيرة؛ فقد أوضحت البيانات التي رصدها القمر الصناعي تناقص الثلج، خاصة الذي يبقى طوال العام بنسبة 14% ما بين عامي 1978 و 1998، بينما أوضحت البيانات التي رصدتها الغواصات تناقص سمك الثلج بنسبة 40% خلال الأربعين سنة الأخيرة، في حين أكدت بعض الدراسات أن النسب الطبيعية التي يمكن أن يحدث بها هذا التناقص أقل من 2% . <br> ملاحظة ذوبان الغطاء الثلجي بجزيرة "جرين لاند" خلال الأعوام القليلة الماضية في الارتفاعات المنخفضة بينما الارتفاعات العليا لم تتأثر؛ أدى هذا الذوبان إلى انحلال أكثر من 50 بليون طن من الماء في المحيطات كل عام. <br> أظهرت دراسة القياسات لدرجة حرارة سطح الأرض خلال الخمسمائة عام الأخيرة ارتفاع درجة حرارة سطح الأرض بمعدل درجة سلزيوس واحدة ، وقد حدث 80% من هذا الارتفاع منذ عام 1800، بينما حدث 50% من هذا الارتفاع منذ عام 1900. <br> أظهرت الدراسات طول مدة موسم ذوبان الجليد وتناقص مدة موسم تجمده؛ حيث تقدم موعد موسم ذوبان الجليد بمعدل 6.5 أيام /قرن، بينما تقدم موعد موسم تجمده بمعدل 5.8 أيام/قرن في الفترة ما بين عامي 1846 و1996، مما يعني زيادة درجة حرارة الهواء بمعدل 1.2 درجة سلزيوس/قرن. <br> كل هذه التغيرات تعطي مؤشرًا واحدًا وهو بدء تفاقم المشكلة؛ لذا يجب أن يكون هناك تفعيل لقرارات خفض نسب التلوث على مستوى العالم واستخدام الطاقات النظيفة لمحاولة تقليل تلك الآثار، فرغم أن الظاهرة ستستمر نتيجة للكميات الهائلة التي تم إنتاجها من الغازات الملوثة على مدار القرنين الماضيين، فإن تخفيض تلك الانبعاثات قد يبطئ تأثير الظاهرة التي تعتبر كالقنبلة الموقوتة التي لا يستطيع أحد أن يتنبأ متى ستنفجر، وهل فعلًا ستنفجر!! <br style> <br style> </span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;font-family:Verdana"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt" lang="AR-SA">يمكن تعريف ظاهرة الانحباس الحراري على أنها الزيادة التدريجية في درجة حرارة أدنى طبقات الغلاف الجوي المحيط بالأرض؛ كنتيجة لزيادة انبعاثات غازات الصوبة الخضراء منذ بداية الثورة الصناعية، وغازات الصوبة الخضراء والتي يتكون معظمها من بخار الماء، وثاني أكسيد الكربون، والميثان، وأكسيد النيتروز والأوزون هي غازات طبيعية تلعب دورًا مهمًا في تدفئة سطح الأرض حتى يمكن الحياة عليه، فبدونها قد تصل درجة حرارة سطح الأرض ما بين 15-19 درجة سلزيوس تحت الصفر، حيث تقوم تلك الغازات بامتصاص جزء من الأشعة تحت الحمراء التي تنبعث من سطح الأرض كانعكاس للأشعة الساقطة على سطح الأرض من الشمس، وتحتفظ بها في الغلاف الجوي للأرض؛ لتحافظ على درجة حرارة الأرض في معدلها الطبيعي.</span><span dir="LTR" style="font-size:9pt"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right" align="right"><span dir="RTL" style="font-size:9pt" lang="AR-SA">لكن مع التقدم في الصناعة ووسائل المواصلات منذ الثورة الصناعية وحتى الآن مع الاعتماد على الفحم و البترول و الغاز الطبيعي كمصدر أساسي للطاقة، ومع احتراق هذا الوقود الحفري لإنتاج الطاقة واستخدام غازات الكلوروفلوركاربونات في الصناعة بكثرة؛ كانت تنتج غازات الصوبة الخضراء بكميات كبيرة تفوق ما يحتاجه الغلاف الجوي للحفاظ على درجة حرارة الأرض، وبالتالي أدى وجود تلك الكميات الإضافية من تلك الغازات إلى الاحتفاظ بكمية أكبر من الحرارة في الغلاف الجوي، وبالتالي من الطبيعي أن تبدأ درجة حرارة سطح الأرض في الزيادة. </span><span style="font-size:9pt"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right" align="right"><span dir="RTL" style="font-size:9pt" lang="AR-SA">بالتأكيد نظام المناخ على كوكبنا أكثر تعقيدًا من أن تحدث الزيادة في درجة حرارة سطحه بهذه الصورة وبهذه السرعة، فهناك العديد من العوامل الأخرى التي تؤثر في درجة حرارته؛ لذلك كان هناك جدل واسع بين العلماء حول هذه الظاهرة وسرعة حدوثها، لكن مع تزايد انبعاثات تلك الغازات وتراكمها في الغلاف الجوي ومع مرور الزمن بدأت تظهر بعض الآثار السلبية لتلك الظاهرة؛ لتؤكد وجودها وتعلن عن قرب نفاد صبر هذا الكوكب على معاملتنا السيئة له.</span><span dir="RTL" style="font-size:9pt" lang="AR-JO"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right" align="right"><span dir="RTL" style="font-size:9pt" lang="AR-SA">ظاهرة الاحتباس الحراري هي ظاهرة طبيعية بدونها قد تصل درجة حرارة سطح الأرض إلى ما بين 19 و15 درجة سلزيوس تحت الصفر؛ حيث تقوم الغازات التي تؤدي إلى وجود هذه الظاهرة (غازات الصوبة الخضراء) والموجودة في الغلاف الجوي للكرة الأرضية بامتصاص الأشعة تحت الحمراء التي تنبعث من سطح الأرض كانعكاس للأشعة الساقطة على سطح الأرض من الشمس وتحبسها في الغلاف الجوي الأرضي، وبالتالي تعمل تلك الأشعة المحتبسة على تدفئة سطح الأرض ورفع درجة حرارته، ومن أهم تلك الغازات بخار الماء وثاني أكسيد الكربون والميثان وأكسيد النيتروز بخلاف الغازات المخلقة كيميائيًّا، والتي تتضمن الكلوروفلور وكربونات </span><span style="font-size:9pt" lang="EN-US">CFCs</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL" style="font-size:9pt" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>، وحيث إن تلك الغازات تنتج عن العديد من الأنشطة الإنسانية خاصة نتيجة حرق الوقود الحفري (مثل البترول والفحم) سواء في الصناعة أو في وسائل النقل؛ لذلك أدى هذا إلى زيادة نسب تواجد مثل هذه الغازات في الغلاف الجوي عن النسب الطبيعية لها.</span><span style="font-size:9pt" lang="EN-US"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right" align="right"><span style="font-size:9pt" lang="EN-US"> </span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-19588411816638271562014-01-30T16:56:00.003+00:002014-01-30T17:02:31.054+00:00تعريف المطر الحمضى<div dir="ltr"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">تعريف المطر الحمضى:<br> </span></b><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">يعتبر المطر الحمضى من أخطر المشاكل البيئية التى نواجهها ويؤثر على قطاع كبير فى البيئة. وكما يتضح من الاسم، فالمطر الحمضى هو المطر الذى يكتسب الصفة الحامضية، ويصبح هكذا من الغازات التى تتحلل فى ماء المطر وتكون الأحماض العديدة المختلفة. المطر بطبيعته حامضياً بنسبة ضئيلة بسبب ثانى أكسيد الكربون الذى يخرج من تنفس الحيوانات وينحل فى المطر، والمعامل الذى يقاس به درجة الحامضية للمطر </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">(</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt" lang="EN-US">pH</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>)</span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"> وقبل الثورة الصناعية نجد أن هذا المعامل فى المطر يتراوح بصفة عامة بين نسبتى (5، 6) لذا نجد أن مصطلح المطر الحمضى يستخدم ليصف فقط المطر الذى يحتوى على </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">(</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt" lang="EN-US">pH</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>) </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">بنسبة (5) وما تحت هذه النسبة. اما المناطق النشطة بالبراكين تكون النسبة النمطية (4) حيث يتحد ثانى أكسيد الكربون وكبريتيد الهيدروجين ويكونان حمض الكبريتيك فى المطر.<br> ونستطيع القول بأن " المطر الحمضى" مصطلح عام يطلق على الطرق العديدة التى تسقط بها الأحماض من الغلاف الجوى، والمصطلح الأكثر دقة له هو "الترسيب الحمضى" والذى يتكون من جزئين:<br> 1- ترسيب حمضى رطب </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">(</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt" lang="EN-US">Wet</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>)</span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">.<br> 2- ترسيب حمضى جاف </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">(</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt" lang="EN-US">Dry</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>)</span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">.<br> ويشير الترسيب الرطب إلى المطر الحمضى والضباب والثلج. وبما أن الماء الحمضى يتدفق فوق ومن خلال سطح الأرض فهو يؤثر على العديد من النباتات والحيوانات ومدى قوة تأثيره يعتمد على العديد من العوامل بما فيها درجة حمضية الماء، كيمياء التربة، نوع الأسماك والأشجار، وكافة الأحياء الأخرى التى تعتمد على الماء.<br> أما الترسيب الجاف فيشير إلى الغازات الحمضية والجسيمات. وحوالى نصف الحمضية فى الغلاف الجوى تصل للأرض</span><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"><br> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">من خلال هذه الرواسب الجافة. ثم تقوم الرياح بدورها بحمل هذه الجسيمات الحمضية والغازات وترسيبها على المبانى والسيارات والمنازل والأشجار وبعدها تأتى الأمطار لتغسل هذه الأسطح من أية غازات أو جسيمات تعلق عليها بفعل الرياح، ومن هنا تتحول الأمطار إلى أمطار حمضية بدرجة اكبر من التى تكون عليها الأمطار عندما تتساقط فى البداية بدون أية مؤثرات خارجية.</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"><br> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">تأتى دور الرياح مرة أخرى لتعصف بأية رواسب رطبة أو جافة عبر الحدود ومن مكان لآخر، وفى بعض الأحيان لعديد من مئات الأميال. وقد اكتشف العلماء نتائج مؤكدة أن ثانى أكسيد الكبريت</span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وأكسيد النيتروجين هما السببين الرئيسيين للمطر الحمضى. وينتج المطر الحمضى عندما تتفاعل هذه الغازات فى الجو مع الماء والأكسجين والعناصر الكيميائية الأخرى لتكون مركبات حمضية عديدة، ويزيد ضوء الشمس من معدل غالبية هذه التفاعلات والنتيجة هو محلول متعادل من حمض الكبريتيك وحمض النتريك.<br> <br> <b>- كيف يمكن قياس المطر الحمضى (حمضية المطر)؟</b><br> - تقاس حمضية المطر باستخدام </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">(</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt" lang="EN-US">pH</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>) </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">كلما كانت رقم هذا المعامل أقل كلما كانت نسبة الحمضية فى المطر </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-EG">أعلى</span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">.<br> - نسبة </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">(</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt" lang="EN-US">pH</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>) </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">فى الماء النقى = (7).</span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"><br> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">- المطر الطبيعى توجد به نسبة حمضية ضئيلة وذلك يرجع إلى تحلل ثانى أكسيد الكربون فيه و</span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-EG">تصل النسبة</span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"> فيه إلى (5.5).<br> - أما المطر الحمضى الذى توجد به مواد كيميائية بنسبة كبيرة من الممكن ان تصل النسبة إلى اقل من (4).<br> <br> <a name="2"></a><b>- الأسباب التى تؤدى إلى تكون المطر الحمضى:</b><br> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-EG">- يتكون هذا المطر كما ذكرنا من قبل بفعل الغازات التى تنحل فى ماء المطر لتكون أنواعاً مختلفة من الأحماض، ومن أنواع هذه الغازات:<br> - غاز ثانى أكسيد الكبريتيد<br> 2- أكاسيد النيتروجين.<br> (هذان النوعان لهما الدور الأكبر فى تكوين المطر الحمضى)<br> 3- ثانى أكسيد الكربون.<br> 4- الكلور.<br> <br> <b>- والتفاعلات الآتية توضح كيفية تكون مثل هذا النوع من الأمطار:</b><br> - يتفاعل ثانى أكسيد الكبريتيد مع الماء ليكون حمض الكبريتيك.<br> - تتفاعل أكاسيد النيتروجين مع الماء لتكون حمض النيتريك.<br> - يتفاعل ثانى أكسيد الكربون مع الماء ليكون الحامض الكربونى.<br> - يتفاعل الكلور مع الماء ليكون حمض الهيدروكلوريك.</span><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt" lang="AR-SA"><br> </span><a name="3"></a><b><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-EG">- تأثير المطر الحمضى:</span></b><span style="font-size:10pt" lang="AR-EG"><br> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-EG">يؤثر المطر الحمضى بشكل كبير بل وخطير على البيئة بما فيها الإنسان، فالمطر يزيد من حمضية مياه الينابيع والبحيرات، يضر بالتربة والحياة النباتية، يعمل على إتلاف المواد البنائية بل والآثار، كما يضر بصحة الإنسان من خلال التأثير السلبى لهذه الأمطار على البيئة وتتضح هذه العلاقة كلتالى بما أنه توجد العديد من المعادن السامة فى مركبات على سطح التربة يعمل المطر الحمضى عند تساقطه على حل بعضاً من هذه المركبات بحيث تصبح معادن حرة طليقة ويتركز بعضاً منها فى مياه الأنهار التى هى المصدر الأساسى لمياه الشرب لمعظم شعوب العالم، ومن هذه المعادن الزئبق الذى يتخلل الثروة السمكية ومن ثَّم تضر بصحة الإنسان الذى يأكلها.<br> وبما أن الماء يصبح أكثر حمضية فيبدأ تفاعله مع رصاص ونحاس مواسير المياه وبالتالى تلوث مياه الشرب، وقد وصل تلوث مياه الشرب فى السويد إلى حد مفزع وهو أنه يحول شعر الإنسان إلى اللون الأخضر.<br> ويسبب أيضاً النحاس الإسهال للأطفال الصغار، ومن الممكن أن يدمر <a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Liver.htm">الكبد</a> والكلى.<br> </span><span dir="LTR" style="font-size:10pt"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:10pt"> </span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-64190185190283559962014-01-30T16:56:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.253+00:00تعريف القصة<div dir="ltr"><div style="text-align:right"><div style="text-align:right"><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA">تعريف القصة : ( الرواية) </span><br></div><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"></span></div> <div style="text-align:right"><div style="text-align:right"><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> القصــــة</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> تعريف القصة : </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> سرد واقعي أو خيالي لأفعال قد يكون نثرًا أو شعرًا يقصد به إثارة الاهتمام والإمتاع أو تثقيف السامعين أو القراء. ويقول ( روبرت لويس ستيفنسون) - وهو من رواد القصص المرموقين: ليس هناك إلا ثلاثة طرق لكتابة القصة؛ فقد يأخذ الكاتب حبكة ثم يجعل الشخصيات ملائمة لها، أو يأخذ شخصية ويختار الأحداث والمواقف التي تنمي تلك الشخصية، أو قد يأخذ جوًا معينًا ويجعل الفعل والأشخاص تعبر عنه أو تجسده. </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> تعريفات حول القصة والحكاية </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> القصة القصيرة : </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> سرد قصصي قصير نسبيًا (قد يقل عن عشرة آلاف كلمة) يهدف إلى إحداث تأثير مفرد مهيمن ويمتلك عناصر الدراما. وفي أغلب الأحوال تركز القصة القصيرة على شخصية واحدة في موقف واحد في لحظة واحدة. وحتى إذا لم تتحقق هذه الشروط فلا بد أن تكون الوحدة هي المبدأ الموجه لها. والكثير من القصص القصيرة يتكون من شخصية (أو مجموعة من الشخصيات) تقدم في مواجهة خلفية أو وضع، وتنغمس خلال الفعل الذهني أو الفيزيائي في موقف. وهذا الصراع الدرامي أي اصطدام قوى متضادة ماثل في قلب الكثير من القصص القصيرة الممتازة. فالتوتر من العناصر البنائية للقصة القصيرة كما أن تكامل الانطباع من سمات تلقيها بالإضافة إلى أنها كثيرًا ما تعبر عن صوت منفرد لواحد من جماعة مغمورة. </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> ويذهب بعض الباحثين إلى الزعم بأن القصة القصيرة قد وجدت طوال التاريخ بأشكال مختلفة؛ مثل قصص العهد القديم عن الملك داوود، وسيدنا يوسف وراعوث، وكانت الأحدوثة وقصص القدوة الأخلاقية في زعمهم هي أشكال العصر الوسيط للقصة القصيرة. ولكن الكثير من الباحثين يعتبرون أن المسألة أكبر من أشكال مختلفة للقصة القصيرة، فذلك الجنس الأدبي يفترض تحرر الفرد العادي من ربقة التبعيات القديمة وظهوره كذات فردية مستقلة تعي حرياتها الباطنة في الشعور والتفكير، ولها خصائصها المميزة لفرديتها على العكس من الأنماط النموذجية الجاهزة التي لعبت دور البطولة في السرد القصصي القديم. </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> ويعتبر ( إدجار ألن بو ) من رواد القصة القصيرة الحديثة في الغرب . وقد ازدهر هذا اللون من الأدب،في أرجاء العالم المختلفة، طوال قرن مضى على أيدي ( موباسان وزولا وتورجنيف وتشيخوف وهاردي وستيفنسن )، ومئات من فناني القصة القصيرة. وفي العالم العربي بلغت القصة القصيرة درجة عالية من النضج على أيدي يوسف إدريس في مصر، وزكريا تامر في سوريا ، ومحمد المر في دولة الإمارات. </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> الحكاية :</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> سرد قصصي يروي تفصيلات حدث واقعي أو متخيل، وهو ينطبق عادة على القصص البسيطة ذات الحبكة المتراخية الترابط، مثل حكايات ألف ليلة وليلة ومن أشهر الحكايات "حكايات كانتربري" لتشوسر. وقد يشير التعبير دون دقة إلى رواية كما هي الحال في حكاية (قصة) مدينتين لديكنز. </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> الحكاية الشعبية :</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> خرافة (أو سرد قصصي) تضرب جذورها في أوساط شعب وتعد من مأثوراته التقليدية. وخاصة في التراث الشفاهي. ويغطي المصطلح مدى واسعا من المواد ابتداء من الأساطير السافرة إلى حكايات الجان. وتعد ألف ليلة وليلة مجموعة ذائعة الشهرة من هذه الحكايات الشعبية. </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> اللغة ونوعها ومستواها في العمل القصصي: </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> فاللغة العامية لغة مبتذلة لا تقوى على إقامة معان ذات إيحاءات متعددة مؤثرة، كما هو الحال في اللغة الأدبية الفصحى. </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> عناصر القصة : </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> 1- الفكرة والمغزى: </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> وهو الهدف الذي يحاول الكاتب عرضه في القصة، أو هو الدرس والعبرة التي يريدنا منا تعلُّمه ؛ لذلك يفضل قراءة القصة أكثر من مرة واستبعاد الأحكام المسبقة ، والتركيز على العلاقة بين الأشخاص والأحداث والأفكار المطروحة ، وربط كل ذلك بعنوان القصة وأسماء الشخوص وطبقاتهم الاجتماعية …</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> 2- الحــدث: </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> وهو مجموعة الأفعال والوقائع مرتبة ترتيبا سببياً ،تدور حول موضوع عام، وتصور الشخصية وتكشف عن صراعها مع الشخصيات الأخرى … وتتحقق وحدة الحدث عندما يجيب الكاتب على أربعة أسئلة هي : كيف وأين ومتى ولماذا وقع الحدث ؟ . ويعرض الكاتب الحدث بوجهة نظر الراوي الذي يقدم لنا معلومات كلية أو جزئية ، فالراوي قد يكون كلي العلم ، أو محدودة ، وقد يكون بصيغة الأنا ( السردي ) . وقد لا يكون في القصة راوٍ ، وإنما يعتمد الحدث حينئذٍ على حوار الشخصيات والزمان والمكان وما ينتج عن ذلك من صراع يطور الحدث ويدفعه إلى الأمام .أو يعتمد على الحديث الداخلي … </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> 3- العقدة أو الحبكة :</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> وهي مجموعة من الحوادث مرتبطة زمنيا ، ومعيار الحبكة الممتازة هو وحدتها ، ولفهم الحبكة يمكن للقارئ أن يسأل نفسه الأسئلة التالية : -</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> - ما الصراع الذي تدور حوله الحبكة ؟ أهو داخلي أم خارجي؟.</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> - ما أهم الحوادث التي تشكل الحبكة ؟ وهل الحوادث مرتبة على نسق تاريخي أم نفسي؟ </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> - ما التغيرات الحاصلة بين بداية الحبكة ونهايتها ؟ وهل هي مقنعة أم مفتعلة؟ </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> - هل الحبكة متماسكة .</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> - هل يمكن شرح الحبكة بالاعتماد على عناصرها من عرض وحدث صاعد وأزمة، وحدث نازل وخاتمة . </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> 4- القصة والشخوص:</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> يختار الكاتب شخوصه من الحياة عادة ، ويحرص على عرضها واضحة في الأبعاد التالية : </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> أولا : البعد الجسمي : ويتمثل في صفات الجسم من طول وقصر وبدانة ونحافة وذكر أو أنثى وعيوبها ، وسنها .</span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> ثانيا: البعد الاجتماعي: ويتمثل في انتماء الشخصية إلى طبقة اجتماعية وفي نوع العمل الذي يقوم به وثقافته ونشاطه وكل ظروفه المؤثرة في حياته ، ودينه وجنسيته وهواياته . </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> ثالثا :البعد النفسي : ويكون في الاستعداد والسلوك من رغبات وآمال وعزيمة وفكر ، ومزاج الشخصية من انفعال وهدوء وانطواء أو انبساط . </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> 5- القصة والبيئة: </span><br><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> تعد البيئة الوسط الطبيعي الذي تجري ضمنه الأحداث وتتحرك فيه الشخوص ضمن بيئة مكانية وزمانية تمارس وجودها . </span><br style></div><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"></span></div><span dir="RTL" style="font-size:11pt;font-family:Arial" lang="AR-SA"> <br style> </span></div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-56050943573796302682014-01-30T16:54:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.170+00:00مفهوم التقنية<div dir="ltr"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:"Simplified Arabic"" lang="AR-SA">يرتبط مفهوم التقنية لدى عدد من الناس بالآلات وإنتاج السلع المتطورة، رغم أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:"Simplified Arabic"" lang="AR-SA">مفهومها العلمي، يعني الطرق والأساليب والحيل التي تطبق لحل المشكلة; من خلال إيجاد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:"Simplified Arabic"" lang="AR-SA">حلول أكثر ابتكارية. فعلى سبيل المثال، تعد نظّارة العيون حلا لمشكلة قصر النظر،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:"Simplified Arabic"" lang="AR-SA">إلا أنه حل محلها الآن عمليات تشطيب النظر بالليزر. أما في ما يتعلق بالشق الثاني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:"Simplified Arabic"" lang="AR-SA">من السؤال، فإن التقنية الحديثة تعد بالطبع مطلباً وليس ترفاً، كونها يسرت الحياة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:"Simplified Arabic"" lang="AR-SA">وجعلتها أكثر أماناً، لذا لا بد أن نحيط بكل التطورات والمخترعات التقنية الحديثة،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:"Simplified Arabic"" lang="AR-SA">كي لا نتخلف في مؤخرة الركب ، كما أن تعلّم التقنية; أمر حتمي لا بد منه لتفادي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:"Simplified Arabic"" lang="AR-SA">المشاكل التي قد تظهر عقب ذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt"><span dir="LTR"></span>.</span><b><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"></span></u></b></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">تعريف التقنية:<br> </span></u></b><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"><br> هي الأفكار والأدوات والأجهزة والطرق والآلات التي يبتكرها الإنسان لتحسن من مستوى حياته، ومن محيطه وبيئته. فثورة الاتصالات التي نتحدث عنها جميعاً والتي غيرت وجه العالم وطريقة تفكيره وحركته، ما قامت إلا بالتكنولوجيا.<br> وأين نحن من قضية التكنولوجيا؟<br> بكل أسف، لا نستطيع أن نقول إننا متخلفون في موضوع التكنولوجيا، فالواقع أننا خارج الموضوع تماماً.<br> ولو بقينا على هذه الحال عشرين سنة أخرى، فسنصبح خارج التاريخ.<br> لذا فكلامنا عن التكنولوجيا هو كلام في صلب الدين، لأنه لن تقوم لأمة الإسلام قائمة بدون أن تتمكن من هذا المجال.<br> <br> <br> <b><u>أهمية التكنولوجيا وخطورتها:</u></b></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;margin-bottom:12pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>1.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في المواصلات: </span></u></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">التكنولوجيا في الغرب صارت مسئولة عن تسيير جميع وسائل المواصلات، وصارت الكمبيوترات هي التي تتحكم في حركة الطائرات وتوجيهها، وأعمال أبراج المراقبة. بل حتى الحجز وإصدار التذاكر، صار المواطن هناك يستصدرها من بيته عبر الانترنت.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>2.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في الزراعة:</span></u></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"> لدى الغرب مجسات كبيرة غائصة في أعماق التربة، تتحسس نسبة الرطوبة فيها، وبمجرد أن ينخفض مستوى الرطوبة عن الحد المطلوب، تصدر هذه المجسات إشارات إلكترونية لرشاشات ضخمة، لتقوم بري آلاف الأفدنة على الفور، فلا يحدث أي ضرر للمحصول. بل إنهم حتى يقيسون نسبة السماد في التربة، ويتحكمون في كميته واختيار نوعه الملائم للتربة أو المحصول المزروع عن طريق الكمبيوتر.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>3.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في التعليم: </span></u></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:72pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Courier New""><span style>o<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">يصل تقرير يومي للآباء والأمهات عن طريق الانترنت، يبين لهم مستوى ابنهم العلمي وتحصيله الدراسي، وسلوكه وأخباره في المدرسة.</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:72pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Courier New""><span style>o<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">التعليم عن بعد ( </span></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma">E- learning</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> ) أصبح الطالب عن طريق الانترنت يستطيع أن يلتحق بالجامعة التي يريدها، ويحضر المحاضرات، ويناقش الدكاترة، ويتقدم للامتحانات ويحصل على الشهادة، كل هذا وهو جالس في بيته.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:72pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Courier New""><span style>o<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في أوروبا مكتبة مركزية إلكترونية، تغطي كافة أوروبا، بحيث أن أي أستاذ في أي صف دراسي، يريد أن يشرح للتلاميذ عن أمر ما، ولنقل مثلاً عن الغابات في إفريقية، فإنه يتصل من جهازه في الصف بالمكتبة المركزية، ليعرض للتلاميذ تلك الغابات بالصور الحية، ويتم شرح الدرس عليها. </span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>4.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في الصحة: </span></u></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>5.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">يمكن لجراح في لندن أن يقوم بعملية عن طريق المنظار، ويتصل عن طريق الانترنت بطبيب آخر في استراليا، ليراقب العملية معه، ويبدي رأيه واستشارته، لترتفع نسبة نجاح وكفاءة العمليات إلى أعلى مستوى.</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>6.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">مؤتمرات طبية عن طريق الاتصال الفضائي، بحيث يُحدد موعدٌ، يلتقي فيه أطباء من مختلف أنحاء العالم عن طريق الاتصال الفضائي المباشر، فيتناقشون ويتباحثون، وترتفع إمكانياتهم أكثر فأكثر.</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>7.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">بعض الأجهزة الطبية بالغة الدقة، تصمم بالكمبيوترات.</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>8.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">الأمراض الوراثية وهندسة المورثات (الجينات) ومعالجتها وتعديلها تدار بالكمبيوتر.</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;margin-bottom:12pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>9.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">عمليات التهجين وتحسين السلالات تتم من خلال الكمبيوتر.</span></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>10.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في التجارة:</span></u></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"> كافة الشركات الكبرى والمصانع لها مواقع على الانترنت، بحيث يتصل بها الزبون أو العميل، فيختار ما يريد، ويجري عليه التعديلات التي تروقه، ثم يشتريها ويدفع الثمن ببطاقة الائتمان، كل هذا عن طريق الانترنت، ثم يتم شحنها له.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;margin-bottom:12pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>11.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في الثقافة والفنون:</span></u></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"> كافة الخدع السينمائية والأفلام الكرتوينة والمونتاج، صارت تتم بتقنيات عالية جداً، ونحن لا نستطيع أن نخرج شخصية كرتونية واحدة تعبر عن ثقافتنا، وإن فعلنا فلن تكون بنفس الدقة والجمال، وستكون تكاليفها أعلى بكثير من استيراد الأجنبي الجاهز، لأننا لا نملك تلك التقنيات المتطورة.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>12.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في البحث العلمي:</span></u></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"> كل بحث علمي جديد صار ينشر على شبكة الانترنت، وما على الباحث إلا أن يتصل بالشبكة، ويكتب اسم الموضوع الذي يريده، لتخرج له جميع المقالات والأبحاث وأحدثها في أوروبا وأمريكا، والمتعلقة بموضوعه. في حين أن الباحث العربي لكي يبحث عن مرجع عربي واحد، عليه أن يتصل بالمكتبات واحدة واحدة، ويسأل ويتعب ويتوه، وقد لا يجده في النهاية.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;margin-bottom:12pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>13.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في الأمن الداخلي: </span></u></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">جميع البطاقات الشخصية وجوازات السفر صارت الآن ممغنطة، بحيث يعرف رجل الأمن بمجرد أن يمررها على جهاز الكمبيوتر كل شيء عنك، منذ ولدتك أمك.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;margin-bottom:12pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>14.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">لذوي الاحتياجات الخاصة:</span></u></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"> هل تعلمون أن هناك بلداً كاملة في ألمانيا، معدة بأجهزة وتقنيات عالية، بحيث يمضي فيها ذوي الاحتياجات الخاصة إجازاتهم، فيستجمون ويتحركون بحرية، وكأنهم استعادوا خمسين بالمائة من قدراتهم المفقودة.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="margin-right:36pt;text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span style>15.<span style="font:7pt "Times New Roman""> </span></span></span><span dir="RTL"><u><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">في الأسلحة:</span></u></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"> صارت الأسلحة الآن والصواريخ كلها توجه من بعد، وطائرات التجسس والقتال تقاد بالكمبيوترات دون طيارين.</span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-61561223526351031662014-01-30T16:53:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.243+00:00ما هو الايدز او السيدا<div dir="ltr"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;text-indent:45.35pt;direction:rtl"><span style="font-family:Arial" lang="AR-SA">لا يخفى على الجميع خطورة مرض الايدز ذلك المرض الذي بدأ ينتشر بسرعة فائقة في كل دول العالم حيث تقدر منظمة الصحة العالمية عدد الاصابات بالمرض في العالم بحوالي 60 مليون حالة منذ بداية اكتشاف الفيروس المسبب للمرض و حتى نهاية عام 2003م توفي منهم اكثر من 20 مليون . كما بلغ عدد الاصابات المكتشفة في عام 2003م حوالي 5 مليون ( 4.2-5.8) إصابة جديدة ، و توفي في نفس العام حوالي 3 مليون ( 2.5-3.5 ) من مصابي الايدز .<br> <span style="color:rgb(51,102,204)">ما هو الايدز ؟ <br> </span>الايدز مرض خطير يسببه فيروس نقص المناعة البشري ( </span><span dir="LTR" style="font-family:Arial">HIV</span><span dir="RTL"></span><span style="font-family:Arial" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> ) حيث يعمل هذا الفيروس على تدمير جهاز المناعة في جسم الانسان ، الذي يصبح عُرضة للإصابة بالالتهابات الانتهازية ، وبعض الاورام الخبيثة التي تودي بحياة الانسان .<br> <span style="color:rgb(51,102,204)">اعراض مرض الايدز<br> </span>ارتفاع في درجه الحرارة مع العرق الليلي الغزير الذي يستمر عدة أسابيع دون سبب معروف.<br> - تضخم العقد اللمفيه وخاصة الموجودة في العنق والابط وثنيه الفخذ دون سبب معروف.<br> - سعال جاف يستمر عدة أسابيع دون سبب معروف.<br> - اسهال ليس له سبب واضح يستمر عدة اسابيع .<br> - يصحب الاعراض السابقه في بعض الاحيان اعتلال عام في الصحة والشعور بالانهاك وهبوط في الوزن.<br> <span style="color:rgb(51,102,204)">طرق و أسباب الاصابة بالايدز <br> </span>1. عن طريق الاتصال الجنسي اذا كان احد الطرفين مصاباً .<br> 2. استخدام الابر او ادوات ثقب الجلد الملوثة بالفيروس .<br> 3. من الام المصابة الى جنينها أثناء فترة الحمل او الولادة او الرضاعة الطبيعية .<br> 4. نقل الدم او منتجاته الملوثة بالفيروس ( نادر جداً بعد سنة 1986م ) .<br> <span style="color:rgb(0,102,102)">العدوى عن طريق الاتصالات الجنسية :<br> </span>وهي تشكل نسبة ما يقارب من 90% من حالات عدوى الايدز . و ينتقل المرض عن طريق الاتصال الجنسي بين افراد الجنس الواحد او الجنسين على حد سواء اي عن طريق المهبل او الشرج . وهناك ممارسات جنسية تزيد من خطر العدوى مثل الزنا و اللواط .<br> <span style="color:rgb(0,102,102)">العدوى عن طريق الحقن :<br> </span>تشكل نسبة 2-5% من الحالات و يحدث هذا النمط من العدوى بنقل الدم الملوث او منتجاته ومن استعمال الابر و المحاقن الملوثة و سائر الادوات التي تخترق الجلد او الاغشية المخاطية مثل : ادوات ثقب الاذن و ادوات الحلاقة و فرشاة الاسنان التي يستخدمها المصابون ، خاصة اذا كانت هناك جروح او تقرحات على الاغشية المخاطية او الجلد كما سجلت بعض الحالات نتيجة عدم تعقيم ادوات معالجة الاسنان .<br> و مشكلة إدمان المخدرات شديدة الصلة بانتشار الإيدز عن طريق استعمال المحاقن و الابر الملوثة في حالة تعاطي العقاقير عن طريق الحقن الوريدية .<br> وقد تصبح العدوى عن طريق الدم ومنتجاته مشكلة هامة في البلدان التي لم تقم بعد بتنفيذ برنامج وطني لتحري سلامة الدم و فحص المتبرعين بحثاً عن العدوى بالفيروس .<br> <span style="color:rgb(0,102,102)">العدوى من الام للجنين :<br> </span>قد تحدث العدوى خلال الحمل او عند الولادة او بعد الولادة عن طريق حليب الام ، و يتراوح خطر انتقال الفيروس من الام الحاملة للفيروس الى وليدها بين 25-50% . <br> <span style="color:rgb(0,102,102)">طرق لا تنقل المرض<br> </span>من حسن الحظ ان مرض الايدز لا ينتقل الا من خلال سلوكيات يمكن التحكم فيها فهو لا ينتقل عن طريق الوسائط التالية :<br> 1. المخالطة العارضة او الاتصالات الشخصية في محيط الاسرة او العمل الاجتماعي او المدرسة ، كالمصافحة و العناق .<br> 2. الاكل او الشرب او وسائل المواصلات العامة او المسابح او من خلال حنفيات شرب المياه او استخدام اجهزة الهاتف او عن طريق الملابس او العطس او السعال او بواسطة الحشرات كالذباب و البعوض .<br> ويثير احتمال انتقال العدوى عن طريق اللعاب كثيراً من المخاوف بين الناس و لكن انتقال العدوى عن هذا الطريق ضئيل جداً .<br> <span style="color:rgb(51,102,204)">كيف يتعامل المجتمع مع مريض الايدز ؟<br> </span>إن مريض الايدز هو انسان يحتاج الى العطف و الرعاية ، و ذلك لأن خطره على المجتمع و المخالطين له يمكن السيطرة عليه من خلال تجنب السلوكيات التي تساعد على انتقال العدوى ، وخاصة الاتصال الجنسي ، او استخدام ادوات مشتركة من المواد الثاقبة للجلد مثل الابر و المحاقن و ادوات الحلاقة .<br> وعلى هذا فيمكن لمريض الايدز ، وفي ظل ذلك الانخراط في المجتمع و ممارسة عمله دون الحاجة الى عزله عن المجتمع او الحجر على تحركاته ما دام هو حريصاً على عدم نقل العدوى الى غيره و معرفة المجتمع بطرق انتقال عدوى المرض و الوقاية منها .<br> <span style="color:rgb(51,102,204)">طرق الوقاية من الايدز <br> </span>لا يوجد اي لقاح او علاج قاطع لهذا المرض ، لذلك تبقى الوقاية منه بتجنب اسباب الاصابة به هي الوسيلة الوحيدة لاتقائه ، ويتمثل ذلك بالآتي :<br> • تجنب الممارسات الجنسية المحرمة و الشاذة و السلوك الخاطئ . فإن الله تعالى يقول في محكم آياته<span style="color:rgb(177,75,88)"> {{</span><span style="color:rgb(51,102,204)"> وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً</span> <span style="color:rgb(177,75,88)">}}</span> <span style="color:rgb(0,102,102)">[ سورة الاسراء 32 ] </span>، ويقول عز و جل في القرآن الكريم <span style="color:rgb(177,75,88)">{{</span> <span style="color:rgb(51,102,204)">وَلاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ</span> <span style="color:rgb(177,75,88)">}} </span><span style="color:rgb(0,102,102)">[ سورة الانعام 151 ]</span><br> • عدم استخدام المحاقن او الادوات الثاقبة او الشفرات المستخدمة.<br> • استخدام العازل ( الواقي ) الذكري عند إصابة احد الزوجين بالمرض . <br> • عدم تعاطي المخدرات .</span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-56198062995120149122014-01-30T16:52:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.181+00:00أهمية البحار<div dir="ltr"> <h3 dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt;color:rgb(51,51,51);font-weight:normal" lang="AR-SA">تشكل البحار والمحيطات مصدر ثروة أساسياً للبشر، حيث تشكل الأسماك والكائنات البحرية الأخرى مصدراً ثريّاً للغذاء، بينما يؤمن إسفنج البحر ومخلوقات بحرية أخرى عناصر هامة تدخل في تركيب أدوية لعلاج أمراض مثل نقص المناعة المكتسبة (الأيدز) وغيره. كما تشكل سلاسل الصخور المرجانية الممتدة على طول بعض السواحل في العالم عاملاً طبيعياً يقي الشواطئ من الأمواج العاتية. وأخيراً، يصل حجم الفائدة الاقتصادية العائدة من البحار، من خدمات وأطعمة وسلع، إلى 2.1 ترليون دولار أميركي سنوياً.<br> ينهل البشر من خيرات البحر من دون حساب، لكن استغلال الثروة المائية قد تخطى حدوده مؤخراً، ونشاطات البشر المتواصلة والكثيفة في البحار أصبحت تشكل خطرا على توازنها الحيوي. لقد رأى القدماء في البحر مصدرا لا ينضب للثروات، لكن الاكتشافات الحديثة أظهرت أن إمكانيات البحر محدودة جداً، خصوصاً عندما تستهلك بهذا الشكل الكبير كما يحدث اليوم. يقول غريغ شميدت، مدير العلاقات الإعلامية في مؤسسة أوشن كونسرفانسي </span><span dir="LTR" style="font-size:8pt;color:rgb(51,51,51);font-weight:normal">Ocean Conservancy</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:8pt;color:rgb(51,51,51);font-weight:normal" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>، والتي تنحصر مهمتها في حماية البحار والمحيطات في جميع أنحاء العالم: "التلوث الحاصل بسبب الأنشطة الأرضية، والصيد الزائد عن المعدل المقبول أو المتفق عليه، هما أكبر خطرين يهددان البحار والمحيطات". لكن الأخطار لا تتوقف عند ذلك، فهواة الغوص الذين يغوصون بأعداد كبيرة كهواة يهددون وجود سلاسل الصخور المرجانية، كما تؤدي التسربات النفطية إلى تدمير مساحات شاسعة من البحار والشواطئ.<br> إن تدريب وتوعية الناس على كيفية التعامل مع البيئة بشكل أفضل يشكل حلاً جزئياً للمشكلة، لكن من الواجب تفادي أخطاء الماضي أيضاً. فمنذ بدء استخدام مادة البلاستيك لصنع العبوات، وهي مادة لا تتحلل طبيعياً، تجمعت أطنان من النفايات في قعر البحار والمحيطات من البحر الأحمر وصولاً إلى المحيط المتجمد</span><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA"></span></h3> <h3 dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">أهمية البحار </span></h3> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>!</span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">أهمية علوم البحار والمحيطات في الحياة العملية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> </span></p> <h3 dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الأسمــــــــاك غـذاء ودواء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> </span></h3> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">تعتبر الأسماك من أوائل الأغذية التي عرفها الإنسان على مر العصور، وفي حقب ما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">قبل التاريخ كان الغذاء الأساسي للإنسان البدائي هو الأغذية النباتية ، المكونة من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الفاكهة البرية، إلى جانب الأسمــاك وحيوانات برية صغيرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">ورغم مرور آلاف السنوات على تعرف الإنسان على الأسماك كغذاء، إلا أن السمك ما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">زال يحتل مركزاً مرموقاً في لائحة طعامه ، ويمثل وحده نسبة 20% من البروتين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">المستهلك على المستوى العالمي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> . </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وتتميز الأسماك بأنها غذاء سهل الهضم، يمكن تقديمه كوجبة غذائية بكثير من الطرق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>، ويتفنن الطهاة في أسلوب وشكل تقديمه ، وبالإضافة إلى أهميته في بناء جسم الإنسان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">ونموه، يتميز السمك أيضاً بأنه دواء لكثير من الأمراض ، ومن أحدث ما تم اكتشافه في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">هذا المضمار، هو أن تناول المرأة الحامل للأسماك يؤثر إيجابياً على نمو الجنين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">العقلي ، وقد يؤدي إهمال المرأة لتناول السمك طوال فترة الحمل إلى نمو متأخر للجنين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">داخل الرحم ، وإلى إنجاب مبكر، ويكون الطفل الوليد أكثر عرضة للأمراض والوفاة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> . </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">أيضاً من بين ما تم اكتشافه مسكن فاعل لآلام مرض السرطان ، وذلك عن طريق مادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">كيميائية جرى استخراجها من سم بعض القواقع المفترسة، وهذه المادة يطلق عليها اسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> "</span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">زيكوناتايد" ويجري حقن المريض بهذه المادة عن طريق قسطرة داخل السائل الشوكي ،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وهذه المادة، تساهم في تخفيف آلام مريض السرطان الشديدة، وذلك دونما أي تأثير مخدر،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">ودون أي اعراض جانبية أياً كان سن المريض ، أو الكمـــية التي يتعاطاها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">هناك أيضاً عشرات من الأمراض التي يساهم السمك في علاجها ، ومنها تقوية الكلى ،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وتسكين آلام القصبة الهوائية، وعلاج السل الرئوي وضعف الكبد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> . </span></p> <h3 dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">ومن أهم أنواع الأسماك التي تستخدم في العلاج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> :</span></h3> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">سمك التونة</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وهو ترياق ضد لدغ الثعبان ، وعضة الكلب غير</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">المسعورة وطارد جيد للبلغم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وتفيد في طرد البلغم والغازات إذا ما تم تناولها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">مع الملح والزنجبيل ، إلى جانب شهرتها الواسعة في زيادة الفحولة للرجل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> . </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الحبـــار</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> :</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الحبار أو "الخثاق" هو أيضاً من أنواع الأسماك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">المتعددة الأهمية العلاجية ، وتستخدم عظامه علاجاً لعدد من الأمراض خاصةً الأمراض</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الروماتزمية ، وعلاج الجروح والتقرحات والزكام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> . </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">أما الطريقة التي يتم من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">خلالها إعداد عظام الحبار لعلاج الروماتيزم تكون عبر طحن العظام بعد تجفيفها جيداً،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">إلى أن تصبح في شكل طحين ثم يخلط مع السمن أو الزيت لتشكيل عجينة ، يضاف إليها بذور</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الرشاد ، وقليل من الفلفل الأسود ، ويتناول المريض هذا الخليط في الصباح الباكر قبل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الإفطار لعدة أيام متتالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> . </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الحـــــــــــــوت</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>: </span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">يحتوي زيت الحوت على نوعين من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الفيتامينات هي فيتامين "أ" وفيتامين "د" ويفيد تناوله في علاج ضعف الرؤية والعشى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الليلي ، وعلاج مرض الكساح ، أيضاً يفيد زيت الحوت في علاج التهابات الجلد والأغشية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">المخاطية ونقص نمو الأنسجة والعضلات لدى الأطفال ، وعلاج ضغط الدم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> . </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">القبقب</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> : </span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وهو نوع من سرطان البحر وتختلف تسميته من دولة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">إلى أخرى ، إلا أنه متفق على نجاحه في علاج مرض الجدري والسعال الديكي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> . </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">أخيراً مرضى القلب يمكنهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الاختيار من بين 22 ألف نوع من السمك ما شاءوا في علاجهم ، ففيه ضالتهم ، ويمكنهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">من خلال تناول 30 جراماً يومياً فقط من الأسماك خفض معدل الإصابة بهذا المرض العصري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الخطير والذي يعاني منه عدد كبير من سكان الكرة الأرضية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> </span></p> <h3 dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">أ. استغلال بعض الكائنات البحرية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal"><span dir="LTR"></span> </span></h3> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">1- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">الأسماك والثدييات البحرية</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">تساهم الثروة السمكية في تطور</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الاقتصاد البشري، وتتركز المصايد العالمية أمام سواحل شمال شرق الولايات المتحدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الأمريكية، والسواحل الغربية لكندا والساحل الغربي لأمريكا الجنوبية، والسواحل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الشرقية لأسيا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">2- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">الطحالب</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">يعتمد عليها غذاء رئيسياً في بعض الدول مثل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">اليابان، كما يستخرج منها مادة الآجار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> Agar</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>، والالجين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> Algin</span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>، وتستخدم الأولى في صنع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">أطباق الحلوى (الجيلي) والمسهلات الطبية ومركبات السلفا والفيتامينات. وتستخدم مادة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الالجين (التي تتميز بلزوجتها وعدم مساميتها) في صناعة المواد والغطاءات غير</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">المنفذة للمياه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">3- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">الإسفنج</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وهو حيوان بحري يعيش في المياه المدارية وشبه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">المدارية الدفيئة، والتي تتميز بارتفاع نسبة الملوحة بها، ويعيش في المياه الضحلة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">فيما بين 10 إلى 50 متراً. وتتركز المصايد الرئيسية للإسفنج ببعض سواحل الولايات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">المتحدة الأمريكية واليونان وجزر الهند الغربية وتونس ومصر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">4- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">اللؤلؤ</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">ينتشر في المياه الدفيئة، التي ترتفع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">فيها نسبة الملوحة، وتمثل أشهر مناطق تكاثره في مياه البحر الأحمر، والخليج العربي،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وبحر اليابان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <h3 dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">ب. استخلاص بعض الأملاح والمعادن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal"><span dir="LTR"></span> </span></h3> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">1- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">ملح الطعام</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">يُعد ملح الطعام (كلوريد الصوديوم) من أهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الأملاح الاقتصادية، التي يستخرجها الإنسان من مياه البحار. وتعد المياه الساحلية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الضحلة، لكل من جزر الهند الغربية واليونان والصين والمكسيك ومصر من أغنى المناطق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">لاستخلاصه من مياه البحر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">2- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">اليود</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وهو من أندر المعادن اللافلزية، وتعد الحيوانات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">البحرية الإسفنجية والمرجانية وبعض الأعشاب البحرية المصدر الرئيسي لليود، حيث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">يُختزن في أنسجتها بكميات كبيرة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">3- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">البروم</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">ويستخلص من مياه البحار، ويستخدم في صناعة مطافئ</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الحريق، والمواد الكيميائية الفوتوغرافية، والأصباغ، والمواد الكيميائية الحربية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">4- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">زيت البترول</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">ويتكون تبعاً لاندثار الكائنات البحرية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وتراكمها فوق قاع البحر، ثم تُحلل هياكل هذه الكائنات تدريجياً إلى تلك المادة التي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">تشكل الحضارة البشرية الحديثة. ويتمثل توزيعه الجغرافي في الخليج العربي وخليج</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">السويس، وبعض أجزاء الساحل الشمالي لأفريقيا، والبحر الأسود، وبحر قزوين، وبحر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">ماركيبو (فنزويلا)، وسواحل تكساس على خليج المكسيك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <h3 dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">ج. إعذاب مياه البحر</span><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal"></span></h3> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">وتجري عملية إعذاب مياه البحر بعدة طرق منها</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal"><span dir="LTR"></span>: </span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">1- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">التجميد</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">أي تبريد مياه البحر فجأة، ومن ثم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">تنفصل بلورات الثلج عن بلورات الملح، ثم يصهر الثلج للحصول على المياه العذبة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">2- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">التقطير</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وذلك باستخدام الطاقة الشمسية أو مواد الوقود</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> (</span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">الفحم والبترول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>) . </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal">3- </span></strong><strong><span style="font-size:8pt;font-weight:normal" lang="AR-SA">التحليل الغشائي الكهربائي</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt;font-weight:normal"><span dir="LTR"></span>.</span></strong><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><br> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">وذلك بتمرير تيار كهربائي في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">أوان تحتوي على مياه البحر بين أقطاب كهربائية، تعمل على استخلاص الملح من مياه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">البحر، ويصبح الماء بعد ذلك عذب المذاق</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span>. </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">ولا تتوقف أهمية جغرافية البحار</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">والمحيطات على ما تساهم به في الحياة العملية، بل تمتد أهميتها للحياة العلمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:8pt" lang="AR-SA">أيضاً، إذ تهتم بدراسة نشأة البحار والمحيطات وخصائصها الطبيعية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:8pt"><span dir="LTR"></span> . </span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right" align="right"><span dir="RTL" style="font-size:8pt" lang="AR-SA"> </span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-34842069831747369332014-01-30T16:51:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.098+00:00الهرم الغذائي<div dir="ltr"> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><a name="nut3"><strong><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الهرم الغذائي</span></strong></a><span style><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>:</span></strong></span><span style></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><br> </span></b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">يحتوى الهرم الغذائي على المجموعات الغذائية الخمس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الرئيسية التي يجب على كل شخص الالتزام والعمل بها. وهذا الهرم هو بمثابة المرشد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الذي يدلنا على الكميات الصحية التي يجب تناولها من الأغذية، ونجد أن هذه المجموعات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الغذائية الخمس تمد جسم بالمواد الغذائية اللازمة لبناء ونمو جسمه ولا تحل أي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة منها محل الأخرى لان لكل واحدة منها فائدة مختلفة وتتكون هذه المجموعات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الخمس من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>: <br> - </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة اللحوم، الطيور، الأسماك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span> <br> - </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة الألبان، الزبادي،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الجبن</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><br> - </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة الخضراوات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span> <br> - </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة الفاكهة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span> <br> - </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة الخبز، الحبوب،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الأرز، المكرونة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وتحتل الدهون والزيوت والحلوى قمة الهرم وينصح</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">خبراء التغذية باستخدام أطعمة هذه المجموعة بحذر شديد وعلى نحو مقتصد وتتمثل في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الأطعمة التالية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>: <a href="http://www.feedo.net/LifeStyle/Hobbies/House/SpicesKinds.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">التوابل</span></a></span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">، الزيوت، الكريمة،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الزبد، السمن النباتي، السكريات، المياه الغازية. وهى تمد الجسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Calorie.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">بسعرات حرارية</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">أكثر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">من إمدادها بالمواد المغذية</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><br> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وتعتبر مجموعة اللحوم والألبان مصدر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Protein.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">البروتينات</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">و</span><span style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Calcium.htm"><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الكالسيوم</span></a></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">و</span><span style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Iron.htm"><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الحديد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></a></span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">و</span><span style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Zinc.htm"><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الزنك</span></a></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وبالنسبة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">للمجموعة النباتية والتي تشتمل على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/Nutrition/NutritionForHealthyPeople/ImportanceOfVegetablesAndFruits.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الخضراوات</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">والفاكهة</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">فهي تمد الجسم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Vitamins.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">بالفيتامينات</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">و</span><span style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Minerals.htm"><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">المعادن</span></a></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">و</span><span style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/Nutrition/NutritionForHealthyPeople/Fibres.htm"><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الألياف</span></a></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span> <br> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وتشمل قاعدة الهرم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة الخبز والحبوب والأرز والمكرونة، وتمد الجسم بما يحتاجه من البروتينات و</span><span style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Carbohydrates.htm"><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">المواد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الكربوهيدراتية</span></a></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.<br> <br> </span><strong><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">كيف يمكنك تحديد مقدار ما تحتاجه من كل مجموعة</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></strong><strong><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">غذائية؟</span></strong><span dir="LTR"></span><strong><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></strong><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt;color:purple"><br> </span></b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">ستجد الإجابة في الهرم الغذائي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">فهو يحدد لك النسبة المثالية التي يجب تناولها من كل مجموعة، وتستخدم هذه النسب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">كمرشد قياسي عام لباقي أنواع الأطعمة لأنه يتناول الأطعمة الأكثر شيوعاًَ في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الاستخدام والتي نقيس عليها باقي الأنواع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>. <br> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وإذا ضاعفت المقدار الذي تتناوله من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">هذه الأطعمة فسيكون ذلك بمثابة تعدى للمقدار المحدد لك والذي سينتج عنه الزيادة في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الوزن وارتفاع نسبة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Cholesterol.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الكوليسترول</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الدم و</span><span style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/MedicalGlossary/Obesity.htm"><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">السمنة</span></a></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وغيرها من الأمراض الأخرى. وقد يسأل البعض عن ما إذا كان الالتزام بهذه النسب هي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الطريقة المثلى لفقد الوزن ستكون الإجابة بالطبع: بلى! إلي جانب اختيار الأطعمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">التي بها نسبة دهون أقل مع تقليل المواد النشوية والسكرية والشيء الأهم من ذلك كله</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">هو ممارسة أي نشاط رياضي، أما بالنسبة لزيادة الوزن فهي تتطلب مضاعفة النسب المحددة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">في الهرم الغذائي وإذا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/HealthAndNutrition/NutritionalAdvicesForChronicDiseases/Slimness/UnintentionalWeightLoss.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">كان</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">النقصان يرجع إلى عدم تناول المواد الغذائية بشكل متكامل وعلى نحو متزايد عليك</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">حينئذ باستشارة الطبيب</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> <br> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وهناك نصائح بسيطة والتي من السهل على أي شخص</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">اتباعها لكي يتمتع بصحة أفضل ويقلل من مخاطر التعرض لأية أمراض مع الالتزام بنسب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الأطعمة في الهرم الغذائي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>: <br> - </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">أكل أصناف متنوعة من الأطعمة للحصول على الطاقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">والبروتينيات والفيتامينات والمعادن والألياف</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">- </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الاعتدال في تناول المواد السكرية لان ضررها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">أقل من نفعها فهي تمد الجسم بسعرات حرارية عالية كما تساعد على تسوس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الأسنان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">- </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الاعتدال في تناول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/Nutrition/NutritionForHealthyPeople/Salt.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الأملاح</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">و</span><span style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/Nutrition/NutritionForHealthyPeople/Sodium.htm"><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الصوديوم</span></a></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">لتجنب التعرض</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/HealthAndChronicDiseases/Hypertension/Hypertension.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">لضغط</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الدم المرتفع</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">- </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الموازنة بين تناول الطعام وبين ممارسة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">النشاط الرياضي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">- </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الإكثار من تناول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/Environment/Nature/Water.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الماء</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> 6-8 </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">أكواب في اليوم الواحد لتجنب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الإصابة بالجفاف والإمساك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">- </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">استمتع بكل ما تأكله من أطعمة وتذوق الجديد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">منها لكن مع عدم الإفراط فيما تتناوله</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">- </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">عليك بالتنويع فيما تمارسه من نشا ط وفيما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">تتناوله من أطعمة لأنهما أقصر الطرق لحياة صحية سليمة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">- </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">عدم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/HealthAndAddiction/DrinkingAlcohol.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">تناول</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الكحوليات</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">لأنها تؤذى الجسم وتسبب العديد من المشاكل الصحية والحوادث بل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">تناولها يؤدى إلى إدمانها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">- </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">اختيار الأطعمة قليلة الدهون والكوليسترول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">لتخفيف الإصابة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><a href="http://www.feedo.net/MedicalEncyclopedia/BodyHealth/HeartAndBloodVessels/HeartAttack.htm"><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">بالأزمات</span><span dir="LTR"></span><span lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">القلبية</span></a><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">والسرطانات كما تساعد على الاحتفاظ بالوزن المناسب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><img src="file:///C:\DOCUME~1\admin\LOCALS~1\Temp\msohtml1\04\clip_image001.jpg" align="left" height="90" width="120"><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">والذي يوجد أمامنا الآن هو الهرم الغذائي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مشتملاً على النسب الصحية للمجموعات الغذائية الخمس وربما يتساءل كل واحد منا عن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">معدل ما يتناوله من هذه النسب، وتكمن الإجابة في مقدار ما يحتاجه جسمك من سعرات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">حرارية، ووفقا للعوامل الآتية: العمر، والسن، والنوع، والوزن، وما تمارسه من نشاط</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">رياضي وينبغي على كل شخص بعد تحديده للعوامل التي تم ذكرها تناول أقل النسب في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الأرقام الموضحة عاليه</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><br> <br> <b>- </b></span><a name="nut4"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وتصنف السعرات الحرارية إلى ثلاث</span></b></a><span style><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b></span><span style><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">نسب على النحو التالي</span></b></span><span style></span><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>: </span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><br> - 1600 </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">ويحتاج هذه النسبة كبار السن والمرأة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">التي لا تبذل مجهوداً كبيراً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.<br> - 2.200 </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">يحتاج إليها غالبية الأطفال، والبنات في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">سن المراهقة المرأة النشطة، وكثيراً من الرجال الذين لا يبذلون مجهوداً كبيراً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">وتحتاج المرأة الحامل أو التي ترضع رضاعة طبيعية إلى نسب أكثر من ذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.<br> - 2.800 </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">يحتاجها الصبية في مرحلة المراهقة، الرجل النشط، وبعضاً من السيدات اللاتي تمارسن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">نشاطاً كبيراً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">ويوضح الجدول التالي المقدار المثالي الذي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">يحتاجه الإنسان عند تناوله أية أنواع من الأطعمة في المجموعات الغذائية الخمس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مقارنة بنسب مجموعات السعرات الحرارية الثلاث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>:</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> <div align="right"> <table class="" dir="rtl" style="width:313.5pt;border:1pt outset gray" border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" width="418"> <tbody><tr style> <td style="width:96pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="128"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">المجموعة</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الغذائية</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td colspan="3" style="width:211.5pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="282"> <p dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">نسب السعرات الحرارية</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:96pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="128"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt"> </span></p> </td> <td style="width:66.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="89"> <p dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">النسبة</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">المنخفضة</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="93"> <p dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">النسبة</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">المتوسطة</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="92"> <p dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">النسبة</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">المرتفعة</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:96pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="128"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt"> </span></p> </td> <td style="width:66.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="89"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt">1.600</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="93"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt">2.200</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="92"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt">2.800</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:96pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="128"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الحبوب</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:66.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="89"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">6</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="93"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">9</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="92"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">11</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:96pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="128"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة الخضراوات</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:66.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="89"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">3</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="93"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">4</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="92"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">5</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:96pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="128"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الفاكهة</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:66.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="89"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">2</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="93"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">3</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="92"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">4</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:96pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="128"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">الألبان</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:66.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="89"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">2-3</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="93"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">2-3</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="92"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">2-3</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:96pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="128"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">مجموعة</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></b><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">اللحوم</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:66.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="89"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">5</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="93"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">6</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="92"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">7</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:96pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="128"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">إجمالي الدهون</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span> (</span></b><b><span style="font-size:11pt;font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">بالجرام</span></b><span dir="LTR"></span><b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"><span dir="LTR"></span>)</span></b><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:66.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="89"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">53</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69.75pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="93"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">73</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> <td style="width:69pt;border:1pt inset gray;padding:0cm" width="92"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><span dir="LTR" style="font-size:11pt">93</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt"></span></p> </td> </tr> </tbody></table> </div> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="LTR" style="font-size:11pt"> </span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-55500687405278268762014-01-30T16:50:00.003+00:002014-01-30T17:02:31.148+00:00الهجرة في التاريخ الحديث<div dir="ltr"> <div align="center"> <table class="" style="width:110.2%" border="0" cellpadding="0" cellspacing="1" width="110%"> <tbody><tr style> <td style="width:99.74%;padding:3.75pt 11.25pt" width="99%"> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:center;line-height:200%;direction:rtl" align="center"><b><i><u><span style="font-size:14pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">الهجرة في التاريخ الحديث</span></u></i></b><b><i><u><span dir="LTR" style="font-size:14pt;line-height:200%"></span></u></i></b></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:99.74%;padding:3.75pt 11.25pt" width="99%"> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">ثبت أن الهجرة هي سنة حياتية رافقت كل العصور البشرية وقد أدت نتائجها إلى ثورات إصلاحية وتغييرات جوهرية في المجتمعات المنحرفة، واستحداث مجتمعات جديدة واعمار الأرض وإصلاحها.</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt;line-height:200%"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وهكذا بقيت هذه السنّة تتأصّل في النفس البشرية التي ظلت توّاقة إلى اكتشاف العالم الجديد عبر الرحلات الفردية والجماعية. وفي العصور المتأخرة نشر الإنسان وسائل استكشافه عبر البحار والمحيطات ليوسع من رقعة استعمار الأرض ففي بدايات القرن السادس عشر الميلادي بدأت الهجرة إلى ما سمي بـ (العالم الجديد) اعني القارتين الأميركيتين واستراليا وقد بدأت هذه الهجرات بنوع من حب الاستطلاع على يد الرحالة (كولومبس) ثم توالت موجات الهجرة إلى هذا العالم وتكوين المدن والحواضر الحالية ولم تنقطع هذه المواجهة عن التوافد إلى هذه البلدان حيث تستقبل هذه البلدان سنوياً الآلاف من المهاجرين الجدد من كل بلدان الأرض..</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt;line-height:200%"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:99.74%;padding:3.75pt 11.25pt" width="99%"> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial;color:blue" lang="AR-SA">الهجرة سلباً وإيجاباً</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt;line-height:200%"></span></p> </td> </tr> <tr style> <td style="width:99.74%;padding:3.75pt 11.25pt" width="99%"> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial;color:red" lang="AR-SA">الهجرة الداخلية:</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt;line-height:200%"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">تأثّر المسلمون في العصر الحديث إثر التطوّر الحاصل في العالم اجمع بعملية الهجرة بعدة أشكال ومنها الهجرات الداخلية والتي تمثلت في الهجرة من الريف إلى المدينة والهجرة من المدن الصغيرة إلى العواصم والمدن الكبيرة مما خلق عدة مشاكل اقتصادية واجتماعية وسكانية ألقت بأعبائها على المجتمع بأكمله، فحصل نقص حاد في القطاع الزراعي وتضخّم سكاني ملحوظ وبطالة متفشية في المدن وتركز الكفاءات في مدن وقلتها في الريف والمدن الأخرى، كما أوجد هذا النوع من الهجرات تفكك في التركيبة الاجتماعية التي يتميز بها المجتمع المسلم..</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">كما أن هذه الهجرة قد اتخذت طابعاً آخر في الانتقال غير المنظم وغير المدروس بين الدول الإسلامية، فهاجر الكثير من سكان الدول الفقيرة إلى البلدان الغنية بالموارد الاقتصادية مما شكل ضغطاً على هذه الدول -والتي غالباً ما تكون صغيرة المساحة - ورغم أن هناك من الإيجابيات في هذه الهجرة إلاّ أنها تترك آثارها السلبية على البلدان الفقيرة خصوصاً إذا كانت نسبة أصحاب الكفاءات هي الأعلى بين المهاجرين إلى البلدان الأخرى وقد توقفت هذه الهجرة تقريباً بعد الإجراءات والقوانين الحديثة كما هو الأمر عليه في بلدان الخليج الغنية بالبترول..</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial;color:red" lang="AR-SA">الهجرة الخارجية:</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">أما المشكلة الكبيرة التي مُني بها المجتمع الإسلامي فهي الهجرة إلى العالم الغربي لأسباب سياسية واقتصادية ونتيجة للكوارث والحروب والاضطهاد التي غالباً ما تعصف بالبلاد الإسلامية فيضطر الكثــــيرون الى ترك بلدانهم والإقامة في أوروبا وأميركا واستراليا طلباً لتحسين وضعهم الاقتصادي أو طلب اللجوء السياسي في البلدان التي تمنحهم حق الإقامة فيها، ورغم أن هؤلاء المهاجرون لم يكن بنيتهم الإقامة الدائمة بادئ الأمر إلا أن الكثيرين منهم يأخذهم الاندماج بهذه المجتمعات لتنقطع صلاتهم بالوطن الأم تدريجياً خصوصاً وان هناك برامج خاصة معدة لهذا الغرض وقد ارتبطت هذه الحالة بالمهاجرين من أوائل القرن العشرين حتى السبعينيات منه بينما جاء عقد الثمانينات بثورة الاتصالات التي قرّبت المسافات بين المهاجرين الجدد وأوطانهم التي نزحوا عنها وبذلك قلّت إمكانية ذوبانهم بالكامل في مجتمعات دول اللجوء وتشكلت جمعيات وهيئات لرعاية هؤلاء اللاجئين في البلدان التي يقيمون فيها أو في البلد الأم، وأخذت المؤتمرات تعقد بين الحين والآخر مما أعطى لهؤلاء المهاجرين خصوصيتهم وتثبيت هويتهم.</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial;color:red" lang="AR-SA">هجرة نوعية:</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وافرز عقد التسعينات هجرات امتازت عن سابقاتها كون غالبية المهاجرين من البلاد الإسلامية تجمعهم بعض الروابط المشتركة وهي الهجرة السياسية بعد انتشار الصحوة الإسلامية الحديثة وتعرّض القائمين عليها للضغط السياسي الذي أجبرهم على الانتقال إلى البلدان التي تتمتع بالحرية النسبية التي تضمن لهم ممارسة بعض أنواع النشاط الديني وحتى السياسي في بعض البلدان.</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">ولو أخذنا حالة العراق مثلاً، فبعد الانتفاضة الإسلامية عام 1991م هاجر الآلاف من هذا البلد الإسلامي إلى الدول الغربية والدول المجاورة وبعد أقل من خمس سنوات على هذه الهجرة بدأت الجماعات المهاجرة بتأسيس المساجد والحسينيات في كبريات العواصم والمدن الغربية والاتصال بالمرجعيات الدينية بحـــيث شكّل التواصل سمة بارزة لغالبية هؤلاء المهاجرين ولم يقتصر الأمر على الجانب الديني، ففي الجانب الاجتماعي بدأت ظاهرة جديدة لم تعهدها الجماعات السابقة وهي عزوف أغلبية المهاجرين عن الزواج بالأجنبيات والعودة إلى البلدان الإسلامية واستصحاب زوجات مسلمات إلى محال إقامتهم الجديدة.</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وبعد هذا الانتشار الواسع للمسلمين في البلاد الغــربيــة كان لزاماً على المؤسسات الدينية والمرجعيات أن تولي اهتماماً بهذه الشرائح الإسلامية المهمة، وهكذا التحق العديد من طلبة العلوم الدينية والمدرسين بهذهِ المهاجر لإدامة التواصل والتبليغ الإسلامي فيها، وقد اتضحت الجوانب الابجابية لهذه الهجرة عن طريق عدة مظاهر منها:</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial;color:red" lang="AR-SA">1-</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA"> التعريف بالإسلام ونشر الكتاب الإسلامي في هذه البلدان.</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial;color:red" lang="AR-SA">2-</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA"> تقوية الجالية الإسلامية فيها والتلاحم مع الجاليات القديمة وإعادتها إلى الصف الإسلامي.</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial;color:red" lang="AR-SA">3- </span><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">نفي التهم التي كانت تلصق بالإسلام عن طريق الاتصال المباشر بالمجتمعات الغربية.</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial;color:red" lang="AR-SA">4-</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA"> تطور الحالة الاقتصادية والسياسية للمهاجرين بحيث شكلوا جماعات ضغط لم تعهدها الفترات السابقة.</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">بقي أن نذكر أن لهذه الهجرات سلبيات لا تخلو منها، إلا أن إمكانية تلاشيها نتيجة الوعي المتزايد الذي تشهده مراكز الهجرة يجعل منها حالة مؤقتة قد تزول بزوال ظروف اللاجئ الصعبة في السنين الأولى.</span><span style="font-size:11pt;line-height:200%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:200%;direction:rtl"><span style="font-size:11pt;line-height:200%;font-family:Arial" lang="AR-SA">ولا ننسى أن التعامل مع حالة الهجرة يجب أن يأخذ أنماطاً جديدة مراعاةً للظرف الخاص لهذه الشريحة المهددة بالانفصال عن تراثها وقيمها إذا لم يتنبه المسلمون ويعطوها جزءاً من جهودهم الإعلامية والثقافية وغيرها من عوامل إبقاء جسور التواصل قائمة معها، ومد يد العون الممكنة في هذه الجوانب قد يحفّز المهاجرين على تفعيل طاقاتهم في سبيل الأهداف الإسلامية المشتركة..</span><span dir="LTR" style="font-size:11pt;line-height:200%"></span></p> </td> </tr> </tbody></table> </div> <p dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><span style="font-size:11pt" lang="AR"> </span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-19611710771903352302014-01-30T16:50:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.063+00:00المناعة الطبيعية<div dir="ltr"> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><span style="color:rgb(8,4,90)" lang="AR-SA">المناعة الطبيعية</span></b><span style="font-size:9pt;color:rgb(8,4,90)" lang="AR-SA"> </span><span style="font-size:10pt;color:windowtext" lang="AR-SA">وهي المناعة العامة غير المختصة بنوع محدد من الجراثيم ويطلق عليها أيضا مسمى المناعة غير النوعية وتعتمد على وسائل الدفاع الطبيعية في الجسم منها الجلد والأغشية المخاطية كخط دفاعي أول لمقاومة الجراثيم. </span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:windowtext"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:windowtext" lang="AR-SA">تدخل الجراثيم إلى الجسم عن طريق الفتحات الطبيعية فيه كالأنف والفم والأذن والعين المبطنة بالأغشية المخاطية والمحاطة بالأهداب والتي تشكل حاجزا يمنع مرورها وتقف حائلا أمامها في حال سلامتها. وعند تمكن الجراثيم من العبور إلى داخل الجسم يبدأ خط الدفاع الثاني المتمثل في الأحماض الدهنيه التي يفرزها الجلد وأحماض المعدة والخمائر التي توجد في دمع العين وسوائل الجسم الأخرى في الفتك بهذه الجراثيم. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:windowtext" lang="AR-SA">بعد تخطي الجراثيم خطوط الدفاع السابقة عن مداخل الجسم وتتمكن من الوصول إلى الدم والأنسجة، تبدأ خلايا الدم البيضاء بعملها عن طريق الإحاطة بالجرثومة ثم ابتلاعها والفتك بها وتحللها والقيام بإعدامها داخل الخلية. أما المناعة المكتسبة أو المناعة النوعية فهي المناعة المتخصصة لنوع محدد من الجراثيم، ويتم اكتساب هذا النوع من المناعة عند التعرض لأحد أنواع الجراثيم. </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;color:windowtext" lang="AR-SA">عند دخول الجرثومة إلى الجسم يتم التعرف على خواصها من قبل خلايا المناعة اللمفاوية فيتم إفراز الأجسام المضادة لهذه الجرثومة ومن ثم تقوم خلايا الذاكرة المتخصصة بحفظ جميع الخواص المميزة لهذه الجرثومة في ذاكرتها وبالتالي تصبح جاهزة لتكوين وإفراز الأجسام المضادة بكميات كبيرة وبصورة سريعة حال تعرض الجسم لهذه الجرثومة مرة أخرى.</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><b><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">المناعة الطبيعية</span></b><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">: تعتمد على خصائص في تكوين الجسم تحجز أو تطرد أو توقف ضرر الميكروبات، مثل: الطبقة القرنية من بشرة الجلد، وما عليها من إفرازات <span style="color:blue"><a href="http://www.feedo.net/medicalencyclopedia/MedicalGlossary/Sweat.htm">العرق</a></span> والدهون، والبطانة الداخلية المهدبة التي تبطن الأجهزة المختلفة مثل الجهاز التنفسي، وإفرازات الجسم مثل الدموع والمخاط والعصارات الحمضية وبعض الأنزيمات، و<span style="color:blue"><a href="http://www.feedo.net/medicalencyclopedia/MedicalGlossary/Whitebloodcells.htm">خلايا الدم البيضاء</a> </span>التي تلتهم الميكروب أو تقتلها. </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span dir="RTL"></span><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span> وتدعم العوامل الوراثية و<span style="color:blue"><a href="http://www.feedo.net/medicalencyclopedia/MedicalGlossary/Breastfeeding.htm">الرضاعة الطبيعية</a> </span>للمواليد المقاومة الطبيعية في الإنسان، لأنه من المعروف أن تغذية الطفل منذ أولى ساعات ولادته على لبن الأم تمنحه مناعة طبيعية لاحتوائه على بعض <span style="color:blue"><a href="http://www.feedo.net/medicalencyclopedia/MedicalGlossary/Antibody.htm">الأجسام المضادة</a></span> وبخاصة لبن <span style="color:black">السرسوب</span> الذي يفرزه ثدي الأم بعد الولادة وينصح الأطباء الاكتفاء بلبن الأم دون أية إضافات خارجية لمدة 6 اشهر يمكن بعدها إعطاء بعض الأغذية بالتدريج.</span><span lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-family:"Arabic Transparent"" lang="AR-SA">كما أن التغذية الكاملة المتوازنة، والراحة والنوم تساعد على تقوية الجهاز المناعي الطبيعي للجسم. ويضعف التعرض للإشعاعات وتناول المخدرات والكحوليات والتدخين من المقاومة الطبيعية للجسم.</span><span dir="LTR" style></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><span style="font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">إن الله هز وجل قد وهبنا وسائل للدفاع ضد الأمراض منذ الولادة ، أي وسائل دفاعية طبيعية أو غير مكتسبة ، وهذه الوسائل تشمل ما يلي :</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><span dir="RTL"></span><b><span style="font-size:14pt;font-family:"Simplified Arabic";color:maroon" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>1ـ الجلد والأغشية المخاطية :</span></b><span lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><span style="font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">بالرغم من أن الجلد والأغشية المخاطية بتماس دائم مع الجراثيم وطفيليات البيئة التي نعيش فيها ، فإنها تشكل خطرا يعترض دخول العوامل المسببة للأمراض ، طالما أنها سليمة كما أن الفوهات الطبيعية لدينا كالأنف والفم والأذن طريق تسلكه الجراثيم للدخول إلى أجسامنا لولا وجود الأغشية المخاطية والأهداب التي تغطيها والتي تقف حائلا أمامها.</span><span lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><b><span style="font-size:14pt;font-family:"Simplified Arabic";color:maroon" lang="AR-SA">2ـ الأحماض والخمائر :</span></b><span lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><span style="font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">الأحماض الدهنية التي يفرزها الجلد ، وحموضة المعدة ، وحموضة المهبل ، والخمائر التي توجد في دمع العين ، وفي سوائل الجسم الأخرى لها القدرة على الفتك بالجراثيم التي تحاول غزو الجسم.</span><span lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><b><span style="font-size:14pt;font-family:"Simplified Arabic";color:maroon" lang="AR-SA">3ـ البلعمة (خلايا البلع) :</span></b><span lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><span style="font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">بعد أن تتخطى الجراثيم حواجز الدفاع السابقة والموجودة في مداخل الجسم وتصل إلى الدم والأنسجة يقوم نوعان من خلايا الدم البيضاء بوظيفة البلعمة (أي تحيط بالجراثيم وتبتلعها ثم تفتك بها وتحللها وتعدمها في داخل الخلية).</span><span lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><span style="font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">المناعة الطبيعية مناعة عامة لا تختص بنوع معين من الجراثيم. ولذلك تسمى أيضا (بالمناعة غير المناعية) للدلالة على عدم اختصاصها لنوع معين من الجراثيم ، وذلك عكس النوع الثاني من المناعة المتخصص لأنواع معينة من الجراثيم (مناعة نوعية) وهي المناعة المكتسبة.</span><span dir="LTR" style="color:black"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:justify;direction:rtl"><span dir="LTR" style="color:black"> </span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-57313629186563443212014-01-30T16:49:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.194+00:00المبادرة الوطنية للتنمية البشرية<div dir="ltr"> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">الفصل الأول: المبادرة الوطنية للتنمية البشرية خارطة طريق بدفتر تحملات (أسس ومقومات).<br> جاءت "المبادرة الوطنية للتنمية البشرية" التي أعلن عنها العاهل المغربي في خطابه السامي ب18 ماي 2005 كخطوة متقدمة في المنظور السياسي من أجل إيجاد حل للمعضلة الاجتماعية التي تتخبط فيها بلادنا. هذه المبادرة التي تعتبر في نظر العديد من المهتمين بمثابة خارطة طريق نحو الدفع بعجلة التنمية المستدامة الشاملة لكافة (أشكال العجز و الإقصاء والتهميش) و إرساء أسس الدولة الحكيمة، بإدماج كافة فعاليات المجتمع كعنصر و "دينامو" و فاعل اجتماعي وسياسي في المجهود التنموي.فما هو إذن السياق العام الذي ظهرت فيه هذه المبادرة؟ و ما هي الأسس و المرتكزات التي تقوم عليها؟ و أيضا ما هي الفلسفة العامة التي تتبناها في معالجة الآفة الاجتماعية؟ وعلى أية آليات ووسائل اعتمدت؟ وكيف كانت ردود ومواقف الفاعلين السياسيين جرائها؟ <br> المبحث الأول : السياق العام.<br> إذا كانت كل مبادرة سياسية وليدة شروط و ظروف معينة، فإن الإعلان عن "المبادرة الوطنية للتنمية البشرية" لم يأتي اعتباطا أو عفويا بل جاء متفاعلا مع ظرفية سياسية واجتماعية(سواء على المستوى الوطني أو المستوى الدولي) متسمة بالعديد من التقلبات و التطورات المهمة نسوقها فيما يلي.<br> المطلب الأول : السياق الوطني.<br> جاء الخطاب الملكي المعلن عن " المبادرة الوطنية للتنمية البشرية" في مناخ وطني يعرف العديد من التطورات والتغيرات تبرز أهم مميزاتها وتجلياتها في:<br> 1ـ مرور سنتين على أحداث 16 ماي الإرهابية التي هزت الدار البيضاء مخلفة وراءها العديد من الضحايا و الأبرياء. و التي كشفت من بين ما كشفت عليه في العمق، مدى العجز الكبير الحاصل على المستوى الاجتماعي، خصوصا و أن جل المنفذين لتلك العمليات الشنيعة ينحدرون من إحدى دور الصفيح البئيسة و المهمشة (حي سيدي مومن).<br> 2ـ صدور التقرير السنوي للبرنامج الإنمائي التابع للأمم المتحدة المتعلق بالتنمية البشرية لسنة 2005 واضعا المغرب في الرتبة 124 من بين 177 دولة شملها التصنيف المتعلق بالتنمية البشرية، وهي رتبة لا تشرف بلدا تواق إلى إرساء قوائم وقواعد الدولة الحديثة والديموقراطية، خصوصا و أن التصنيف يضعنا في خانة الثلث الأخير من دول العالم في التنمية البشرية.<br> 3ـ صدور تقرير التنمية الانسانية العربية2004 غير بعيد عن التقرير السابق في تشخيص الهشاشة الاجتماعية بالمغرب. والذي وصف الدول العربية و من بينها المغرب "بالثقب الأسود"، في إحالة على الثقب الأسود الموجود في الفضاء.<br> 4ـ صدور تقرير مكتب الدراسات الأمريكي "ماكنزي" بطلب من المغرب، "كاشف عن وجود عدة عراقيل مازالت تحول دون تطور النشاط الصناعي في <br> المغرب بصفة خاصة و لتطور الاقتصادي بصفة عامة"، حيث يحتل المغرب حسب التقرير على مستوى التنافسية مراتب جد متدنية مقارنة مع الدول التي لها نفس إمكانيات المغرب الاقتصادية مثل تونس والأردن والسنغال.<br> ليقر في الأخير أن على المغرب أن يعمل على تجاوز هذه العراقيل حتى لا يتجه نحو الإفلاس الكامل.<br> 5ـ صدور تقرير لجنة الشؤون الخارجية بمجلس العموم البريطاني في مطلع شهر أبريل 2005، و الذي اعتبر المغرب مرتعا للإرهاب نتيجة تردي الأوضاع الاجتماعية والاقتصادية بالبلاد.<br> 6ـ القرير الأمريكي الذي صدر هو الآخر في متم شهر أبريل 2005 و الذي حذر من تأثير عوامل الفقر و البطالة في انتشار ظاهرة > و مدى تأثيرها على استحقاقات 2007.<br> 7ـ تحذيرات البنك الدولي المتتالية من حدوث توترات اجتماعية بسبب الفقر والتهميش، في حالة عدم تسريع النمو الاقتصادي و خلق مناصب شغل في غضون العشرية القادمة، كما أشاد التقرير على أن خلق مناصب الشغل للشباب والساكنة النشيطة يستدعي تسريع النمو الاقتصادي وتكثيف المجهودات من أجل تسهيل وصول الفقراء و المهمشين إلى الخدمات والفرص المتاحة. كما كشف التقرير على أن 15% من عدد السكان تعتبر من عداد الفقراء، مشيرا على أن الثلث منها يقبع بالعالم القروي، ومؤكدا على أن عدد الفقراء في تزايد مستمر، قد يصل مع متم 2011 إلى ضعف ما هو عليه الآن.<br> 8ـ وفي ذات السياق دخلت على الخط العديد من الأحداث المتفرقة التي شهدتها عدة مناطق بالمملكة تتوزع مابين الشمال و الجنوب( تامسينت،طاطا،وسيدي إفني بالاضافة إلى بعض المداشر..) و التي عرفت احتجاجات وتظاهرات ضخمة للمطالبة بالماء الصالح للشرب و تحسين ظروف العيش. بالإضافة إلى ارتفاع وتيرة الطقوس الاحتجاجية اليومية للأطر المعطلة ، هذا فضلا عن الجفاف الذي ظرب كسادا على معظم مناطق المملكة، مما دفع إلى الرفع من درجة الانذار بالخطر.<br> 9ـ كما أن المبادرة جاءت في سياق يكشف في العمق عن المكانة المتقدة للمسألة الاجتماعية في أجندة الحكم على اعتبار أنها أضحت منذ سنة1999 ضمن مجالات> إلى جانب المسألة الحقوقية و النهوض بأوضاع المرأة و تدبير مسألة التعدد الثقافي و اللغوي، بالإضافة إلى سلسلة الإصلاحات القانونية التي دشنها المغرب في السنتين الأخيرتين.<br> إذن كل هذه العوامل وعوامل أخرى ساهمت على المستوى الوطني من قريب ومن بعيد في دفع الدولة إلى إعادة النظر في سياستها التنموية وفي مقاربتها للوضعية الاجتماعية.فمحاربة الإرهاب و عوامله لا يمكن أن يقتصر فقط على المقاربة الأمنية وحدها، و الآفات الاجتماعية لا يمكن معالجتها إلا عبر تصحيح الاختلالت التي تطفو على المستوى الاجتماعي و اجتثاثها من جذورها، هذا بالنسبة للسياق الوطني.<br> المطلب الثاني : السياق الدولي.<br> أما على مستوى السياق الدولي فقد صادف الإعلان عن المبادرة مناخ دولي دولي من تحديداته وتجلياته:<br> 1ـ التزام الدولي ببنود عدة اتفاقيات دولية ومصادقته عليها، والتي تحث في مجملها على دور التنمية على دور التنمية البشرية و التنمية البيئية في إحلال الاستقرار و إرساء دعائم الدولة الحديثة و المتقدمة.<br> 2ـ بروز مفهوم "التنمية البشرية وهيمنة قيم التنمية والموارد البشرية على الخطاب العالمي"(1) و مدى انعكاسها على وتيرة تقدم المجتمعات ورقيها و معالجتها لإختلالاتها الاجتماعية و الاقتصادية والسياسية.<br> 3ـ صدور تقرير البنك الدولي عن التنمية في الشرق الأوسط و شمال إفريقيا، و حثه على ترسيخ مفهوم الحكامة الجيدة لاعتباره أن "الحكم الجيد الذي تعمل المؤسسات العامة فيه بصورة متجاوزة وشفافة هو أساس التقليص من معدلات الفقر و حفز النمو وقد أظهرت دراسات عديدة أن الحكم الرديء يؤدي إلى تباطؤ النمو، و إلى خدمات قليلة الفعالية و إلى تفويت الفرص للتنمية البشرية بسبب مشاركة الموظفين المحدودة في صنع مستقبلهم".<br> 4ـ اتجاه مجتمعات الألفية الثالثة التي عقدت مؤتمرها خلال السنة الماضية بنيويورك، نحو تشييد مجتمعات المعرفة والإعلام، من أبرز توصياته التي خلص إليها، تعميم التعليم و الإنقاص من حدة الأمية بالبلدان المتخلفة إضافة إلى نشر قيم المعرفة و التقنية المعلوميتين.<br> 5ـ إنشاء منتدى المستقبل ـ الذي عقد مؤتمره الأول بالمغرب ـ من أبرز شعاراته" من أجل تنمية مستدامة و عادلة بمنطقة الشرق الأوسط الكبير"، وهو مشروع يهدف إلى ضخ دم التنمية ومحدداتها بشريين البلدان التي تندرج ضمن هذا الأخير، عن طريق تشجيع الاستثمارات و المنافسة الاقتصادية و توطيد دور فعاليات المجتمع المدني في عملية التنمية المحلية.<br> 6ـ كما ساهمت تحديات الشراكة الاقتصادية والأسواق الحرة المقبل عليها المغرب مع العديد من التكتلات الاقتصادية، في التعجيل بالوقوف على الوضعية الاجتماعية و الاقتصادية حتى تكون بلادنا بمستوى هذه الرهانات و التحديات.<br> 7ـ كما أن منطق العولمة و آلياتها التي أصبحت تتحكم في تسيير دواليب العالم على كافة مستوياته، أصبح يدعو أكثر من أي وقت مضى إلى بناء دول ذي مقومات و ثوابت حديثة ومتينة، سياسيا واقتصاديا واجتماعيا وثقافيا، حتى يتسنى لها أن تكون فاعلة بدورها في هذه المنظومة الكونية التي لا ترحم أحدا من المتخلفين عن قوانينها.<br> كل هذه العوامل وتلك بدت واضحة و جلية في الخطاب الملكي ل18 ماي،2005 فمعالجة الأزمة الاجتماعية و القضاء على البطالة و التهميش و الفقر والحرمان و تبعاتهم، أكيد يحتاج إلى سياسة حكيمة و عزيمة مبيتة، منفتحة على كافة شرائح المجتمع بمختلف مستوياته، تأخذ في اعتبارها الإكراهات والتحديات و العوامل الداخلية والخارجية. </span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR">ظهور مصطلح التنمية البشرية<br> في العقد الأخير من القرن الماضي تنامي الوعي بقيمة الإنسان هدفاً ووسيلة في منظومة التنمية الشاملة، وبناء على ذلك كثرت الدراسات والبحوث والمؤتمرات التي عقدت لتحديد مفهوم التنمية البشرية وتحليل مكوناتها وأبعادها، كإشباع الحاجات الأساسية، والتنمية الاجتماعية، وتكوين رأس المال البشري، أو رفع مستوى المعيشة أو تحسين نوعية الحياة. وتستند قيمة الإنسان في ذاته وبذاته إلى منطلقات قررتها الديانات السماوية التي تنص على كرامة الإنسان والذي جعله الله خليفة في أرضه ليعمرها بالخير والصلاح. لقد ترسخ الاقتناع بأن المحور الرئيس في عملية التنمية هو الإنسان.<br> فرض مصطلح التنمية البشرية نفسه في الخطاب الاقتصادي والسياسي على مستوى العالم بأسره وخاصة منذ التسعينات، كما لعب البرنامج الإنمائي للأمم المتحدة وتقاريره السنوية عن التنمية البشرية دورا بارزا في نشر وترسيخ هذا المصطلح. <br> ما هي التنمية البشرية؟<br> إن مصطلح التنمية البشرية يؤكد على أن الإنسان هو أداة وغاية التنمية حيث تعتبر التنمية البشرية النمو الاقتصادي وسيلة لضمان الرخاء للمجتمع، وما التنمية البشرية إلا عملية تنمية وتوسع للخيارات المتاحة أمام الإنسان باعتباره جوهر عملية التنمية ذاتها أي أنها تنمية الناس بالناس وللناس. <br> إن مفهوم التنمية البشرية هو مفهوم مركب من جملة من المعطيات والأوضاع والديناميات. والتنمية البشرية هي عملية أو عمليات تحدث نتيجة لتفاعل مجموعة من العوامل والمدخلات المتعددة والمتنوعة من أجل الوصول إلى تحقيق تأثيرات وتشكيلات معينة في حياة الإنسان وفي سياقه المجتمعي وهي حركة متصلة تتواصل عبر الأجيال زمانا وعبر المواقع الجغرافية والبيئية على هذا الكوكب. <br> والتنمية البشرية المركبة تستدعي النظر إلى الإنسان هدفا في حد ذاته حين تتضمن كينونته والوفاء بحاجته الإنسانية في النمو والنضج والإعداد للحياة .إن الإنسان هو محرك الحياة في مجتمعه ومنظمها وقائدها ومطورها ومجددها. إن هدف التنمية تعنى تنمية الإنسان في مجتمع ما بكل أبعاده الاقتصادية والسياسية وطبقاته الاجتماعية، واتجاهاته الفكرية والعلمية والثقافية. <br> إن مفهوم التنمية البشرية مركب يشمل مجموعة من المكونات والمضامين تتداخل وتتفاعل في عملياته ونتائجه جملة من العوامل والمدخلات والسياقات المجتمعة وأهمها: عوامل الإنتاج، والسياسة الاقتصادية والمالية، مقومات التنظيم السياسي ومجالاته، علاقات التركيب المجتمعي بين مختلف شرائحه، مصادر السلطة والثروة ومعايير تملكها وتوزيعها، القيم الثقافية المرتبطة بالفكر الديني والاقتصادي، القيم الحافزة للعمل والإنماء والهوية والوعي بضرورة التطوير والتجديد أداةً للتقدم والتنمية. وهكذا يمكن القول أن للتنمية البشرية بعدين..<br> <span style> </span>البعد الأول</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Symbol"><span dir="LTR"></span><span style>§</span></span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR"><span dir="RTL"></span> يهتم بمستوى النمو الإنساني في مختلف مراحل الحياة لتنمية قدرات الإنسان، طاقاته البدنية، العقلية، النفسية، الاجتماعية، المهارية، الروحانية .... <br> <span style> </span>أما البعد الثاني فهو أن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Symbol"><span dir="LTR"></span><span style>§</span></span><span dir="RTL"></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR"><span dir="RTL"></span> التنمية البشرية عملية تتصل باستثمار الموارد والمدخلات والأنشطة الاقتصادية التي تولد الثروة والإنتاج لتنمية القدرات البشرية عن طريق الاهتمام بتطوير الهياكل و البنية المؤسسية التي تتيح المشاركة والانتفاع بمختلف القدرات لدى كل الناس. <br> من منّا لا يريد تحقيق النجاح و السعادة؟ بالطبع كل منّا له طموحاته و أحلامه الخاصة في مجال الحياة الروحانية، الأسرية، الاجتماعية، والمهنية. <br> التنمية البشرية هي السبيل للتقدم بخطوات واثقة مدروسة نحو تحديد وتحقيق أهدافك. فلكي تحقق السعادة يجب أن تنمي الجوانب السبعة لشخصيتك. <br> تعرف على الجوانب السبعة للتنمية الذاتية<br> لكي تحقق السعادة و النجاح فعليك أن تهتم بتنمية كل من هذه الجوانب في حياتك: <br> الجانب الإيماني والروحاني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR">الجانب الصحي والبدني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR">الجانب الشخصي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR">الجانب الأسري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"><span dir="LTR"></span><span style> </span></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR">الجانب الاجتماعي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR">الجانب المهني الجانب المادي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR">وتحقيق الاستقرار في كل من هذه الجوانب يشكل ركنا رئيسيا في تحقيق النجاح والاستقرار</span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">الأبعاد البشرية</span><span dir="LTR" style="font-size:9pt;font-family:Tahoma"></span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span dir="RTL"></span><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>1 – تثبيت النمو الديموغرافي</span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">وتعني التنمية المستدامة فيما بالأبعاد البشرية العمل على تحقيق تقدم كبير في سبيل تثبيت نمو السكان، وهو أمر بدأ يكتسي أهمية بالغة، ليس لأن النمو المستمر للسكان لفترة طويلة وبمعدلات شبيهة بالمعدلات الحالية أصبح أمرا مستحيلا استحالة واضحة فقط، بل كذلك لأن النمو السريع يحدث ضغوطا حادة على الموارد الطبيعية وعلى قدرة الحكومات على توفير الخدمات. كما أن النمو السريع للسكان في بلد أو منطقة ما يحد من التنمية، ويقلص من قاعدة الموارد الطبيعية المتاحة لإعالة كل ساكن .</span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">2 – مكانة الحجم النهائي للسكان</span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">وللحجم النهائي الذي يصل إليه السكان في الكرة الأرضية أهميته أيضا، لأن حدود قدرة الأرض على إعالة الحياة البشرية غير معروفة بدقة. وتوحي الإسقاطات الحالية، في ضوء الاتجاهات الحاضرة للخصوبة، بأن عدد سكان العالم سيستقر عند حوالي 11,6 مليار نسمة، وهو أكثر من ضعف عدد السكان الحاليين. وضغط السكان، حتى بالمستويات الحالية، هو عامل متنام من عوامل تدمير المساحات الخضراء وتدهور التربة والإفراط في استغلال الحياة البرية والموارد الطبيعية الأخرى؛ لأن نمو السكان يؤدي بهم إلى الأراضي الحدية، أو يتعين عليهم الإفراط في استخدام الموارد الطبيعية.</span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">3 – أهمية توزيع السكان</span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">كما أن لتوزيع السكان أهميته: فالاتجاهات الحالية نحو توسيع المناطق الحضرية، ولاسيما تطور المدن الكبيرة لها عواقب بيئية ضخمة. فالمدن تقوم بتركيز النفايات والمواد الملوثة فتتسبب في كثير من الأحيان في أوضاع لها خطورتها على الناس وتدمر النظم الطبيعية المحيطة بها. ومن هنا، فإن التنمية المستدامة تعني النهوض بالتنمية القروية النشيطة للمساعدة على إبطاء حركة الهجرة إلى المدن، وتعني اتخاذ تدابير سياسية خاصة من قبيل اعتماد الإصلاح الزراعي واعتماد تكنولوجيات تؤدي إلى التقليص إلى الحد الأدنى من الآثار البيئية للتحضر.</span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">4 – الاستخدام الكامل للموارد البشرية</span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:9pt;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">كما تنطوي التنمية المستدامة على استخدام الموارد البشرية استخداما كاملا، وذلك بتحسين التعليم والخدمات الصحية ومحاربة الجوع. ومن المهم بصورة خاصة أن تصل الخدمات الأساسية إلى الذين يعيشون في فقر مطلق أو في المناطق النائية؛ ومن هنا فإن التنمية المستدامة تعني إعادة توجيه الموارد أو إعادة تخصيصها لضمان الوفاء أولا بالاحتياجات البشرية الأساسية مثل تعلم القراءة والكتابة، وتوفير الرعاية الصحية الأولية، والمياه النظيفة. والتنمية المستدامة تعني –فيما وراء الاحتياجات الأساسية- تحسين الرفاه الاجتماعي، وحماية التنوع الثقافي، والاستثمار في رأس المال البشري- بتدريب المربين والعاملين في الرعاية الصحية والفنيين والعلماء وغيرهم من المتخصصين الذين تدعو إليهم الحاجة لاستمرار التنمية. </span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-41453898877768288282014-01-30T16:47:00.003+00:002014-01-30T17:02:31.123+00:00بعض المؤسسات التربوية وأثرها في تربية الفرد والمجتمع<div dir="ltr"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:center;direction:rtl" align="center"><b><span style="font-size:18pt" lang="AR-SA">بعض المؤسسات التربوية وأثرها في تربية الفرد والمجتمع </span></b><b><span style="font-size:13.5pt" lang="AR-SA"><a href="http://saaid.net/Doat/arrad/5.htm#(*)#(*)"><span style="font-size:8pt;font-family:"Arabic Transparent";color:windowtext;text-decoration:none">(*)</span></a></span></b><b><span dir="LTR" style="font-size:13.5pt"></span></b></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><span style="font-size:18pt" lang="AR-SA">المؤسسة</span></b><span style="font-size:13.5pt;color:black" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="color:black" lang="AR-SA"> من المعروف أن التربية نشاط أو عملية اجتماعية هادفة ، وأنها تستمد مادتها من المجتمع الذي توجد فيه ؛ إذ إنها رهينة المجتمع بكل ما فيه ومن فيه من عوامل ومؤثرات وقوى وأفراد ، وأنها تستمر مع الإنسان منذ أن يولد وحتى يموت ؛ لذلك فقد كان من أهم وظائفها إعداد الإنسان للحياة ، والعمل على تحقيق تفاعله وتكيفه المطلوب مع مجتمعه الذي يعيش فيه فيؤثر فيه ويتأثر به .</span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="color:black" lang="AR-SA">ولأن هذا التأثر والتأثير لا يُمكن أن يحصل إلا من خلال المؤسسات الاجتماعية المتنوعة التي تتولى مهمة تنظيم علاقة الإنسان بغيره ، وتعمل على تحقيق انسجامه المطلوب مع ما يُحيط به من كائناتٍ ومكونات ؛ فإن العملية التربوية مستمرة مع الإنسان منذ أن يولد وحتى يموت ؛ وتتم من خلال المؤسسات التربوية الاجتماعية التي تتولى مهمة تربية الإنسان ، وتكيفه مع مجتمعه ، وتنمية وعيه الإيجابي ، وإعداده للحياة فيه . وتُعد هذه المؤسسات التربوية بمثابة الأوساط أو التنظيمات التي تسعى المجتمعات لإيجادها تبعاً لظروف المكان والزمان ، حتى تنقُل من خلالها ثقافاتها ، وتطور حضاراتها ، وتُحقق أهدافها وغاياتها التربوية .</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right" align="right"><span dir="RTL" style="color:black" lang="AR-SA">وهنا تجدر الإشارة إلى أن المؤسسات التربوية لا تكون على نمطٍ واحدٍ ، أو كيفيةٍ واحدةٍ طول حياة الإنسان ، إذ إنها متعددة الأشكال ، مختلفة الأنماط ، وتختلف باختلاف مراحل عمر الإنسان ، وظروف مجتمعه ، وبيئته المكانية والزمانية والمعيشية ، وما فيها من عوامل وقوى .كما تختلف باختلاف نوعية النشاط التربوي الذي تتم ممارسته فيها . <br> وهنا يمكن تعَريف المؤسسات التربوية بأنها تلك البيئات أو الأوساط التي تُساعد الإنسان على النمو الشامل لمختلف جوانب شخصيته ، والتفاعل مع من حوله من الكائنات ، والتكيف مع من ما حوله من مكونات. <br> ويأتي من أبرز وأهم هذه المؤسسات التربوية في المجتمع الأسرة والمدرسة وجماعة الرفاق إلى جانب المسجد ووسائل الإعلام والأندية وأماكن العمل ونحوها من المؤسسات المختلفة التي تؤثر على تربية الإنسان سواءً كان ذلك التأثير بطريقةٍ مُباشرةٍ أو غير مباشرة .<br> ومعنى هذا أن تربية الإنسان لا يمكن أن تتم إلا من خلال بعض المؤسسات أو الوسائط الاجتماعية المختلفة . ونظراً لكثرة هذه المؤسسات وتنوعها واختلاف أشكالها وأنماطها ؛ فقد عَرَف المجتمع المسلم عبر تاريخه الطويل عدداً من هذه المؤسسات الاجتماعية التربوية والتعليمية المختلفة التي كانت نتاجاً طبيعياً للعديد من المطالب والتحديات والتغيرات الحضارية التي طرأت بين حينٍ وآخر على العالم الإسلامي . بل إن كل مؤسسة من المؤسسات التربوية التي عُرفت في الإسلام إنما نشأت استجابةً لحاجةٍ وظروفٍ اجتماعيةٍ معينة .</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right" align="right"><span dir="RTL" style="color:black" lang="AR-SA"> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><u><span style="color:windowtext" lang="AR-SA"><span style> </span>الأُسرة ( المنـزل )</span></u></b><b><span style="color:windowtext" lang="AR-SA"> :</span></b><span lang="AR-SA"> وهي الخلية الأولى التي يتكون منها نسيج المجتمع ، كما أنها الوسط الطبيعي الذي يتعهد الإنسان بالرعاية والعناية منذ سنوات عمره الأولى . وقد حث الإسلام على تكوينها والاهتمام بها لأثرها البارز في بناء شخصية الإنسان وتحديد معالمها منذ الصغر . وتتكون الأسرة في الغالب من مجموعة أفراد تجمعهم فيها ظروف المعيشة الواحدة ؛ وتربطهم رابطةٌ شرعيةٌ قائمةٌ على المودة والمحبة .</span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span lang="AR-SA">وتُعد الأسرة أهم المؤسسات التربوية الاجتماعية التي لها الكثيـر من الوظائف ، وعليها العديد من الواجبات الأساسية حيث تُعتبر بمثابة المحضن الأول الذي يعيش الإنسان فيها أطول فترةٍ من حياته ، كما أن الإنسان يأخذ عن الأُسرة العقيدة ، والأخلاق ، والأفكار ، والعادات ، والتقاليد ، وغير ذلك من السلوكيات الإيجابية أو السلبية . <br> وللأسرة وظائف كثيرةٌ ومتنوعة لا سيما أنها تُعنى بتنمية ورعاية جميع الجوانب الشخصية للإنسان في مختلف مراحل عمره . وعلى الرغم من اشتراك الأسرة المسلمة مع غيرها من الأسر في أداء بعض الوظائف التربوية ؛ إلا أن للأُسرة المسلمة بعضاً من الوظائف التربوية المميزة التي من أبرزها ما يلي :<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">أ )</span><span lang="AR-SA"> العمل على تزويد المجتمع المسلم بالذرية الصالحة التي تُحقق قوله صلى الله عليه وسلم : " تزوجوا الولود الودود ؛ فإني مُكاثرٌ بكم " ( رواه النسائي ، الحديث رقم 3026 ، ص 680 ) . والتي تكون عاملاً قوياً في تحقق واستمرار الحياة الأُسرية ، وضمان استقرارها .<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">ب )</span><span lang="AR-SA"> تحقيق عوامل السكون النفسي والطمأنينة لجميع أفراد الأسرة حتى تتم عملية تربيتهم في جوٍّ مُفعمٍ بالسعادة بعيداً عن القلق والتوتر والضياع . ويأتي ذلك تحقيقاً لقوله تعالى : } وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُون َ{ ( سورة الروم : الآية رقم 21 ) .<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">ج )</span><span lang="AR-SA"> حُسن تربية الأبناء والقيام بواجب التنشئة الاجتماعية الإيجابية ، والعمل على صيانة فطرتهم عن الانحراف والضلال ، تحقيقاً لقوله صلى الله عليه وسلم :" كُلُّ مولودٍ يُولدُ على الفطرة فأبواهُ يُهوِّدانِهِ ، أو يُنصِّرانِهِ ، أو يُمجِّسانِهِ " ( رواه البخاري ، الحديث رقم 1385، ص 222 ) .<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">د )</span><span lang="AR-SA"> توفير مقومات التربية الإسلامية الصحيحة لأفراد الأسرة عن طريق العناية بمختلف الجوانب الشخصية للإنسان ( روحياً ، وعقلياً ، وجسمياً ) . والحرص على توازنها وتكاملها لما لذلك كله من الأثر الكبير في تشكيل وتكوين الشخصية المسلمة السوية ، والعمل على تفاعلها وتكيفها مع ما حولها من المكونات ، ومن حولها من الكائنات بصورةٍ ايجابيةٍ ، ومستمرةٍ طول فترة الحياة .<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">هـ )</span><span lang="AR-SA"> الحرص على توعية أعضاء الأسرة وخاصة الصغار منهم بكل نافعٍ ومفيد ، والعمل على تصحيح مفاهيمهم المغلوطة ، وحمايتهم من كل ما يُهدد سلامتهم وسلامة غيرهم ، وتعليمهم الأخلاق الكريمة ، والآداب الفاضلة ، والعادات الحسنة حتى يشبون عليها ، ويتعودون على مبدأ التحلي بالفضائل ، والتخلي عن الرذائل .<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">و )</span><span lang="AR-SA"> إكساب أعضاء الأسرة الخبرات الأساسية والمهارات الأولية اللازمة لتحقيق تكيفهم وتفاعلهم المطلوب مع الحياة ، وإكسابهم الثقة بالنفس ، والقدرة على التعامل مع الآخرين .<br> وهنا تجدر الإشارة إلى أن الدور التربوي للأُسرة في عصرنا الحاضر قد تقلص بعض الشيء ولم يعد بنفس المنـزلة التي كان عليها من قبل ، والسبب في ذلك أن هناك مؤسساتٍ اجتماعيةٍ أُخرى تمكنت في العصر الحاضر من مُزاحمة الأسرة والسيطرة على معظم الوقت الذي يقضيه الإنسان تحت تأثيرها ومن هذه المؤسسات وسائل الإعلام التي تُعد بحق في عصرنا أهم وأبرز المؤسسات التربوية الاجتماعية المؤثرة تأثيراً فاعلاً في حياة الإنسان صغيراً كان أو كبيراً ، جاهلاً أو مُتعلماً ، ذكراً أو أُنثى . </span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right" align="right"><span dir="RTL" lang="AR-SA"> </span></p> <p dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><b><u><span style="color:windowtext" lang="AR-SA">المدرسة</span></u></b><span style="color:red" lang="AR-SA"> : </span><span lang="AR-SA">وهي من أهم وأبرز المؤسسات الاجتماعية التربوية التي أنشأها المجتمع للعناية بالتنشئة الاجتماعية لأبنائه ، وتربيتهم ، وتهيئتهم ، وإعدادهم للحياة . وعلى الرغم من أنه لا يُعرف متى وأين وكيف ظهرت أول مدرسةٍ في التاريخ إلا أنه يُمكن القول : إنها ظهرت عندما دعت الحاجة إليها . ولعل من أبرز وأهم وظائف المدرسة ما يلي :<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">*</span><span lang="AR-SA"> أنها تعمل على تبسيط ونقل التُراث المعرفي والثقافي ونحو ذلك من جيل الكبار إلى جيل الصغار ، أو من المعلمين إلى الطلاب تبعاً لما يتناسب واستعداداتهم وقدراتهم المختلفة ؛ فينتج عن ذلك جيلٌ متعلمٌ ومُثقف .<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">*</span><span lang="AR-SA"> أنها تعمل على استكمال ما كان قد تم البدء فيه من تربيةٍ منزلية للفرد ، ثم تتولى تصحيح المفاهيم المغلوطة ، وتعديل السلوك الخاطئ ، إضافةً إلى قيامها بمهمة التنسيق والتنظيم بين مختلف المؤسسات الاجتماعية ذات الأثر التربوي في حياة الفرد فلا يحدث نوع من التضارب أو التصادم أو العشوائية . <br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">*</span><span lang="AR-SA"> أنها تقوم بدورٍ كبيرٍ في عصرنا الحاضر حينما تكون في معظم الأحيان بديلاً للأُسرة إذ يتشرب الصغار فيها عادات وقيم وأخلاق وسلوكيات مجتمعهم الذي يعيشون فيه .<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">*</span><span lang="AR-SA"> أنها بمثابة مركز الإشعاع المعرفي في البيئة التي توجد فيها ؛ إذ إنها تُقدم للمجتمع كله خدماتٍ كثيرة ومنافع عديدة من خلال نشر الوعي الصحيح بمختلف القضايا ، وكيفية التعامل السليم مع من حول الإنسان وما حوله .<br> </span><span style="color:red" lang="AR-SA">* </span><span lang="AR-SA">أنها تعمل على إشاعة الوعي الإيجابي عند أبناء المجتمع تجاه مختلف القضايا الفردية أو الجماعية سواءً كان ذلك بطريقٍ مُباشرٍ أو غير مُباشر . </span></p> </div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-81355118364953439022014-01-30T16:47:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.303+00:00مفهوم الشعر<div dir="ltr"> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">لقد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">استطاع رواد الشعر العربي الحر أن يصوغوا مفهومهم للشعر من خلال جملة من المصطلحات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">انطلاقاً من تصورهم للشعر وممارستهم لـه هذه المصطلحات منها ما هو مأخوذ من نظريات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">أدبية كلاسيكية مثل محاكاة، صناعة، أسلوب، مذهب. ورومانسية مثل تعبير، وحدة عضوية،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">خلق وإن استعمله أصحاب نظرية الخلق بمفهوم جديد. وواقعية مثل انعكاس، عمل فني،</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">طبقي، ثوري، بناء فوقي وتحتي، شكل معرفي، وهذا ما نجده عند البياتي والحيدري أكثر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">من غيرهما. وحديثة مثل بنية، تشكيل، هرموني، تفكيك، شعرية. كما يستخدمون مصطلحات من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">معارف إنسانية مختلفة صوفية كما هي الحال عند عبد الصبور في حديثه عن عملية الإبداع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وعند أدونيس في حديثه عن الرؤيا والحقيقة الشعرية، أو الفلسفية كما هي الحال عند</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">خليل حاوي بخاصة. وهذا يدل على أن شعراءنا النقاد والمنظرين قد استفادوا كثيراً من</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">مذاهب أدبية وفكرية وسياسية واجتماعية في تحديدهم لمفهوم الشعر ماهية ووظيفة وأداة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وقد يلجأ الوالد منهم إلى تركيب مصطلح جديد من خلال توفيقه بين مصطلحين معروفين كما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">نجد لدى أدونيس أحياناً، أو يشتق بعضهم مصطلحاً من تجربته الشعرية. على أن معظم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">المصطلحات التي يستعملونها متداولة بين النقاد قديماً وحديثاً ولا يمكن أن ننسبها</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">إليهم، ولكن يبقى لكل مفهومه الخاص لها والذي يختلف قليلاً أو كثيراً عن غيره.</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">ويختلف مفهوم رواد الشعر العربي الحر للشعر عن المفهومين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">السابقين:الكلاسيكي الذي يربط الشعر بمرجع خارجي هو واقع الحياة والرومانسي الذي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">يربط الشعر بمرجع داخلي هو ذات المبدع. فالمفهوم الكلاسيكي على الرغم من أنه يرى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">الشعر صناعة فإنه يقيده بالمرجع. وبهذا تصبح قيمة الشعر مرهونة بمدى اقترابه من ذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">النموذج. وفي هذه الحال يبقى الواقع أصلاً والشعر امتداداً لـه يمكن الاستغناء عنه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">مادام الواقع أكثر عمقاً والشعر صورة له. أمَّا المفهوم الرومانسي فيهتم بالذات</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">منطلقا للإبداع أكثر من طبيعة الشعر. فهو لا يضع مقاييس محددة للشعر بل يركز همه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">على صدق التعبير عن عاطفة الشاعر.على أن صدق العاطفة ليس مقياساً لجودة الشعر وأن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">هناك فرقاً بين الصدق العاطفي والصدق الفني. والشعر بهذا ليس نقلاً صادقاً للمشاعر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وإلا فما جدوى الشعر إذا كان صورة طبق الأصل لذات الشاعر؟ ومن هنا ذهب رواد الشعر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">العربي الحر إلى أن الشعر خلق وإبداع وابتكار وليس صورة لمرجع داخلي أو خارجي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">فالشعر هنا عالم جديد مستقل نسبياً عن الذات والموضوع وهذا ما يبرر وجوده. وقد تأثر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">هؤلاء الرواد بأصحاب نظرية الخلق مثل إليوت وجيروم ستولنيتز وألان تيت وغيرهم. وعلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">الرغم من تأثرهم بإليوت في نظرية الخلق فإنهم لم يقولوا بالمعادل الموضوعي من حيث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">هو وسيلة للخلق، وإن ذكروا وسائل مثل الصهر أو التمثل والتحويل وإعادة التشكيل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">فالشعر عندهم خلق جديد لا تقليد للموروث الشعري أو المجلوب الغربي إنه شيء مختلف عن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">مرجعه، لذلك أنه يقول المجهول والممكن ولا يقول الكائن والموجود. فالشعر رؤيا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">تتجاوز المكان والزمان المحدودين إلى اللامحدود والمحسوس إلى المجرد.</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وكما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">يختلف الشعر عن واقع الحياة يختلف أيضاً عن الفنون والعلوم شكلاً ومضموناً، ماهية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">ووظيفة وأداة. فهو نظام متكامل لـه عناصره المكونة لـه والتي تتفاعل بطريقة خلاقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">لتصنع عالماً جديداً. على أن هذا العالم الجديد ليس مغلقاً على ذاته، بل هو منفتح</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">على الآخر. وهو بهذا لا ينتهي دلاليا من حيث أنه يولد دلالات جديدة في علاقته مع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">القارئ. إنه ليس نقلا لفكرة أو عرضاً لرأي أو سرداً لموضوع بل طريقة جديدة في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">التفكير والتعبير. فهو طريقة فنية متميزة بلغتها وموسيقاها وصورها. بل هو الذي يعطي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">هذه الأدوات التعبيرية فنيتها. فاللغة لا تكون شعرية خارج سحره، والصور لا تكسب</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">شعريتها خارج سياقه، والموسيقى لا تأخذ شعريتها إلا ابتداءاً منه. فالشعر هو الذي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">يخلق لغته وصوره وإيقاعه في تجلياته وما هذه الأدوات التعبيرية إلا بعض وسائله</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">العديدة للظهور والتجلي. ويبقى الشعر أكبر من مكوناته وأدواته وأشكاله التعبيرية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">المختلفة.</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وكما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">يختلف الشعر من حيث طبيعته عن العلم والفلسفة والدين يختلف وظيفة أيضا. فوظيفته لا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">تكمن في توصيل فكرة أو وعظ وإرشاد بل لـه وظيفته الخاصة. وهو لا يردد ما تهدف إليه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">المعارف الإنسانية المختلفة، بل لـه معرفته الخاصة التي لا تنفصل عن طريقته في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">التعبير. فهو يختلف عنها في بحثه عن الحقيقة وفي الحقيقة التي يبلغها وفي الطريقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">التي تجسدها. إن وظيفته جمالية لا تنفصل فيها المتعة عن الفائدة. ولهذا يترك أثراً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">متميزاً لا يتركه غيره من العلوم والفنون.</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وإذا</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">كان رواد الشعر العربي الحر قد اتفقوا على أن الشعر ابتكار وخلق وإبداع فإنهم قد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">اختلفوا في استعمال المصطلحات الدالة على ذلك. فمنهم من استخدم مصطلح الخلق، ومنهم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">من استخدم مصطلح التعبير ومنهم من استخدم مصطلح الانعكاس. على أن معظمهم قد استخدم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">أكثر من مصطلح كأن يستخدم الخلق والتعبير أيضاً، أو الانعكاس والتعبير أيضاً. ومعنى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">ذلك أنهم لم يقفوا عند اصطلاح واحد وإن غلب مصطلح على آخر عند بعضهم على سواه. فقد</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">طغى مصطلح الخلق على أدونيس أكثر من غيره وطغى مصطلح التعبير على عبد الصبور وطغى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">مصطلح الانعكاس على الحيدري. على أن استخدامهم لمصطلح التعبير يختلف عن استعمال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">الرومانسيين لـه لأنَّه يعني صياغة جديدة للمادة من خلال علاقة الذاتي بالموضوعي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وليس تعبيراً مباشراً عن ذات المبدع في ذاتها. ومن ثمَّ تخلصوا من طغيان العاطفة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">التي طبعت الرومانسية وحققوا للشعر بعض موضوعيته. وهم يستخدمون مصطلح خلق على طريقه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">إليوت لاطريقة ملارمية إلا ما وقع فيه أدونيس أحياناً إذ يوحي السياق أن الخلق عنده</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">من عدم. أمَّا بقية الشعراء فيؤكدون أن الخلق ينطلق من الموجود في اتجاه الرمز</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">والأسطورة.</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وكما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">اختلف هؤلاء في استعمال المصطلح المحدد لمفهوم الشعر اختلفوا في التركيز على الأسس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">المحددة لهذا المفهوم وإن اتفق بعضهم على هذه الأسس. فنازك تركز على الوزن من حيث</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">هو مقياس أساسي في تحديد مفهوم الشعر إضافة إلى المجاز والعاطفة الشعري والجو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">الشعري. وهي وإن ذهبت إلى أن الشعر هو تفاعل العناصر المكونة للشعر أو طريقة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">التعبير إلا أنها ترى في الوزن الأساس الذي يعطي لكل العناصر شعريتها. وعلى الرغم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">من أن حجازي يختلف عن نازك في تركيزه على الأسس ذاتها، اللغة الشعرية والموسيقى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">والصورة فإنه يقتنع بأن الإيقاع الشعري الموزون هو ما يخلق اللغة الشعرية أو يعطي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">للشعر شعريته. ويتفق عبد الصبور وخليل حاوي والحيدري والسياب والبياتي على أهمية</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">الإيقاع الشعري الموزون في الشعر واقتناعهم بأن اشعر لا يستقيم دونه. ويميز هؤلاء</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">بين الإيقاع المفلت في النثر والإيقاع الموزون في الشعر على أنهم يذكرون الأسس</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">الأخرى المحددة للشعر. فخليل حاوي يركز على الرؤيا التي تتجسد عن طريق الإيقاع</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">والصور في فهمه للشعر. ويركز عبد الصبور على لب الشعر أو روح الشعر الذي لا يتجلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">منفصلاً عن الإيقاع الشعري. أمَّا السياب فلا يتصور الشعر خارج الوزن وإن اهتم</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">ببناء القصيدة والصورة ذلك أن القصيدة نظام متماسك وهو ما يتفق عليه رواد الشعر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">العربي الحر ويعد البياتي والحيدري الوزن أساساً لا يمكن للشعر أن يستقيم بغيره وإن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">لم يحصرا الوزن في البحور التقليدية إلى جانب اهتمامها بالتجربة بالدرجة الأولى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">فالشعر تجربة وجودية عند البياتي وواقعية عند الحيدري وهما يركزان على علاقة الشعر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">بالواقع اكثر من تركيزهما على الأدوات الفنية. فالشعر عندهما مضمون بالدرجة الأولى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وما الشكل الفني إلا امتداد له. على حين يثور أدونيس والخال على الواقع ويهتمان</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">بفنية الشعر مقياساً للشعر. فالشعر عندهما تعبير جمالي أولاً بغض النظر عن مضمونه</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">فالشعر لا يتحدد عند أدونيس بفكريته ولكن بفنيته وكذلك الأمر بالنسبة إلى الخال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span>. </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">على أنهما يحصران هذه الفنية في اللغة الشعرية دون الوزن أو الإيقاع الشعري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">الموزون، ويفهمان الإيقاع الشعري مفهوماً عاماً غير محدد. ومن ثمَّ يعتبران القصيدة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">النثرية شعراً. وهما بهذا يختلفان عن بقية رواد الشعر العربي الحر. وإذا كان الخال</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وأدونيس يتفقان في الثورة على المقاييس القديمة فإن الخال يبقى معتدلاً في ثورته</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">هذه على حين نرى أدونيس يذهب إلى الثورة على ما يسمى مقياساً للشعر ويعبر الخروج عن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">المقاييس المألوفة هي المقياس في الشعر. وهو هنا يذكرنا بمقولة برنارد شو التي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">استندت إليها نازك في مقدمة ديوانها (شظايا ورماد) وهي أن القاعدة في الشعر هي</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">اللاقاعدة. وإذا كانت نازك قد عادت إلى قيود الوزن والقافية بعد الثورة عليهما فإن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">أدونيس ظل مقياسه في الشعر الثورة على مختلف المقاييس. ومن ثمَّ أصبح الشعر تجريباً</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">ومحاولة</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">تجاوز للمألوف وتحولاً مستمراً لإثبات لـه. وهو يقول بالطريقة الشعرية أو</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">التعبير الشعري مقياساً دون أن يرمي إلى أبعد من اللغة الشعرية ذاتها. وهكذا يدخل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">في الشعر ما ليس شعرا وتختفي الفروق بين الأجناس الأدبية عنده. فالشعر عنده يكون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">موزونا ويكون غير موزون بل إن الوزن مقياس النظم عنده وهو مقياس خارجي أمَّا الشعر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">فلا يخضع لوزن وإن كان لـه إيقاع. على أن أدونيس لا يميز بين الإيقاع الشعري</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">والإيقاع النثري وإن كان يفرق بين الشعر والنثر الفكري. وهو لا يميز بين الشعر</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">والنثر الفني وإن ادعى ذلك لأنَّه ينطلق من اللغة الشعرية. ومن ثمَّ فالشعر عنده</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">واسع يشمل الكتابة الفنية في مقابل النثر العلمي.</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <p class="MsoNormal" dir="RTL" style="text-align:right;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">على</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">أنه لا بد من الإشارة في إطار تحديد مفهوم الشعر عند رواد الشعر العربي الحر إلى</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">تحاملهم على النقاد العرب القدامى بخاصة لعدم تمكنهم من تكوين رؤية شاملة عن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">مقولاتهم إذ كثيرا ما انطلقوا من الجزء ليطلقوا أحكاما عامة على الناقد القديم، بل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">على النقد القديم. فقد ظلموا الجاحظ في قوله إن المعاني مطروحة في الطريق وأن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">العبرة بالصياغة إذ رأوا فيه إهمالا للمعنى الشعري، في حين أن الجاحظ يميز بين</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">المعنى الأصلي والمعنى الشعري الذي يتشكل من خلال الصياغة. وهو يقصد بالمعاني</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">المطروحة في الطريق المعاني العامة التي ينطلق منها الشعر ليخلق معانيه الخاصة. كما</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">اخطأوا في إدراجه ضمن دعاة اللفظ انطلاقاً من اهتمامه بالصياغة إذ رأوا في ذلك</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">شكلانية على حساب المعنى. وهذا يدل على عدم فهمهم لمصطلح الصياغة لأنها تشمل الشكل</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">والمضمون معا. كما ظلموا قدامة بن جعفر في تركيزهم على الوزن دون الحدود الأخرى في</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">تعريفه للشعر. فهو يذكر أن الشعر كلام وهذا يعني أنه استعمال خاص للغة وأنه موزون</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">ومقفى وله معنى. فقد جمع حدوداً أربعة في تعريفه لم يقفوا عندها ووقفوا عند الوزن</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وحده وبخاصة أدونيس، علماً أن قدامة لا ينفي المجاز في تحديده للشعر. وهذه أحكام</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">تدل على القراءة السريعة والجزئية والفهم السطحي أو سوء الفهم للمنقول.</span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;color:black"><span dir="LTR"></span> </span></p> <span dir="RTL" style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">وبعد</span><span dir="LTR"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Times New Roman";color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">فهذه محاولة تهدف إلى تحديد مفهوم الشعر عند رواد الشعر العربي من خلال ما توفر</span><span dir="LTR"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Times New Roman";color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">لدينا من مصادر ومراجع أردنا بها الإسهام في الكشف عن معرفة تفكير هؤلاء الشعراء في</span><span dir="LTR"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Times New Roman";color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">حل مشكلات الشعر وأسئلته المتعددة فيما يخص موضوعنا. وهي محاولة لا نزعم أننا أحطنا</span><span dir="LTR"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Times New Roman";color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">فيها بكل جوانب الموضوع وبلغنا الغاية، وإنما هو مجهود بذلناه مخلصين فيه ما وفقنا</span><span dir="LTR"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Times New Roman";color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span><span dir="RTL" style="font-size:10pt;font-family:"Simplified Arabic";color:black" lang="AR-SA">الله إلى ذلك غير مقصرّين، والله ولي التوفيق.</span><span dir="LTR"></span><span style="font-size:10pt;font-family:"Times New Roman";color:black" lang="AR-SA"><span dir="LTR"></span> </span></div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3626384890067427598.post-55797249353374080412014-01-30T16:45:00.001+00:002014-01-30T17:02:31.159+00:00الحضارة والتواصل الحضاري<div dir="ltr"> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">تشكِّل الحضارة الإنسانية منذ نشأتها وحتى الآن نسيجاً متعدد الألوان، كلّ خيط فيه - مع احتفاظه بكينونته الخاصة - يعطي بتلاحمه مع بقية الخيوط لهذا النسيج متانته وشكله النهائي، مثله في ذلك كمثل لوحة فسيفساء كل جزء منها مستقل بذاته، ولكن اصطفاف هذه الأجزاء وفق قوانين بنائها يعطي اللوحة النهائية رونقها الخاص الذي يستمد جماليته من تفاعل هذه العناصر مع بعضها البعض.</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;line-height:150%"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">ومع اختلاف العوامل الأنثروبولوجية والجغرافية والاقتصادية لكلّ شعب من الشعوب كان لا بدّ للتجربة الإنسانية من أن تكون متفاوتة في النمو والنضج من منطقة لأخرى ومن زمن لآخر ومن شعب لآخر..</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وسوف نستهل دراستنا هذه بذكر بعض التعاريف لمفهوم الحضارة:</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right;line-height:150%" align="right"><span dir="RTL" style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">(الحضارة هي أرفع تجمّع ثقافي للبشر وهي أشمل مستوى للهوية الثقافية لا يفوقه من حيث تحديده للهوية الثقافية إلا الذي يميّز الإنسان عن غيره من الأنواع الأخرى، ويمكن تحديدها أو تعريفها بكل العناصر الموضوعية مثل اللغة والتاريخ والدين والعادات والتمايز الذاتي للبشر) <a href="http://www.annabaa.org/nba62/hathara.htm#1#1"><span style="color:windowtext">(1)</span></a>.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>(الحضارة هي الدرجة العليا من تباين الوجود الإنساني، وهي ذلك الشيء القادر على إلغاء التناقضات القائمة ما بين المجموعات البشرية ذات الانتماء العرقي والثقافي المختلف، وكذلك بين الشعوب المتطورة وغير المتطورة وبين ماهية السلطة والحاجة إلى نظام عام وهي تتضمن في داخلها الأبعاد التاريخية للواقع وهي التي تعالج قضية الاستخلاف والتعاقب)<a href="http://www.annabaa.org/nba62/hathara.htm#2#2">(2)</a>.</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;line-height:150%"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وهو ما يمكن اختصاره بأنها مجموعة بشرية اجتماعية وثقافية ذات مقاييس وأبعاد كبيرة مقتربين بذلك من مفهوم (توينبي) للحضارة بأنها الشكل الأكثر أصالة وواقعية للمجتمع البشري.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">ونختم هذه التعاريف بتعريف (وول ديورانت) صاحب (قصة الحضارة):</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">(الحضارة نظام اجتماعي يعين الإنسان على الزيادة من إنتاجه الثقافي وتتكون من عناصر أربعة هي: الموارد الاقتصادية، والنظم السياسية، والتقاليد الخلقية، والعلوم والفنون.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وهي تبدأ حيث ينتهي الاضطراب والقلق، لأنه إذا ما أمن الإنسان من الخوف، تحررت في نفسه دوافع التطلع وعوامل الإبداع والإنشاء، وبعدئذ لا تنفك الحوافز الطبيعية تستنهضه للمضي في طريقه إلى فهم الحياة وازدهارها) <a href="http://www.annabaa.org/nba62/hathara.htm#3#3">(3)</a>.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">لقد اكتشفت الجماعات البشرية منذ فجر التاريخ أنّها كانت موزعة بين اتجاهين أساسيين:</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">- أولهما :انغلاقها على نفسها حفاظاً على كيانها المادي والمعنوي.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">- ثانيهما: انفتاحها على بعضها البعض لسدّ حاجاتها غير الموجودة عندها أساساً.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وعلى تربة هذا التوزع نشأت البراعم الأولية لوظيفة التواصل بين هذه الكيانات الاجتماعية الحضارية، وسوف تتزايد أهمية الهوية الثقافية في المستقبل وسوف يتشكل العالم نتيجة التفاعل بين سبع أو ثماني حضارات كبرى تشمل: الحضارة الإسلامية - الحضارة الغربية - الحضارة الكونفوشيوسية - الحضارة اليابانية - الحضارة الهندوسية - الحضارة الأرثوذكسية السلافية - وحضارة أميركا اللاتينية، كما يمكن إضافة الحضارة الإفريقية إليها.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">إنَّ الحضارات الإقليمية تمتاز بعمليات تكامل وعمليات تنافس ويمكن تشبيه هذا الاقتران بقانون (وحدة وصراع الأضداد) ومهما تكن الفروقات السائدة بين الفضاءات الإقليمية كثيرة إلا أن هذه الفضاءات تبقى جزءاً من النظام الحضاري العام، وتحمل في طيَّاتها معاييره ومقاييسه حيث يمكن تقييم أيّة حضارة إقليمية انطلاقاً من:</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">1- مكانة الفرد بين الجماعة.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">2- عملية الارتباط بالحياة (درجة الجبرية والحرية).</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">3- مبدأ قيام السلطة.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">4- وأخيراً مستوى تغلغل الدين وتأثيره في أمور الحياة العادية والاجتماعية والثقافية.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وهو ما أكد عليه بعض العلماء مثل (توينبي، إيكيدا) حيث يقول الأخير: (إنَّ النماذج الدينية هي أساس العمل الإبداعي في خلق الحضارات) <a href="http://www.annabaa.org/nba62/hathara.htm#4#4">(4)</a>.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">بينما عارضه بعض الكتّاب والباحثين مثل برهان غليون الذي يُرجع سبب ظهور فكرة الدولة العلمانية إلى أن:</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">(مفهوم الدولة الحديثة المستندة إلى الدستور والقانون ليس ممكناً في إطار المرجعية الدينية) <a href="http://www.annabaa.org/nba62/hathara.htm#5#5">(5)</a>.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right;line-height:150%" align="right"><span dir="RTL" lang="AR-SA">ولكن الباحث (غليون) يغفل في هذا المستوى التأثر الواضح بما حصل في الغرب عندما انهارت الإمبراطورية البابوية وظهرت الدولة العلمانية وما تبع ذلك من تقليد (كمال أتاتورك) - وهو أحد أهم رموز العلمانية المتطرفة في العالم الإسلامي في بداية القرن العشرين - للنموذج الغربي، مع فارق أساسي وكبير وهو أن التحول إلى الدولة العلمانية في أوربا كان من منطلق القوة والاختيار المرتكز إلى تنظير فلسفي وسياسي عميق، بينما كان عند المسلمين مجرد تقليد لا يستند إلى اختيار أو تنظير مستقل، وبالتالي فإن ظهور الدولة العلمانية في العالم الإسلامي كان بسبب فشل الدولة العثمانية في كل الاتجاهات وما رافق ذلك من حالة تخلف وجمود، وليس بسبب أن مفهوم الدولة الحديثة المستندة إلى الدستور والقانون غير ممكن في إطار المرجعية الدينية. </span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">تُعدّ مشكلة العلاقة بين العامل الحضاري والتشكيلة الحضارية من أكثر المشكلات حضوراً لدى محاولتنا إدراك أهمية ودور الحضارة في التاريخ الإنساني، فتبدو الحضارة وكأنها مكوَّنة من طبقتين أساسيِّتين متداخلتين فيما بينهما: (الطبقة الماديِّة - والطبقة اللاماديِّة) واللتان لا يمكن إدراك إحداهما إلا في سياق الأخرى؛ وهنا تبرز بصورة هامّة وملحّة عملية ربط النظري بالتطبيق، وترجمة الأفكار إلى سلوكيات يومية تساهم في إبراز الهوية الحضارية لمجتمع يسعى إلى ترسيخ قيمه الحضارية وتعزيزها، وهذا أمر يجمع عليه كلّ المهتمين بالخط التصاعدي لتطور هذا المجتمع، يقول ألكسيس كاريل: (إنّ علمنا بالحياة وكيف يجب أن يعيش الإنسان، متأخر جدّاً عن علمنا بالماديّات، وهذا التأخر هو الذي جنى علينا) <a href="http://www.annabaa.org/nba62/hathara.htm#6#6">(6)</a>.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right;line-height:150%" align="right"><span dir="RTL" style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">ومن هنا فإن أي تخلف في عالم القيم عن عالم الوسائل من شأنه أن ينحرف بثمرات الإبداع المادي عن كونها وسائل بناء وإعمار لحضارة إنسانية مستقرة وآمنة، إلى وسائل دمار وفناء</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right;line-height:150%" align="right"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial"> </span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:center;line-height:150%" align="center"><b><span dir="RTL" style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Tahoma" lang="AR-SA">آليات التواصل الحضاري..</span></b><b><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Tahoma"></span></b></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span dir="RTL"></span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA"><span dir="RTL"></span>(هنالك أربع وسائط لتحقيق التواصل الحضاري بين الجماعات البشرية وهي: التجارة، والحرب، والحمل، والتعرض والتعريض) <a href="http://www.annabaa.org/nba62/hathara.htm#7#7">(7)</a>.</span><span dir="LTR" style="font-size:10pt;line-height:150%"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">إنّ مفهومي التجارة والحرب واضحان بلا شك.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">أمَّا مفهوم الحمل فالمقصود به هو: تحرَّك الأفراد بين الكيانات الحضارية حاملين معهم بعض منتجات حضارتهم (المادية والمعنوية) إلى حيث يقصدون ومن ثم يعودون من المناطق الحضارية التي زاروها، وقد جلبوا معهم منتجات طريفة يقدمونها إلى مجتمعاتهم.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">بينما المقصود من مفهوم التعرض والتعريض الإشارة إلى فئة واسعة من نشاط أجهزة الإعلام في الدولة الحديثة وكذلك المعارض والمؤتمرات والمهرجانات وزيارات الفرق الفنية والعلماء والأكاديميين، كما يتضمن هذا المفهوم أنشطة الترجمة بجميع أشكالها ومستوياتها.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">- نلاحظ من تعريف التواصل أنه ينطوي على توافر عناصر التبادل بين الأطراف المعنية وإن كان هذا لا ينطبق على مفهوم الحرب للوهلة الأولى ولكن في الأغلب ينتهي الأمر بها (أي الحرب) إلى تبادل الأخذ والعطاء بين الغالب والمغلوب.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وإننا إذ ننظر إلى مفهوم التواصل بعين الرضا فإن هذا لا يعني أننا نقبل بجميع الوسائط التي يتمُّ بها هذا التواصل، بل يجب علينا الاستفادة من الجوانب الخيّرة فيه وترك الجوانب السيِّئة، وهنا تبرز عقلانيِّة المتلقّي في اختيار ما يُعرض عليه من منتجات الحضارات الأخرى، وتمييزه ما يناسب ظروف حضارته، وما يمكن أن يساهم في تطوير هذه الحضارة بعيداً عن انفعالاته العاطفيِّة غير المدروسة واتّخاذ المواقف المتسرّعة ورفض كل ما هو جديد حتى دون أن يكلف نفسه عناء الاطلاع والدراسة.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">فمنذ فجر الإسلام - مثلاً - وضع المسلمون هذا المنهاج في التواصل الحضاري، حيث أخذوا من تجارب وقواعد وتراتيب الحضارات الأخرى (المشترك الإنساني العام) وأضافوه إلى (الخصوصيات الإسلامية) التي تَمَيّز بها منهاج الرسالة الإسلامية الخاتمة، فاختاروا (التواصل الحضاري) من موقع الراشد المستقل رافضين التبعية والتشبه والتقليد وكذلك العزلة والانغلاق، صنعوا ذلك عندما أخذوا عن الرومان (تدوين الدواوين) ولم يأخذوا (القانون الروماني) استغناءً بالشريعة الإسلامية المتميزة.. وعندما أخذوا عن الهند (الفلك والحساب) لم يأخذوا فلسفة الهند، استغناءً بـ (التوحيد) فلسفة الإسلام.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">إن حسن الاختيار يكون بتنمية وإنضاج الفكر العام، وتطوير الحس النقدي عند المواطنين بعيداً عن أساليب الوصاية والقمع والإجبار.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">عندئذٍ نستطيع حصر المشكلة التي يمكن أن تواجهنا في عملية التواصل الحضاري، في طريقة هذا التواصل وليست في مبدئه، وبالتالي فإن الجهود الأساسية يجب أنْ تنصبَّ على اختيار الأسلوب الأنسب لتحقيق هذا التواصل دون أن نرفضه نهائياً.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وفي مقابل عملية التواصل الحضاري يمكن أن تنشأ حالات صراع بين الحضارات وهذه الصراعات غالباً ما تنشأ نتيجة عوامل يمكن تلخيصها ضمن الأطر التالية:</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">- إنّ التباينات بين الحضارات أساسيِّة فهي تختلف عن بعضها البعض بفعل اللغة والتاريخ والثقافة والتقاليد والأكثر أهميِّة من ذلك اختلافها في عامل الدين.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">- إنّ عملية التواصل الحضاري المصاحبة لهذا التطور الهائل في وسائل الاتصال والصناعات التكنولوجية، تجعل العالم ينحصر في بقعة لا تنفكّ تصغر شيئاً فشيئاً، وبالتالي فإن التفاعل بين هذه الحضارات سوف يزداد ويتكثّف.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">- إنّ عملية التحديث الاقتصادي والتغيير الاجتماعي في مختلف أنحاء العالم تنتزع الناس من هويِّاتهم المحليِّة طويلة الأمد وتُضعف الدولة القومية كمصدر للهوية، وهنا يتقدّم الدين غالباً لسدّ هذه الفجوات؛ مؤدياً ذلك في بعض الأحيان إلى ظهور بعض الحركات الأصولية.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">- كما أنه لا يمكن إنكار العامل السيكولوجي للشعوب في قبول أو رفض الآخر أو حتى في فرض طريقة التعامل معه، خاصّة إذا ما دُعّم هذا العامل بالعامل العرقي.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">ففي المرحلة الأولى - مثلاً - من الاحتكاك الثقافي بين الإسلام والغرب كانت هنالك حالة من التفاعل الثقافي، ولم تتضمن هذه الحالة أهدافاً سلطوية على المستويين الفكري والسياسي، رغم أن العالم الإسلامي كان في ذروة تألّقه الثقافي والسياسي والعسكري، في مقابل التخلف الذي كان يسود الغرب، وذلك فيما سُمِّي (العصر الوسيط)، وإن ما أخذه الغرب من المسلمين كان في إطار المشتركات العامّة وبالتالي لم تحدث تبعية للعالم الإسلامي، على عكس ما حدث لاحقاً حينما انقلبت المعادلة.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align:right;line-height:150%" align="right"><span dir="RTL" style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">إنّ منهج الغرب الجديد في تعرُّفه على الإسلام والمسلمين قد أخذ يتبلور من خلال الخلفية الاستشراقية بمختلف اتّجاهاتها وخاصة في مجال علم الاجتماع والأنثربولوجيا وصولاً إلى قاعدة</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">التفوق السياسي العسكري.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">(إنّ الغرب في إطار ذلك أصبح يُمثّل - كما يقول مفكروه - (الذات) و(العقل) و(القوّة) و(الحقيقة) و(المركز)، بينما العالم الإسلامي بالنسبة له يُمثّل (الآخر) و(الجنون) و(الضعف) و(التمثيل) و(الأطراف).</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وهذا المنهج الاستكباري الفوقي سمح للغرب باستخدام مختلف أساليب الغزو والسيطرة والنهب تجاه العالم الإسلامي<a href="http://www.annabaa.org/nba62/hathara.htm#8#8">(8)</a> فاستخدم الغرب أوّلاً أساليب القوة العسكرية حيث قامت الإمبراطوريات الاستعمارية (البريطانية - الفرنسية…. وغيرها) وانتشرت على مساحات واسعة، وسيطرت على عدد كبير من الدول، واستنفذت قواها المادية والبشرية، إلا أنّ الوعي الوطني المتنامي في أغلب البلدان التي كانت خاضعة لهذه الدول نجح في استنهاض همم الشعوب لتخوض ثورتها الوطنية حتّى إنهاء الوجود الأجنبي على أراضيها، فلم يجد الاستعمار بُدّاً من الانسحاب من تلك الدول، ولو على الصعيد العسكري فقط، حيث ترك في معظم البلدان التي انسحب منها ذيولاً له، ربط مصالحها بوجوده الاقتصادي - على الأقل - واستمر بذلك بنهب ثروات تلك البلدان من خلال إخضاعها للتبعية الاقتصادية مستخدماً لذلك عدّة طرق، منها فرض الاقتصاد أحادي الجانب في هذه الدول، ومنعها بشتّى الطرق من إقامة صناعات متطورة، واستغلاله لليد العاملة فيها بأرخص الأثمان.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">ولم يكتف الاستعمار بذلك حيث التفت إلى ضرورة إتباع هذه السيطرة الاقتصادية بالسيطرة الثقافية، فطرح (بريجنسكي) مستشار الرئيس الأميركي الأسبق (كارتر) في نهاية السبعينات فكرة تعميم قيم المجتمع الأميركي وثقافته على كل دول العالم، وذلك بالاستفادة من السيطرة الأميركية على نسبة عالية من المادة الإعلاميِّة في العالم؛ والخطوة الأولى لهذا التعميم تكون عبر إحكام السيطرة الاقتصادية.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <p dir="RTL" style="margin:0cm 0cm 0.0001pt;text-align:right;line-height:150%;direction:rtl"><span style="font-size:10pt;line-height:150%;font-family:Arial" lang="AR-SA">وفي العام 1979 بدأت بالظهور في عهد (مارغريت تاتشر) في بريطانيا بوادر نظام جديد ما لبث أن تعهده الرئيس الأميركي (رونالد ريغان) بالعناية وحاول بشتّى الطرق تطويره وتطبيقه، ويعتمد هذا النظام على تهميش دور الدولة في اتّخاذ القرار الاقتصادي وتسليمه تدريجيّاً إلى السوق الحرّة، وهكذا ففي عالم يحكمه رأس المال سوف تتقلص الخيارات السياسية لتحلّ محلها الخيارات الاقتصادية الضيِّقة على مستوى الأفراد والواسعة بلا حدود على مستوى الشركات الكبرى.</span><span style="font-size:10pt;line-height:150%" lang="AR-SA"></span></p> <span dir="RTL" style="font-size:10pt;font-family:Arial" lang="AR-SA">وفي نهاية الثمانينات وبداية التسعينات ومع انتهاء الحرب الباردة أخذت ملامح هذا النظام تتطور بصورة سريعة وبدأ يفرض نفسه بقوّة تحت اسم (العولمة</span></div> administrateurhttp://www.blogger.com/profile/13376015068281941662noreply@blogger.com0